Ad aktarması örnekleri, ad aktarması soruları, mecaz-ı mürsel

Ad aktarması örnekleri, ad aktarması soruları, mecaz-ı mürsel

Ad aktarması nedir? Sözcüğü benzetme amacı olmaksızın başka bir varlık ya da kavram yerine kullanmaya ad aktarması denir.

Günlük yaşamımızda bilinçsiz de olsa oldukça sık kullanırız. Bu kadar yaygın olmasının nedeni insanların derdini daha kısa ifade etme ihtiyacıdır.

Ad Aktarması Örnekleri

  • -Şuradan bir Bakırköy uzatır mısınız? (Bakırköy ücreti)
  • -Saatlerdir cebine ulaşamıyorum. (cep telefonuna)

Ad aktarmasında birbiri yerine kullanılan sözcükler arasında çeşitli bağlantılar bulun-maktadır. Bu bağlantı şekilleri şunlardır:

İç – dış ilişkisi:

Aceleyle eve gidip sırtımı değiştim.

(üstümü – atletimi, gömleğimi)

Sanatçı – yapıt ilişkisi:

Bütün gün evde oturup Tolstoy okudum.

(Tolstoy – Tolstoy’un eseri)

Eşya – insan ilişkisi:

Şehrin sokakları yeşil giysilerle dolmuştu.

(yeşil giysiler – askerler)

Neden – sonuç ilişkisi:

Savaş uçakları sivillere ölüm yağdırdı.

(ölüm – bomba)

Parça – bütün ilişkisi:

Ellerine oje sürmekten kaçınıyordu.

(Parmaklarına – tırnaklarına)

Yer – insan ilişkisi:

Bütün apartman bir olup üstüme geldiler.

(apartman – apartmandakiler)

Yer – ülke (insan, bölge, takım) ilişkisi:

Batı, Türkiye’ye kredi verecekmiş.

İç Anadolu olaylara tepkisiz kalıyor.

Rize, son maçını da farklı kazandı.

DİĞER AD AKTARMASI ÖRNEKLERİ

-Bahçedeki havuz buz tutmuştu. (su buz tutmuş)

-Adamın burnu akıyordu. (sümüğü)

-Evden izin almam gerekli. (ailemden)

-Antep düşmana karşı ayaklandı. (Antep halkı)

-Fenerbahçe’de ünlü kramponlar top koşturuyor. (FB futbol takımı, futbolcular)

-Siyah Giyen Adamları seyrettin mi? (siyah kıyafet giyen)

-Ünlü raket son maçını da kazandı. (tenisçi)

-Mahkemeyi geri çekmemi istiyor. (mah- kemedeki davayı)

-Bütün usta kalemler bu gazetede yazı- yor. ( yazarlar)

-Beyaz Saray bu konuda bir açıklama yapmadı. (ABD hükümet yetkilileri)

-Alex’in golünü tribünler ayakta alkışladı. (Tribündeki taraftarlar)

-Salonda yeni yüzler görüyorum. (yeni in- sanlar)

-Yan masa bizi dinliyor. (masadaki insan- lar)

-Öndeki adam şoföre ‘Bir Ferdi koy da dinleyelim’ dedi. (Ferdi Tayfur’un kasedi)

-Akşam Kemal Sunal’ı seyrettin mi? (Kemal Sunal filmini)

-Başbakanın geleceğini televizyon söyledi. (televizyondaki spiker)

-Millilerimiz minderde döküldü. (güreşte)

-Genç beyinler ülkeyi terk ediyor. (eğitimli gençler)

-Bu hafta Gora’ya gidelim. (Gora adlı filmi seyretmeye)

-Evde üç boğaz besliyordu. (üç kişi)

-Bir haftadır bu çatı akıyor. (çatıdaki sular)

-Uçak gemileri bekleme kararı aldı (uçak gemilerinin komutanları)

-Yandaki dükkanla kavga ettiler. (dükkan sahibi ile)

-İki dolmuş birbirine meydan okudu. (dol- muş şoförleri)

-İki devlet dostane ilişkiler geliştirdi. (ülke yetkilileri)

-Arkadaşına bir yüzlük uzattı. (yüz liralık banknot)

-Banka dilekçemizi cevaplamadı. (banka yetkilileri)

-Dünya bu işe şaşıp kaldı. (dünyadaki insanlar)

NOT 1: Ad aktarmasını eğretileme ile karıştırmamak gerekir. Eğretileme de gizli ya da açık bir benzetme vardır.

