Anlatım Bozuklukları Konu Anlatımı, Yerinde Kullanılmayan Sözcük veya Öğeler

Anlatım Bozuklukları, Anlatım bozuklukları örnekler, anlatım bozuklukları kısaca, anlatım bozuklukları pdf, anlatım bozuklukları test, yapısal anlatım bozuklukları, anlatım bozukluğu, anlatım bozuklukları nedir, anlatım bozuklukları örnek cümleler ve açıklamaları, Anlatım Bozuklukları Konu Anlatımı, Yerinde Kullanılmayan Sözcük veya Öğeler

• DİLBİLGİSİ KONULARI KOLAY ERİŞİM ÇİZELGESİ
• Dilbilgisi
• Dil-Anlatım
• Yazım Bilgisi > Kompozisyon, Yazım Kuralları, Noktalama İşaretleri
• Anlam Bilgisi > Sözcükte Anlam, Cümlede Anlam, Paragrafta Anlam
• Yapı Bilgisi > Tamlamalar, Anlatım Bozuklukları
• Ses Bilgisi
• Sözcük Bilgisi > Yapım Ekleri, Adlar, Sıfatlar, Zamirler, Zarflar, Edatlar
• Ünlemler, Eylemler, Eylemsiler
• Nasıl yazılır?
• Atasözleri ve Deyimler
• Türkçe Göktürkçe Edebiyat
• Yazım Kılavuzu
• SÖZLÜKLERİMİZ

Anlatım Bozuklukları Konu Anlatımı > Yerinde Kullanılmayan Sözcük veya Öğeler

Bir sözcüğün cümlenin akışına veya anlamına uygun yerde kullanılmaması anlatım bozukluğuna yol açar.

Tarık çok iyi futbolcu ama fazla topla oynuyor.
Açıklama: Cümledeki fazla topla oynuyor bölümüne dikkat edelim.

Tarık’ın önünde birden fazla top var da Tarık bu toplarla mı oynuyor yoksa Tarık ayağında topu fazla mı tutuyor. Cümlede anlatılmak istenen elbette Tarık topu ayağında fazla tutuyor. Öyleyse fazla sözcüğü oynuyor fiilinden hemen önce getirilmelidir. Cümlenin doğrusu şu şekilde olmalıdır: Tarık çok iyi futbolcu ama topla fazla oynuyor.

Günde kırk kere limonlu salatalık turşusu satan dükkana uğrardı.
Açıklama: Cümledeki günde kırk kere ifadesine dikkat edelim. Günde kırk kere limonlu salatalık turşusu mu satılıyor, yoksa günde kırk kere limonlu salatalık turşusu satan dükkana mı uğruyor? Elbette anlatılmak istenen  Limonlu salatalık turşusu satan dükkana günde kırk kere uğrardı.

Burada her Allah’ın günü kaza oluyor.
Açıklama: İnancımıza göre Allah birdir. “Her Allah” kullanımı bu anlamda yanlıştır. Cümlenin doğrusu: Burada Allah’ın her günü kaza oluyor.

Başbakan Çin’e bu yılın sekizinci büyük gezisini yapıyor.
Açıklama: Başbakan, bu yıl Çin’e 7 büyük gezi düzenlemiş bu son düzenlediği gezi bu bir yıl içinde Çin’e 8. gezisi midir yoksa başbakan bu yıl başka ülkelere 7 büyük gezi düzenlemiş bu son düzenlediği büyük 8. gezi Çin’e midir? Cümle yukarıdaki hali ile düşünülürse bu yıl yapılan tüm geziler Çin’edir. Oysa burada anlatılmak istenen şudur: Bu yıl 7 büyük gezi yapıldı 8.si Çin’edir. Öyleyse cümlenin doğrusu şu şekilde olmalıdır: Başbakan bu yılın sekizinci büyük gezisini Çin’e yapıyor.

Aşağıdaki örnekleri de siz yapınız:

Bu çocuk seneye yüksek inşaat mühendisi olacak. (Bazı dilciler belirtisiz isim tamlaması arasına başka bir sözcük gelemeyeceğinden “yüksek inşaat mühendisi” kullanımını bir anlatım bozukluğu olarak kabul etmezler. Yüksek sözcüğü inşaat mühendisi sözcük grubunu tümden karşılar derler. Yani bu kullanımın doğru olduğunu savunurlar.)
Eski Adana millet vekillerinden biri daha ölmüş. (Yukarıdaki açıklama bu cümle için de geçerli)
Cesetler çok denizde kaldığından çürümüş.
Değil bir lokma ekmek bir tabak yemek yine bulamaz.
Bakanımız bir hafta içinde petrol üreten ülkeleri gezecek.
Ağrısız kulak delinir.
Atatürk’ün 119.doğum yılı törenle kutlanmıştı.
Bu yemek fazla dışarıda kaldığı için bozulmuş.
THY’ye ait 158 yolcunun bulunduğu uçak denize düşmüş.

