Türkçe öğretimi: İlk okuma yazma öğretimi

Türkçe öğretimi: İlk okuma yazma öğretimi

• 
  
  
  
  1. İLK OKUMA - YAZMA ÖĞRETİMİ
  
  
  
  Günümüzün ve geleceğin öğrencilerinin yetiştirilmesinde, ilk okuma-yazma öğretiminin amacı sadece okuma ve yazma gibi becerilerin kazandırılması değil, aynı zamanda düşünme, anlama, sıralama, sorgulama, sınıflama, ilişki kurma, analiz, sentez yapma ve değerlendirme gibi zihinsel becerilerin de geliştirilmesini içermektedir. Bu süreçte Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma, iletişim kurma, problem çözme, karar verme, öğrenmeyi yaşam boyu sürdürme gibi becerilerin de geliştirilmesi beklenmektedir. Buradan hareketle ilköğretim birinci sınıftan itibaren etkili bir okuma-yazma öğretimini gerçekleştirmek; düşünen, anlayan, sorgulayan, öğrenmeyi öğrenen, bilgiyi kullanabilen ve sorun çözebilen bireylerin yetişmesi amaçlanmıştır.
  
  Çağın gereklerine ve öğrencinin gelişim düzeyine uygun bu becerilerin geliştirilmesi, bazı eğitim yaklaşım ve modellerini göz önünde bulundurulmasını gerektirmektedir. Bunlar; yapılandırıcı yaklaşım, çoklu zekâ, beyin temelli öğrenme, öğrenci merkezli eğitim, bireysel farklılıklara duyarlı eğitim, sarmal, tematik ve beceri yaklaşımı gibi yaklaşım ve modellerdir.
  
  Bu yaklaşım ve modeller çerçevesinde geliştirilen Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda ilk okuma-yazma öğretimine ayrı bir önem verilmiş ve yöntem olarak Ses Temelli Cümle Yöntemi’nin kullanılması ön görülmüştür.
  
  Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda ilk okuma-yazma öğretimi Türkçe öğretiminin beş öğrenme alanı ile birlikte ele alınmış, içerik, yöntem ve uygulamaya ilişkin bilgiler ayrıntılı olarak verilmiştir. Aşağıda Ses Temelli Cümle Yöntemi’nin özellikleri, ilkeleri, aşamaları ve uygulanması açıklanmaktadır:
  
   
  
  
  
  1. SES TEMELLİ CÜMLE YÖNTEMİ
  
  
  
  Ses Temelli Cümle Yöntemi’nde, ilk okuma-yazma öğretimine seslerle başlanmaktadır.
  
  Anlamlı bütün oluşturacak birkaç ses verildikten sonra seslerden, hecelere, kelimelere ve cümlelere ulaşılmaktadır. İlk okuma-yazma öğretimi, cümlelere kısa sürede ulaşılacak şekilde düzenlenmektedir.
  
  Okuma ve yazma, ilk okuma-yazma öğretimi boyunca birlikte sürdürülmektedir.
  
  Okunan her öğe yazılmakta; yazılanlar da okunmaktadır. Yazı öğretiminde, öğrencilerin gelişimine uygun olan bitişik eğik yazı harfleri kullanılmaktadır.
  
   
  
  
  
  1. Ses Temelli Cümle Yöntemi’nin Özellikleri Ses Temelli Cümle Yöntemi’nin özellikleri şöyle sıralanabilir:
  
  
  2. Ses Temelli Cümle Yöntemi’nde ilk okuma-yazma öğretimi, dinleme, konuşma becerilerinden kopuk, sadece okuma-yazma becerilerini geliştirme olarak değil;
  
  
  
  Türkçe öğretiminin beş öğrenme alanı ile birlikte yürütülmektedir.
  
  
  
  1. İlk okuma-yazma öğretimine seslerle başlanması, seslerin birleştirilmesi ile anlamlı heceler, kelimeler oluşturulması ve cümlelere ulaşılması öğrencinin, bilgileri yapılandırmasını kolaylaştırmaktadır. Ses Temelli Cümle Yöntemi, bu yönüyle yapılandırıcı öğrenme yaklaşımına uygundur.
  
  
  2. Bu yöntem tek tip, belirli kalıplara sıkıştırılmış ve belirli sayıdaki cümlelerle ilk okuma-yazma öğretimi yerine, çeşitliliğe ağırlık vermektedir. Bu nedenle öğrenciler çok sayıda ve çeşitli hece, kelime, cümlelerle ilk okuma-yazmayı öğrenmektedir.
  
  
  3. Öğrencilere sunulan zengin içerik, onların temel düşünme becerilerini, yaratıcılıklarını ve zekâ alanlarının gelişimine katkı sağlamaktadır.
  
  
  4. Okuma-yazma öğretiminde ilerleme, kolaydan zora doğru belirli bir sıra içinde yürütülmektedir.
  
  
  5. Ses Temelli Cümle Yöntemi öğrencinin dikkat gelişimine uygun bir yöntemdir. Bu yöntem öğrenme- öğretme sürecinde öğrencinin dikkat gelişimini de sağlamaktadır.
  