Toplantıya kurumun dinozorları da gelmişti. (Kişileri dinozora benzetme söz konusu)

NOT 2: Adlaşmış sıfatlarda da ad aktarması vardır.

Büyüklerin sözünden çıkmamalısın.

AD AKTARMASI SORULARI

1.“Saray halkın isteklerine boyun eğdi.”

cümlesindeki “saray” sözcüğünün kullanımına benzer bir kullanım, aşağıdakilerin hangisinde vardır ?

A) Okuldaki tüm çocuklar, bu törene katıldı.

B) Dershanenin en büyük sınıfı rengarenk bayraklarla süslendi.

C) Kasabadaki tarihi konak, belediyece koruma altına alındı.

D) Doğu Roma’nın incisi bu kent artık imparatorluğun başkentiydi.

E) Köşk, hükümetin öngördüğü atamaları onaylamadı.

“Soba hala tutuşmadı mı?” cümlesinde “soba” sözcüğü kendisiyle ilgili bir söz yerine kullanılmıştır.

2.Aşağıdakilerin hangisinde böyle bir kullanım vardır ?

A) Sarı lacivertli takım sahaya çıkınca; stadyum dalgalandı.

B) Edebiyat müzik, her dönemde iç içe olmuş iki sanattır.

C) Çevremdeki hiçbir insan böylesine bir dert yaşamamıştı.

D) Onların hiçbiri, kendi durumu hakkında bilgi vermedi.

E) Halktan kimseler yöneticiler hakkında bir şey bilmiyor.

3.Dün geceki depremde tüm Mahalle dışarıda sabahladı. cümlesindeki altı çizili sözcüğün kullanılışından doğan anlam özelliği hangisinde vardır?

A) Yazarın bu kitabını okudukça yaşamın anlamını çözdüm.

B) Bu serin rüzgar yine bir şeyler anlatıyordu sanki bize.

C) Bu güzel bayanın söylediği sert sözler beni biraz incitti.

D) Vardığımda insanlar hüzün yumağı halinde bekleşiyordu.

E) Tsunami felaketi yaşayan uzak doğu ülkeleri kan ağlıyor.

4.Aşağıdaki cümlelerden hangisinde “ad aktarması” yapılmamıştır?

A) Yurttaki dolabını düzenlemezsen aradığını bulamazsın.

B) Hapishane koğuşundaki her yatak birbirinden şikayetçiydi.

C) Yeni sekreter, hakkında söylenenler yüzünden masasından oldu.

D) Müdür için koltuk tutkusu her şeyin önündeydi.

E) Salonda o kadar çok seyirci vardı ki kenarlara sandalye atıldı.

5.Aşağıdakilerin hangisinde ad aktarması yoktur?

A) Tarladan gelen baba bir sürahiyi soluk almadan bitirdi.

B) Kültür ve sanatın merkezi İstanbul, bu sene konsere doydu.

C) Türkiye depremzedelere yardım için harekete geçmeli.

D) Sınav sonuçlarını almak için hemen okula gittim.

E) Tolstoy’u okuyunca, o dönem Rusya’sını daha iyi tanıdım

6.Aşağıdakilerin hangisinde ad aktarmasına örnek verilmiştir?

A) Karlı kış aylarında bu şehirde nefes almak zorlaşıyor.

B) Size tanıttığım arkadaş da Avcılar’da ikamet ediyor.

C) Rumelihisarı bizim oturduğumuz yere çok çok uzak.

D) Bu küçük uçaklara kule bir türlü iniş izni vermiyor.

E) Bugün hep beraber Sultanahmet’i gezmek istiyoruz.

Kalemim bitince birinden uç istedim.

7.Altı çizili sözcüğün gösterdiği anlam özelliği aşağıdaki cümlelerin hangisin de vardır?

A) Marmaris’teki evimize gidip bir müddet dinleneceğim.

B) Elindeki şişeyi üzerine dökünce annesi ona kızdı.

C) Film çalışmalarına aksatmadan bugün de devam etti.

D) Bu kadının konuşmaları bana hiç güven vermedi.

E) Yaptıklarınızdan ötürü size teşekkür etmek istiyorum.

Bir semaver kaynıyordu ocakta .