Anlamsal Anlatım Bozuklukları Çözümlü Örnekler

Örnek 1:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Dünyada en çok yağış alan bölge burası.
B) Ürettiklerinin çoğunu komşu ülkelere satıyorlar.
C) Bu toprakların büyük bir bölümü ormanlarla kaplı.
D) Ülkenin kuzeyinde elde edilen ürünlerin yarısından fazlasını elma oluşturuyor.
E) Ekonomileri daha çok, yetiştirdikleri hayvancılığa dayalı.
(2003 – ÖSS)

Çözüm:
E seçeneğinde “yetiştirdikleri hayvancılığa” sözünde anlatım bozukluğu vardır. Çünkü hayvancılık, yetiştirilmez yapılır. Cümleden “yetiştirdikleri” sözcüğü çıkarılarak anlatım bozukluğu giderilebilir.
Cevap E

Örnek 2:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Buluştukları zaman sanattan, edebiyattan konuşuyor kimi sanatçıları eleştiriyorlardı.
B) Ortada, karamsar olmayı gerektirecek bir durum yoktu.
C) Bu kitapları okumak, çocuğun ufkunu genişletiyor, ona farklı dünyaların kapılarını açıyordu.
D) Bu, kendi resimleri için açtığı ilk kişisel sergisi olacağı için çok heyecanlıydı.
E) Çok yorgun olduğu için o akşam erkenden yatmak istedi.
(2002 – ÖSS)

Çözüm:
D seçeneğinde “kişisel” sözcüğünün içinde “kendi” sözcüğünün anlamı bulunduğundan, gereksiz sözcük kullanımından kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır.
Cevap D

Örnek 3:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Çevremizdeki kişilerle kuracağımız ilişkilerde özenli olmalıyız.
B) Sorunların, bütün yönleriyle ele alınması iyi olur.
C) Bu alanda başarıya ulaşanların sayısı oldukça azdır.
D) Araştırmalar, eldeki bilgilerin doğru olmadığını kanıtlıyor.
E) Bu konudaki iftiralar tamamen uydurmadır.
(2003 – ÖSS)

Çözüm:
E seçeneğinde “iftiralar” sözcüğünün içinde “uydurma” anlamı bulunduğundan, gereksiz sözcük kullanımından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır. Cümle, “Bu konudaki söylentiler tamamen uydurmadır.” şeklinde düzeltilebilir.
Cevap E

Örnek 4:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Sanayide gelişmiş ülkelerde, bu tür sorunlar hızla çözülüyor.
B) Düzenlenen toplantı ve törenlerde bütün öğrenciler görev alıyor.
C) Bu konuda yapılan açıklamaların anlaşılmayacak bir yanı bulunmuyor.
D) Kurumda çalışanların başarısının, bu koşullara bağlı olduğu düşünülüyor.
E) Teknoloji ne kadar artarsa da el emeğinin önemi azalmıyor.
(2002 – ÖSS)

Çözüm:
E seçeneğinde “artarsa” sözcüğü yanlış kullanılmıştır. Çünkü teknoloji artmaz, gelişir veya ilerler. Dolayısıyla yanlaş anlamda sözcük kullanımından kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır. Cümledeki anlatım bozukluğunu gidermek için “artarsa” sözcüğü yerine “gelişirse” veya “ilerlerse” sözcüklerinden biri getirilmelidir.
Cevap E

Örnek 5:
Alınan bu karar, savaşta askerin daha çok ölmesine yol açtı.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdaki değişikliklerin hangisiyle giderilebilir?
A) “bu” sözcüğü atılarak
B) “daha çok” sözü “askerin” sözcüğünden önce kullanılarak
C) “yol açtı” sözü yerine “neden oldu” sözü getirilerek
D) “alınan” sözcüğü atılarak
E) “savaşta” sözcüğü “askerin” sözcüğünden sonra kullanılarak
(1999 – İPTAL)

Çözüm:
Verilen cümlede, bir sözcüğün yerinde kullanamamasından kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır. Bu cümlede “çok” sözcüğüyle anlatılmak istenen “askerin daha çok ölmesi” değil, (sayıca) çok askerin ölmesi”dir. Cümle “Alınan bu karar, savaşta daha çok askerin ölmesine yol açtı.” şeklinde düzeltilebilir.
Cevap B