  
  6. Yöntemin bir gereği olarak ilk okuma yazma öğretiminde ses, harf, hece, kelime, cümle ve metin oluşturma sırası izlenmektedir. Bu süreç, öğrencinin cümle kurma ve metin oluşturma becerilerinin gelişimine katkı sağlamaktadır.
  
  
  7. Öğrenciler hece, kelime, cümle ve metin oluşturma sürecine bizzat katıldıklarından bu yöntem öğrencilerin yaratıcılığını geliştirici olmaktadır.
  
  
  
  İ)  Bu yöntemle ilk okuma-yazma öğretiminde, çok sayıda hece, kelime, cümle ve metinlerle çalışılmaktadır. Bu durum öğrencilerin cümleleri ezberlemesini
  
  engellemekte ve cümleyi anlayarak öğrenmesini gerektirmektedir. Böylece öğrencilerin anlama becerilerini geliştirmektedir.
  
  
  
  1. Türkçede her harf bir sesi karşıladığından bu yöntem Türkçenin ses yapısına
  
  
  2. Öğrencilerin duyduğu ve çıkardığı seslerin bilincine varması sağlamakta; dil gelişimine (doğru telaffuz, akıcılık, sesleri ayırt etme vb.) katkıda bulunulmaktadır.
  
  
  3. Öğrencilerin sesleri belirli bir sıra içinde öğrenmesi, yazma sürecinde kelimelerin doğru yazımını öğrenmesini sağlamaktadır.
  
  
  4. Öğrenciler yazma ile okuma arasındaki benzerlikleri görmekte, yazının harflerin birleştirilmesiyle okumanın ise seslerin birleştirilmesiyle yapıldığını anlamaktadır.
  
  
  5. Öğrencilerin sözlü dilden yazılı dile geçmesini kolaylaştırmaktadır.
  
  
  6. Öğrencilerin ilk okuma-yazmayı öğrenme sürecinde bireysel, zihinsel ve sosyal gelişimlerine katkı sağlamaktır.
  
  
  
   
  
  
  
  1. Ses Temelli Cümle Yöntemi’nin İlkeleri
  
  
  
  İlk okuma-yazma öğretim sürecinde dikkat edilecek ilkeler şunlardır:
  
  
  
  1. Öğrencinin ön bilgilerinden hareket
  
  
  2. Ağırlıklı olarak sentez tekniği kullanılmalıdır.
  
  
  3. Özellikle ve öncelikle anlamlı heceler elde
  
  
  4. Oluşturulacak hecelerin; kolay okunmasına, Türkçede kullanım sıklığına sahip olmasına, anlamın açık ve somut olmasına, anlamın görselleştirilebilir (canlandırılabilir, resimlenebilir ) olmasına, işlek hece yapısına sahip olmasına dikkat edilmelidir.
  
  
  5. Kısa sürede cümlelere ulaşılmalıdır.
  
  
  6. İmkânlar ölçüsünde görsellere başvurulmalıdır.
  
  
  7. Somut öğelerden yararlanmaya ağırlık
  
  
  8. Hece tablosu kullanılmamalıdır. Ancak öğrenilen heceler tekrarlama amaçlı kullanılabilir.
  
  
  9. Öğrenilenlerin kalıcılığı sağlanmalıdır. Bu amaçla aşağıdaki etkinliklerden yararlanılabilir:
  
  
  
  
  
  
  • Yeni öğrenilenleri önceki öğrenilenlerle ilişkilendirme
  
  
  • Deftere, yazı tahtasına vb. yazma
  
  
  • Yazılanları sergileme
  
  
  • Çalışma kitaplarında yer alan etkinlikleri yapma
  
  
  
   
  
  
  
  1. Ses Temelli Cümle Yöntemi’nin Aşamaları Ses Temelli Cümle Yöntemi’ne göre ilk okuma-yazma öğretimi aşağıdaki aşamalar izlenerek gerçekleştirilir:
     
     
     
     1. İlk okuma-yazmaya hazırlık
     
     
     2. İlk okuma-yazmaya başlama ve ilerleme
     
     
     
     
  
  
  
  
  
  
  • Sesi hissetme ve tanıma
  
  
  • Sesi /harfi okuma ve yazma
  
  
  • Sesten/harften, heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cümleler oluşturma
  
  
  • Metin oluşturma
    
    
    
    3. Okuryazarlığa ulaşma
    
    
    
    
  
  
  
  İlk okuma-yazma çalışmalarında dinleme, konuşma, okuma, yazma, görsel okuma ve görsel sunu birlikte ele alınmalıdır. Bütün çalışmalar, Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın 1. sınıf düzeyindeki kazanımların gerçekleştirilmesine yönelik düzenlenmelidir.
  
  melerin anlamlarını araştırır. (1-5)