Anıtkabir’in Mimarisindeki Sırlar-Ahmet YAVUZ
Çoğumuzun Ankara'ya gittiğinde ziyaret etmeyi kendine bir borç bildiği Anıtkabir'in mimarisindeki sırları biliyor muydunuz?
Bu yazımda sizlere Anıtkabir'i gezerken hayranlıkla baktığımız mimarinin bize neler anlattığından bahsedeceğim.
Öncelikle Anıtkabir'in yapımından biraz bahsedelim. Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK'ün vefatının ardından ebedi istirahatgahının yapılması adına 1 Mart 1941 yılında hükümet tarafından bir yarışma düzenlendi. Yarışmaya 47 proje sunuldu ve bu projelerden 8 tanesi finale kaldı. Finale kalan 8 proje 3'e indirildi ve son seçimin yapılması için TBMM'ye gönderildi. Finale kalan projelerin mimarları;
- Johannes Krüger
- Arnaldo Foschini
- Emin Onat-Orhan Arda
TBMM, 7 Mayıs 1942 tarihinde, Türk mimar ekibi Emin Onat ve Orhan Arda’nın tasarımının kazandığını açıkladı.
Yer Olarak Neden Anıttepe ( Rasattepe ) Seçildi?
Anıtkabir'in Anıttepe'ye yani eski adıyla Rasattepe'ye yapılması fikri Aydın milletvekili Mithat Aydın'a aittir. ATATÜRK'ün burası için söylediği "Ankara kalesi buradan ne kadar’da güzel görünüyor" sözünü hatırlatarak Anıtkabir'in buraya yapılması önerdi. Gerekli teknik çalışmaların sonucu Anıtkabir'in inşasının buraya yapılmasına karar verildi.
Anıtkabir Kaç Yılda Tamamlandı ?
- 15.000 m2‘lik bir alana inşa edilen Anıtkabir‘in temel atma töreni 9 Ekim 1944‘de yapıldı. İnşası 9 yıl süren Anıtkabir, 1 Eylül 1953'de tamamlandı.
- Yapımı için Türkiye'nin çeşitli yerlerinden malzemeler kullanıldı ve yaklaşık 20 milyon TL para harcandı.
Anıtkabir'in Girişindeki Merdivenlerin Sırrı
Anıtkabir’deki her mimari unsur Türk Milleti'nin değerleri için ayrı bir mana taşımaktadır.
- Anıtkabir'in girişinde bulunan merdivenler 26 basamaktan oluşuyor. Bu merdivenlerin 26 basamaktan oluşması gelişigüzel yapılmamıştır. Bu 26 basamak, Kurtuluş Savaşında Reis Paşa'nın ordularının Dumlupınar ve Kocatepe’deki uzun muharebelerin ardından artık ülkenin büyük kısmını kontrol altına aldıkları 26 Ağustos 1922 tarihini temsil ediyor.
Erkek ve Kadın Heykellerin Sırrı.
Merdivenlerden çıktıktan sonra sol tarafta erkek, sağ tarafta da kadın heykelleri yer alıyor.
- Sol tarafta bulunan heykelde bir asker, bir köylü ve bir öğrenci bulunmaktadır. Bu heykeller ülkenin savunmasını, üretimini ve eğitimini temsil ediyor.
- Sağ tarafta bulunan kadın heykelleri de bir anlam taşıyor. İki yanda bulunan kadınlar bir başak çelengini tutuyorlar. Ortada yer alan kadın da eliyle yüzünü kapatıyor ve Reis Paşa'nın ölümünün ardından hissettiği üzüntüyü yansıtıyor.
Aslanlı Yolun Sırrı
- Reis Paşa'nın mezarına giderken ilk olarak 262 metre uzunluğundaki Aslanlı yoldan geçiyoruz. Bu yolun sağında ve solunda olmak üzere toplamda 24 aslan figürü yer almaktadır. Aslanların her biri bir Oğuz boyunu temsil etmektedir.
- Aslanların kedi gibi yatar pozisyonda olması ATATÜRK'ün "Yurtta sulh cihanda sulh" sözüne ithafen barışı temsil etmektedir.
- Aslanı yolun zeminindeki taşlar 5'er santimlik ara ile döşenmiştir. Yürürken taşlara takılıp düşmemek için başımız önümüzde yürümek gerekiyor. Bunun sebebi de Reis Paşa’nın huzuruna çıkarken başımızın önde olması içindir.
Tören Meydanı ve Şeref Holündeki Sırlar
- Anıtkabir'de yer alan tören meydanı 15.000 kişi kapasitelidir. Alanın zemininde bulunan taşlar siyah, kırmızı, sarı ve beyaz renkte traverten taşlardan oluşur. Zemindeki taşlarda 373 adet halı ve kilim desenin bulunmakta.
- Tören alanından Reis Paşa'nın huzuruna çıkarken kullandığımız merdivenlerin tam ortasında hitabet kürsüsü bulunmakta. Bu kürsünün önünde “Hakimiyet kayıtsız şartsız milletindir” yazısı yer alıyor.
- Hitabet kürsüsünden ayrılarak merdivenleri çıkıp şeref holüne doğru ilerlediğimizde sütunların arkasında Reis Paşa'nın yazmış olduğu Gençliğe Hitabe ve Onuncu Yıl Nutku yer alıyor. Bu yazılar duvara altın harflerle kazınmıştır.
Reis Paşa'nın Lahitinin Sırları
Şeref holünün en sonunda Reis Paşa'nın lahiti yer almakta.
- Lahit 40 ton ağırlığındadır ve Osmaniye'den getirilmiştir. Reis Paşa bu lahitin içinde değil, lahitin altında sekizgen mezarda yatmaktadır.
Reis Paşa'nın Mezarının Sırları
Reis Paşa İslam kurallarına göre, başı kıbleye gelecek şekilde ve kefenlenerek defnedilmiştir. Vefatının ardından bazılarının dediği gibi mumyalama işlemi yapılmamıştır. Ebedi istirahatgahının tamamlanmasına kadar bedeninin zarar görmemesi için tahnit işlemi yapılmıştır.
- Reis Paşa'nın mezar odası Selçuklu ve Osmanlı türbe mimarisi tarzında sekizgen planlı olarak inşa edilmiştir.
- Mezarındaki şehit kanlarıyla sulanmış topraklarımız Türkiye'nin 81 ilinden getirilmiştir.
- Ayrıca KKTC ve Azerbaycan'dan getirilen topraklarda Reis Paşa'nın mezarına karıştırılmıştır.
Yazımda sizlere Reis Paşa'nın ebedi istirahatgahı Anıtkabir'in mimari sırlarını elimden geldiğince anlatmaya çalıştım. Yazımın sonuna gelirken Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK'ü bir kez daha saygı, sevgi ve rahmetle anıyorum ve kendisinin şu sözünü paylaşmak istiyorum;
Milletim beni nereye isterse oraya gömsün. Yeter ki beni unutmasın.
Ahmet Yavuz