Örnek 6:
Elbette onunla birlikte gitmiş olabilirler.
Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öğe eksikliği
B) Özne – yüklem uyuşmazlığı
C) Öznenin belirtilmemiş olması
D) Aynı anlama gelen sözcüklerin birlikte kullanılması
E) Anlamca çelişen sözcüklerin birlikte kullanılması
(1996-ÖSS)

Çözüm:
Verilen cümlede, anlamca çelişen sözlerin bir arada kullanılmasından kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır. Bu cümlede “Elbette” sözcüğü kesinlik bildirirken, “olabilirler” sözcüğü cümleye olasılık anlamı katmaktadır.
Cevap E

Örnek 7:
Beyin zarı iltihapları iyi tedavi edilmezse, ölüme hatta sara nöbetlerine yol açabilir.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu, aşağıdakilerin hangisiyle giderilebilir?
A) “sara nöbetlerine” sözü ile “ölüme” sözcüğü yer değiştirilerek
B) “yol açabilir” yerine “neden olabilir” sözü getirilerek
C) “sara” sözcüğü kaldırılarak
D) “zarı” yerine “zarının” sözcüğü getirilerek
E) “edilmezse” yerine “edilmediğinde” sözcüğü getirilerek
(1990-ÖSS)

Çözüm:
Verilen cümledeki sıralanışa göre “sara nöbetleri” “ölüm”den daha korkunç bir olaymış izlenimi verilmektedir. Cümle, “Beyin zarı iltihapları iyi tedavi edilmezse, sara nöbetlerine hatta ölüme yol açabilir.” şeklinde düzeltilebilir.
Cevap A

Örnek 8:
Aşağıdakilerin hangisinde, anlam belirsizliğini gidermek için cümlenin başına bir şahıs zamiri getirmek gerekir?
A) Adana’ya yerleştiklerini duydum.
B) Yeni aldığın elbiseyi çok beğendim.
C) Önerdiğin romanı henüz okuyamadım.
D) Yarışmada birinci olduğuna sevindim.
E) Sınava İstanbul’da girmek istiyorum.
(1991 – ÖYS)

Çözüm:
D seçeneğinde, yarışmada kimin birinci olduğu belli değildir. Cümlenin başına “senin” adılı da getirilebilir “onun” adılı da. Dolayısıyla bu cümledeki anlatım belirsizliğini gidermek için cümlenin başına bir kişi adılı getirilmelidir.
Cevap D
Yapısal Anlatım Bozuklukları Çözümlü Örnekler

Örnek 1:
Bu kurumda eğitim görmüş herkes, saygılı, hoşgörülü ve esnek olmak gibi çok önemli erdemler kazanmışlardır.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadır?
A) Gereksiz yere sıfat kullanılmasından
B) Gereksiz yere bağlaç kullanılmasından
C) Yükleme ekfiil getirilmesinden
D) Öznenin sözcük öbeği olmasından
E) Özne-yüklem uyuşmazlığından
(2000 – ÖSS)

Çözüm:
Verilen cümlede özne-yüklem uyuşmazlığından kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır. Özne; anlamca çoğul olup çoğul eki almayan, sözcüklerden oluşuyorsa yüklem, tekil olmalıdır. Verilen cümlenin yüklemi “kazanmıştır” yapılarak anlatım bozukluğu giderilebilir.
Cevap E

Örnek 2:
Türkçede, bir cümlenin öznesi, birinci ve üçüncü tekil kişiden oluşuyorsa, yüklemi birinci çoğul kişi olur.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala uymamaktan kaynaklanan bir bozukluk vardır?
A) Ben onunla ilk kez sizin evde karşılaştım.
B) O filmi seninle birlikte izlemiştik sanırım.
C) Son durağa geldiğimizde, otobüste bir ben bir de o yaşlı adam kalmıştı.
D) O, ağabeyinle aynı lisede okumuştu.
E) Hatırlarsan, geçen sene bugünlerde sen, ben ve kardeşim denize giriyorduk.
(1993 – ÖSS)

Çözüm:
C seçeneğinin öznesi birinci (ben) ve üçüncü tekil kişi (o yaşlı adam) olduğundan cümlenin yüklemi birinci çoğul kişi (kalmıştık) olmalıdır.
Cevap C

