TARİHTEKİ  TÜRKÇE SÖZLÜKLER 4-Kitabü Bulgati'l-Müştak Fi Lugâti't-Türk ve'I-Kıfçak

Kitabü Bulgati’l-Müştak Fi Lugâti’t-Türk ve’I-Kıfçak


TARİHTEKİ  TÜRKÇE SÖZLÜKLER HANGİLERİDİR? - Kitabü Bulgati’l-Müştak Fi Lugâti’t-Türk ve’I-Kıfçak

Türkçe yazılmış ve yabancılara Türkçe öğretimine yönelik sözlükler bir takım ayırıcı özellikler gösterir. Bu özelliklerin bir kısmı Kaşgarlı Mahmud’un Divânü Lugâti’t Türk’ünden beri süregelen özelliklerdir. Sözgelimi: sözcüklerin geçtiği metinlerin tamamının örnek olarak verilmesi, eklerin görevleriyle birlikte sınıflandırılması ve sözlüğün yazıldığı Türkçe kolu dışında yakın kollardaki sözcük biçimlerinin de belirtilerek verilmesi gibi.

Bunun dışında tarihsel Türkçe sözlüklerde günümüz sözlükçülüğünde görülmeyen bir başka özellik de sözcüklerin Arapça dil bilgisi kurallarına göre sınıflandırılarak verilmesi, Türkçeye özgün kullanımların ‘istisna’ başlığıyla gösterilmesidir. Bu sözlükler içeriklerine göre iki dilli, ikiden çok dilli sözlükler olmak üzere iki ayrı başlıkta gruplandırılabilir. Tüm sözlükler aynı zamanda örnekli dil bilgisi kitabı özelliği de gösterirler.




 

1.4. Kitabü Bulgati’l-Müştak Fi Lugâti’t-Türk ve’I-Kıfçak- Cemalü’d-din Ebi Muhammed Abdullahi’t- Türkî (15. yüz yılın ilk yarısı) (Türk ve Kıpçak Sözcüklerinin Türevlerinin Kitabı) 


İlk bölümü adlar, ikinci bölümü eylemlerden oluşan Arapça Türkçe sözlüktür. Yazar 1500 sözcüğü Kıpçakça ve Türkmence olarak ayırarak ele almış ve örneklendirmiştir. Kitabın bir başka ilginç yönü de yazıların alt alta üç baklava dilimi biçiminde yazılmış olmasıdır.

Tümevarım yöntemiyle yazılmış eser, günlük konuşma Türkçesini öğretmeyi amaçlamaktadır. Yabancı dil öğretim yöntemlerinden dil bilgisi çeviri yöntemi karşılaştırmalı dil bilim ilkeleri çerçevesinde kullanılmıştır. Dil bilgisi kurallarının Arapça yapılardan yola çıkılarak açıklanıp örneklendirildiği bölümlerde yapısalcı yaklaşım hakimdir.

Örnek bölüm:
“alur-men: alırım Türkmencedir.
Sayılar: bir, ikki, üç, tört, biş, on, yigirmi, otuz, kırk, elli, alţmış, yetmiş, seksen, toksan, yüz'dür.

Assı eylemek: yarar sağlamak
Yarı eylemek: yardım etmek

Kitabü Bulgati’l-Müştak Fi Lugâti’t-Türk ve’I-Kıfçak


TARİHTEKİ  TÜRKÇE SÖZLÜKLER HANGİLERİDİR? - Kitabü Bulgati’l-Müştak Fi Lugâti’t-Türk ve’I-Kıfçak

Türkçe yazılmış ve yabancılara Türkçe öğretimine yönelik sözlükler bir takım ayırıcı özellikler gösterir. Bu özelliklerin bir kısmı Kaşgarlı Mahmud’un Divânü Lugâti’t Türk’ünden beri süregelen özelliklerdir. Sözgelimi: sözcüklerin geçtiği metinlerin tamamının örnek olarak verilmesi, eklerin görevleriyle birlikte sınıflandırılması ve sözlüğün yazıldığı Türkçe kolu dışında yakın kollardaki sözcük biçimlerinin de belirtilerek verilmesi gibi.

Bunun dışında tarihsel Türkçe sözlüklerde günümüz sözlükçülüğünde görülmeyen bir başka özellik de sözcüklerin Arapça dil bilgisi kurallarına göre sınıflandırılarak verilmesi, Türkçeye özgün kullanımların ‘istisna’ başlığıyla gösterilmesidir. Bu sözlükler içeriklerine göre iki dilli, ikiden çok dilli sözlükler olmak üzere iki ayrı başlıkta gruplandırılabilir. Tüm sözlükler aynı zamanda örnekli dil bilgisi kitabı özelliği de gösterirler.




 

1.4. Kitabü Bulgati’l-Müştak Fi Lugâti’t-Türk ve’I-Kıfçak- Cemalü’d-din Ebi Muhammed Abdullahi’t- Türkî (15. yüz yılın ilk yarısı) (Türk ve Kıpçak Sözcüklerinin Türevlerinin Kitabı) 


İlk bölümü adlar, ikinci bölümü eylemlerden oluşan Arapça Türkçe sözlüktür. Yazar 1500 sözcüğü Kıpçakça ve Türkmence olarak ayırarak ele almış ve örneklendirmiştir. Kitabın bir başka ilginç yönü de yazıların alt alta üç baklava dilimi biçiminde yazılmış olmasıdır.

Tümevarım yöntemiyle yazılmış eser, günlük konuşma Türkçesini öğretmeyi amaçlamaktadır. Yabancı dil öğretim yöntemlerinden dil bilgisi çeviri yöntemi karşılaştırmalı dil bilim ilkeleri çerçevesinde kullanılmıştır. Dil bilgisi kurallarının Arapça yapılardan yola çıkılarak açıklanıp örneklendirildiği bölümlerde yapısalcı yaklaşım hakimdir.

Örnek bölüm:
“alur-men: alırım Türkmencedir.
Sayılar: bir, ikki, üç, tört, biş, on, yigirmi, otuz, kırk, elli, alţmış, yetmiş, seksen, toksan, yüz'dür.

Assı eylemek: yarar sağlamak
Yarı eylemek: yardım etmek




Kitabü Bulgati’l-Müştak Fi Lugâti’t-Türk ve’I-Kıfçak

Yorumlar (0)