BET ve BETİK NE ANLAMA GELİR?
Öncelikle bet, sayfa; betik ise kitap demektir.
"Yazılı herhangi bir şey" anlamına gelen "betik" sözcüğü, yazıda saptanmış en eski Türkçe sözcüklerden biridir. Orkun yazıtlarında "bitig" veya "betig" olarak geçer (8. yy). Ayrıca "ırk bitig" (fal kitabı) adında Eski Uygurca bir el yazması da vardır (9. yy). Kökü ise "be-"dir ve "işaretlemek, damgalamak"*** anlamındadır. Bu kök -t yapım ekini alarak bet sözcüğünü oluşturur. Bet sözcüğü de addan eylem yapan +i-'yi alarak "beti-" (yazmak, taşa yazmak, kaydetmek ) eylemini türetir. Eski Türkler yazıyı ilk olarak taşların yüzeyine (betine) yazdıkları için böyle bir eylem türemiş olmalı. Beti- eylemi de -k yapım ekini alarak betik sözcüğünü oluşturur. Betik sözcüğü geçmişte, kitap, mektup, gibi yazılı şeyler için kullanılmıştır. Biz bu sözcüğün en temel anlamı olan kitap anlamını aldık. Bu sözcüğün Çinçe olduğunu öne sürenlere de yanıt vermiş olduk. Türkçe ek ve köklerle açıklanabilen sözcükler Türkçedir.
Türkçede "bet" sözcüğü ise 'yüz, yüzey' anlamına gelir. Sözcük, Anadolu Türkçesindeki "beti benzi atmak" deyiminde "insan yüzü" anlamında geçmiştir. Uygur Türkçesi ve birkaç Türkçede işlek olarak kullanılır. Öyle ki, Uygurca yerliklerde (sitelerde) "ana sayfa" yerine "başbet" (yazıda: bashbet) olarak kullanıldığını görebilirsiniz. Türkiye Türkçesi kimi yerliklerde de "anabet" dendiği gözümüzden kaçmamıştır. Bet sözcüğü, "yazı yazılan yüzey" anlamında kullanılarak günümüzde sayfa anlamında kullanılmaya başlanmıştır.
"Betik" sözcüğünün bilgisayar alanında "script" karşılığı olarak çok sık kullanıldığını da belirtelim. Mozilla Firefox, buna bir örnektir.
*** be- eyleminden türeyen bazı sözcükler: belirtmek, belirlemek, belge, bellemek, belirti, belirgin, betimlemek, bediz, ... vb.
