SÖZCÜKTE ANLAM > ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER, GENEL ANLAMLI SÖZCÜKLER

SÖZCÜKTE ANLAM, ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER, GENEL ANLAMLI SÖZCÜKLER, ÖZEL ANLAMLI KELİMELER, GENEL ANLAMLI KELİMELER 

• DİLBİLGİSİ KONULARI KOLAY ERİŞİM ÇİZELGESİ
• Dilbilgisi
• Dil-Anlatım
• Yazım Bilgisi > Kompozisyon, Yazım Kuralları, Noktalama İşaretleri
• Anlam Bilgisi > Sözcükte Anlam, Cümlede Anlam, Paragrafta Anlam
• Yapı Bilgisi > Tamlamalar, Anlatım Bozuklukları
• Ses Bilgisi
• Sözcük Bilgisi > Yapım Ekleri, Adlar, Sıfatlar, Zamirler, Zarflar, Edatlar
• Ünlemler, Eylemler, Eylemsiler
• Nasıl yazılır?
• Atasözleri ve Deyimler
• Türkçe Göktürkçe Edebiyat
• Yazım Kılavuzu
• SÖZLÜKLERİMİZ

SÖZCÜKTE ANLAM, ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER, GENEL ANLAMLI SÖZCÜKLER, ÖZEL ANLAMLI KELİMELER, GENEL ANLAMLI KELİMELER 

Söylenişte tekil olmasına rağmen aynı türdeki bütün varlıkları anlatan kelimelere genel anlamlı sözcükler denir. Yani o kelime söylendiği zaman anlam olarak aynı türdeki tüm varlıkları ifade eder.

Sadece bir varlığı anlatan sözcüklere özel anlamlı sözcükler denir.

Anlamları sınırlı olan, kavramları tek tek ya da küçük parçalar halinde gösteren sözcükler özel anlamlıyken, aralarındaki ortak özelliklere göre daha çok varlığı gösteren, aynı türden kavramları topluca düşündüren sözcükler genel anlamlıdır.

Söylenişte tekil olmasına rağmen aynı türdeki bütün varlıkları anlatan kelimelerdir. Yani o kelime söylendiği vakit anlam olarak aynı türdeki tüm varlıkları ifade eder. Bu özelliği taşıyan kelimeler genel anlamlı sözcükler denir.

Sözcüğün bir türün tamamı için kullanılmasına genel anlam, o türün sadece bir ya da birkaç örneğine işaret edecek şekilde kullanılmasına da özel anlam denir.

Aynı türden varlıkları anlatan sözcükler, genel anlam denir.

Aynı türden sadece bir tek varlığı tanıtan sözcükler, özel anlam denir.

Buradan hareketle genel anlamlı sözcüklerin kullanıldığı cümleler, genel; özel anlamlı sözcüklerin kullanıldığı cümleler ise özel anlamlı yargı, cümle içerir.

SONUÇ: "TÜM"Ü ANLATIYORSA "GENEL", "BİR"İ ANLATIYORSA "ÖZEL" ANLAMLIDIR.

UYARI: "-LER, -LAR" EKİNİ ALAN KELİMELER "TÜM"Ü ANLATMADIĞI İÇİN "ÖZEL"DİRLER.

Örnekler:

Çocuk kitabı elinden düşürmüyor.

Cümlesinde bir tane kitaptan bahsedilmektedir. (Özel Anlamlı Kelimedir)

Kitabın insana yararı vardır.

Cümlesinde ise tüm kitaplar anlatılmaya çalışılmaktadır. (Genel Anlamlı Kelimedir)

Köpek sadık bir dosttur. (genel – Tüm köpekler için geçerli)

Köpek huysuzlanıyor. (özel – Bir köpek için geçerli)

Köpeklerin mamasını verdi (özel – Birkaç köpek için geçerli)

Ağaç doğamızı güzelleştirir. (genel – Tüm ağaçlar için geçerli)

Ağaç yeşillik demektir. (genel – Tüm ağaçlar için geçerli)

Ağaç kesileceğini anlayınca gözyaşı dökmeye başladı. (özel – Bir ağaç için geçerli)

GENELDEN ÖZELE ANLATIM, SIRALAMA; ÖZELDEN GENELE ANLATIM, SIRALAMA

Birbirleriyle ilgili bazı varlıkları - kavramları anlatan sözcükler, birbirinin anlamını kapsayacak biçimde "genel" ya da "özel" (dar) anlam taşıyabilir. Böyle sözcüklerin cümledeki sıralanışıyla "özelden genele" ya da "genelden özele" bir anlatım ortaya çıkar.

Genelden Özele anlatım, sıralama:

Cümlede önce genel kapsamlı bir sözcük sonra da o sözcüğün kapsamındaki bir başka sözcük söylenirse genelden özele sıralama yapılmış olur.

Yani önce genel sonra özel söylenecek.

Örnekler:

Varlık, bitki, ağaç, çam, karaçam (Genelden özele)

Konut, apartman, daire, oda, (Genelden özele)

Ders-Türkçe-paragraf-kelime-hece-harf

Uzay, Dünya, Türkiye, Ankara

Varlık – bitki – meyve – muz

Derslerden en çok Türkçeyi severim. (ders – Türkçe)

Petrol ürünlerinden benzine zam geldi (petrol ürünleri – benzin)

Özelden genel anlatım, sıralama:

Eğer önce dar kapsamlı söylenirse o zaman da özelden genele sıralama yapılmış olur.

Yani önce özel sonra genel söylenecek.

Örnekler:

Portre, resim, sanat (Özelden genele)

Harf – Hece – Kelime – Paragraf – Türkçe – Ders

Muz – meyve – bitki - varlık

Ankara, Türkiye, Dünya, Uzay

Amcalar, dayılar, teyzeler, halalar; tüm akrabalar geldi. (Özelden genele)

Tiyatro en sevdiğim sanat dalıdır. (tiyatro – sanat dalı)