Örnek 3:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Toplumsal yaşamda herkesin uymak zorunda olduğu kurallar vardır.
B) Kâğıt tüketimi bir toplumun gelişmişlik göstergelerinden biridir.
C) Yasalara göre, paranın üzerine yazı yazmak, yırtmak yasaktır.
D) Masanın üzerindeki kâğıtlar, kitaplar birbirine karışmış.
E) Dün aldığı gazeteleri, dergileri hâlâ okuyamadı.
(1993-ÖYS)

Çözüm:
C seçeneğinde nesne eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır. Cümle “Yasalara göre, paranın üzerine yazı yazmak, paraları yırtmak yasaktır.” şeklinde düzeltilebilir.
Cevap C

Örnek 4:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu, cümlenin uygun bir yerine “ona” sözcüğü eklenerek giderilebilir?
A) Elbiseler dolaplara özenle yerleştirilir, güve yemesin diye elbise aralarına naftalin konurdu.
B) Çocuk bir yandan yaralı kuşa korkuyla bakıyor; bir yandan da onu sevmek istiyor.
C) Annesi çocuğunun aç olmadığını biliyor; ama yine de pastadan yemesini istiyordu.
D) Ali, arkadaşı Mustafa’yı hem çok seviyor, hem de kimi davranışlarından dolayı kızıyordu.
E) Otobüsler buraya gelince duruyor, bekleyen yolcular bindikten sonra yeniden yola koyuluyordu.
(1996-ÖSS)

Çözüm:
D seçeneğinde dolaylı tümleç eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır. Cümle “Ali, arkadaşı Mustafa’yı hem çok seviyor, hem de kimi davranışlarından dolayı ona kızıyordu.” şeklinde düzeltilebilir.
Cevap D

Örnek 5:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Dürüst biri olduğundan dün de bugün de kuşkuya düşmüyorum.
B) Hukukçu olmadığımdan, işin bu yönünü sizinle tartışamam.
C) Bu konuda bir araştırma yapılmasını, hazırlanacak raporun ilgili kuruluşlara gönderilmesini istedim.
D) Ben, öyle olduğunu düşünüyor, öyle olduğuna inanıyorum.
E) Anımsanacağı gibi, bir yıldan beri bu konuda yazılar yazıyor, ilgilileri uyarıyorum.
(1997 – ÖSS)

Çözüm:
A seçeneğinde yüklem eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır. Cümle “Dürüst biri olduğundan dün de kuşkuya düşmedim, bugün de kuşkuya düşmüyorum.” şeklinde düzeltilebilir.
Cevap A

Örnek 6:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Bu anlaşmazlıkların giderilmesi için zamana gerek var.
B) Bu konunun, öncelikle ve ayrıntılı bir biçimde ele alınması gerekiyor.
C) Üyeler, onunla ilgili görüşlerini daha sonra açıklayacaklarını belirttiler.
D) Mimar ya da mimarlıkla ilgileniyorsanız bu kitabı okuyun.
E) Herkesin yaşamında birtakım sorunlar olduğunu hepimiz biliriz.
(2001 – ÖSS)

Çözüm:
D seçeneğinde ekeylem eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır. Cümle “Mimarsanız ya da mimarlıkla ilgileniyorsanız bu kitabı okuyun.” şeklinde düzeltilebilir.
Cevap D

Örnek 7:
Güvenlik ve askeri makamlarca görevlendirilen personel, başarılı oldu.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadır?
A) Özne ile yüklem arasında kişi yönünden uyuşmazlık bulunmasından
B) Yüklemin “olmak” yardımcı fiili ile kurulmuş bir bileşik fiil olmasından
C) Tamlamadaki iki tamlayandan birinin tamlananla olan uyumsuzluğundan
D) Bağlacın yanlış yerde kullanılmasından
E) Gerekli noktalama işaretlerinin kullanamamasından
(1998-ÖYS)

Çözüm:
Verilen cümlede tamlama uyuşmazlığından kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır. Cümle “Güvenlik makamları ve askeri makamlarca görevlendirilen personel, başarılı oldu.” şeklinde düzeltilebilir.
Cevap C

Örnek 8:
Sözünü ettiğiniz binayı ne gördüm ne de yerini bilirim.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadır?
A) Nesne eksikliğinden
B) Gereksiz yere bağlaç kullanılmasından
C) Tamlayan eksikliğinden
D) Yüklemin olumlu olmasından
E) Tümleç eksikliğinden
(2005 – ÖSS)

Çözüm:
Verilen cümlede, tamlayan eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır. Cümle “Sözünü ettiğiniz binayı ne gördüm ne de binanın yerini bilirim.” şeklinde düzeltilebilir.
Cevap C

Anlatım bozuklukları ile ilgili tüm yazıları okumak için tıklayınız. Anlatım bozuklukları