8.Bu cümlede altı çizili sözcük, aşağıdaki yolların hangisiyle yeni bir anlam kazanmıştır?

A) Bir adın benzetme ilgisiyle bir başka adın yerine kullanılmasıyla

B) İnsanla ilgili bir öğenin doğaya aktarılmasıyla

C) Bir duyuyla ilgili bir sözcüğün başka bir duyuya aktarılmasıyla

D) Bir sözcüğün, benzetme ilişkisi olmadan başka bir sözcüğün yerine kullanılmasıyla

E) Doğayla ilgili bir adın insana aktarılmasıyla

Bir kavramın, benzerlik ilişkisine başvurulmadan, ilgili olduğu başka bir sözcükle dile getirilmesine “ad aktarması” denir.

9.Aşağıdakilerin hangisinde altı çizili sözcük, ad aktarması yoluyla başka bir sözcüğün anlamını üstlenmiştir?

A) Güneş, Ağrı’nın bağrından ateş harmanı gibi çıkar.

B) Akşam vakti büyük bir kalabalık dağdan aktı.

C) Kalemi onun yegane yaşam kaynağı değil miydi?

D) Dikkat et, yine bize bir tuzak hazırlıyorlardır.

E) Hiç kimse insan namusuna, onuruna leke sürmemeli.

10.Aşağıdakilerin hangisinde bir sözcük, benzetme amacı olmadan, anlamca ilişkili olduğu başka bir sözcüğün yerine kullanılmıştır?

A) Çıkarıp yavaşça yüreğini göğsünden

Sildi bir lambanın isli şişesi gibi

B) Güneş ufuklarda dolu dizgindi

Ve çocuk, peşinde nefes nefes

C) Sessizlik orada çın çın öter

Tarlalar yavaşça dalgalanır

D) Akşam, eski savaşlardan artakalmış

Bir savaşçı gibi gider gelir apansızın

E) Zamanı emziren şüphe, sallayan korku

Ve sonsuz toprak gibi kadın yüzleri

11.Aşağıdakilerden hangisinde “benzerlik ilişkisine dayanmayan” mecaz yoktur?

A) Gruptaki maşaları yakaladık ama elebaşlarını kaçırdık.

B) Amca Bey koca tepsiyi bir oturuşta nasıl da yedi, şaştım kaldım.

C) Şu camı açın da içeriye biraz temiz hava girsin.

D) Bizim camiamızda kimi kalemler kırılır; ama satılmaz.

E) Buralara gökten bereket yağıyor son birkaç gündür.

12.“Rehine operasyonunu televizyon haber verdi.” cümlesinde yer alan “televizyon” sözcüğünün kazandığı anlam özelliği aşağıdakilerden hangisinde vardır?

A) Sen gidince karalara büründü herkes ve her şey.

B) Solgun bir ay, zeytin ağaçlarından yere damlıyordu.

C) Bu uzun gurbet yollarla birlikte uzayıp gidiyordu.

D) Gökyüzü esiyordu ağaçların üstünde

E) Laleler hasretle yollara tutuyordu kulağını.

Bir fincan içti, sonra çıkıp gitti.

13.Altı çizili sözcükte görülen anlam olayı hangisinde vardır?

A) Ayaklarını çıkarıp uzattı, belini yastığa dayadı.

B) Türk halkı neden böyle duyarsız kalıyor depreme karşı?

C) Kahvedeki soba borularından kara dumanlar çıkıyordu.

D) Ağaçların arasında kendine küçük ama güzel bir kulübe yaptı.

E) Çiftlikten kendine güzel, pırıl pırıl bir at seçti.

14.Aşağıdaki cümlelerin hangisinde mecaz-ı mürsel söz konusudur?

A) Karanlık çökmeye yakın, dağlar gölgelenmeye başladı.

B) Buranın denizine, güneşine veda etme anı çoktan gelmişti.

C) Yanımdaki arkadaşım heyecandan hala tir tir titriyordu.

D) Yolcu otobüsü kurala uymayınca şarampole yuvarlanmış.

E) Çocukken dışarıda gördüğü her şeyi elde etmek isterdi.

CEVAP ANAHTARI

1.E 2.A 3.E 4.E 5.D 6.D 7.B 8.D 9.C 10.C 11.A 12.D 13.A 14.D

Yorumlar (0)