Dünya Dillerinde Soyadlarında Kullanılan 'oğlu' benzeri ekler.
Akademik
09.11.2017, 22:02 09.11.2017, 22:02
Dünya Dillerinde Soyadlarında Kullanılan "oğlu" benzeri ekler.
Hasan Şahin Kızılcık
Türkçede "-oğlu" sözü soyadlarında sıkça görülür. Kazakistan'da soyadlarda "-uulu" biçimini almıştır. Başka dillerde de buna benzer yapılar vardır. Bunlardan bazılarından söz edelim dilerseniz:
* Cermen dillerinde (Almanca, İngilizce, vb.), soyadlara gelen "-son" eki "oğlu" anlamı verir. Örneğin; Johson, Ericsson, Davidson, Jefferson, Wilson, vb. Hollanda'da bu ek "-ssens, –sens" biçimini alır.
* Rusçada soyadlardaki "-ov/-ova" eki "oğlu" anlamına gelir. Erkekler için -ov, kadınlar için -ova kullanılır. Benzer biçimde –ev, -eva, -yev, -yeva, -of gibi aynı anlama gelen çeşitlemeleri bulunur. Örneğin; Raskolnikov, Sharapova, vb.
* Gürcücede soyadlardaki "-shvili" eki, "oğlu", "-dze" eki ise bizdeki "-gil" eki ile aynı anlamı verir. Örneğin; Saakashvili, Shevardnadze, vb.
* İrlanda'da soyadlarda kullanılan "O'" öneki (O'Neill, O'Brain, vb.) "torunu" anlamına gelen bir ön ektir.
* İskoçlarda soyadlardaki "Mc-" veya "Mac-" öneki "oğlu" anlamına gelir.
* Yunanlarda soyadlarda "-os, -akis, -is, -aki, -ellis, -elli, -oglou, -lis, -idis" gibi birçok ek vardır. Bunlar yaşadıkları bölgeye göre değişir. Farklı adalardan veya bölgelerden gelenler farklı soyad ekleri alır. Bunların bir bölümü, Türkçedeki "oğlu, -ci, -li" gibi eklere karşılık gelir.
* Romanya'da soyadlardaki "-escu" eki "oğlu" anlamına gelir.
* Abhazya'da soyadlarda bulunan "-pha" eki kadınlarda, "-ba" eki erkeklerde "oğlu" anlamına gelir.
* Litvanyalılarda "aitis, -enas, –unas, -vicius, -ynas -onis"
* Ukraynada "-enko" eki yine aynı anlamdadır.
* İsveç'te "-qvist, -ström, -blom, -lind, -dahl"
* Dancada "-gård"
* Fincede "-mäki"
* Belçika'da "-ckx"
* Ermenilerde "-yan"
* Boşnakçada soyadlardaki "-iç"
* İran'da soyadlardaki "-pour, –poor"
* Endonezya'da "-putra"
* Macaristan'da "-fia, -fy, –fi, -ffy"
* İspanya'da "-ez"
* Ayrıca Fransızcada "de" sözcüğü "-nin" ekinin anlamını verir. Bu yüzden örneğin "Louis de Broglie", "Broglie'lerin Louis'i" anlamı verir. Benzer biçimde Almancada "von", Flamancada ise "van" sözcükleri bulunur. Örnekler: de Broglie, van Hooijdonk, von Sanders, vb.
Dipçe: Türkçede "oğlu" ifadesinin cinsiyetle bir ilgisi yoktur. Oğul sözcüğü eskiden evlat anlamına gelirdi. Kız oğul, erkek oğul diye ayrılırdı sonra. Zamanla anlam daralmasına uğrayarak yalnızca erkekler için kullanıldı. Oysa erkek için oğlan denir, oğul değil. Oğul vermek vb. deyimler vardır. Hatta arılarda dişi doğmasına denir. Evlat demektir.
