DİLLERİN YAPISI: 1.Tek seslemli diller 2. Bükünlü diller 3. Eklemeli diller

DİLLERİN YAPISI: 1.Tek seslemli diller 2. Bükünlü diller 3. Eklemeli diller

Genel olarak diller, sözcüklerinin yapısı bakımından üçe ayrılmaktadır. Bunlar:

1. Tek seslemli diller
2. Bükünlü diller
3. Eklemeli diller

Doğal olarak yapısal yakınlığı olan dillerin tarihsel yakınlığı olduğu da düşünülebilir. Başka bir deyişle, yapıları benzeyen diller, günümüzde farklı dil ailelerinden olsalar bile geçmişin karanlık dönemlerinde aynı dil ailesinde yer alıyor olabilirler. Çünkü yapı değişimi kolay gerçekleşecek bir iş değildir. Dillerin en önemli özelliğidir. Sürev içinde sözcükler, kökler veya ekler tümüyle başka olabilir veya değişebilir. Ancak yapı değişmez. Ancak doğal olarak hiç ilgileri olmasa da denkgelimsel olarak yapı benzerliği de olabilir. Türkçe bunlardan üçüncü ulama girmektedir. İlk iki ulamdan kısaca söz edelim önce...

Tek seslemli dillere genelde ilk olarak Çince ve Tibetçe örnek verilir. Bazı Afrika dilleri ve Vietnemca gibi bazı diller de bu ulamda yer alır. Sözcükler tek seslemden oluşur ve değişen anlam başka seslemlerle değiştirilir.

Bükünlü diller ise sözcüklerin önüne, sonuna ekler alabildiği gibi, sözcük kökü çekimleme veya sözcük türetme sırasında değişime uğrayabilir. Bu dillerde, çekim sırasında ve yeni sözcükler türetilirken sözcük kökleri genellikle değişir ve tanınmayacak duruma gelir. Ekler sözcüğün önüne, ortasına veya sonuna gelebilir. Bazı dillerde ise sözcük kökü ile yeni sözcük veya sözcük çekimi arasında açık bir bağı, ilgiyi gösteren bir iz vardır. Sözcük kökündeki ana sesler yeni sözcükte veya sözcük biçiminde hep kalırlar. Hint-Avrupa dilleri (Latince, İngilizce, Fransızca, Almanca, vb.), Sami dilleri (Arapça, ibranice, vb.) bu yapıdadır. Örneğin, İngilizcedeki chose" eyleminin choose/chose/chosen biçiminde çekimlendiğini biliriz. Burada kök sözcük değişime uğramıştır. Yine örneğin Arapçadaki faal, fiil, fail gibi sözcükler de aynı kökten türetilmiş sözcüklerdir. Sözcüklerin kökleri değişmiştir türetim sırasında. İşte buna "bükünlü yapı" denir.

Gelelim eklemeli dillere... Türkçe bu yapıdaki dillerin içindeki en iyi örneklerdendir. Türkçenin kollarının tümü sondan eklemelidir. Ana kökte değişim olmaz. Örneğin gel- > geliyor > geliyorum gibi çekimlenir. Sözcük türetirken de benzer bir durum söz konusudur. Göz > gözlük > gözlükçü gibi... Günümüzde; Türkçe, Moğolca, Tunguzca, Japonca, Korece, Abhazca, Fince, Samoyetçe, Macarca, Baskça, Çeçence, Çerkesce, Lazca, Gürcüce ve Kızılderili dillerinden Karaayakça gibi diller bu yapıdadır. Geçmiş dönemlerde var olan ancak günümüzde yok olmuş bazı eklemeli diller de vardır. Elamice, Hattice, Hurrice, Urartuca, Gutça, Kassitçe, Lullubice ve Sümerce bunlardandır.

Geçmiş ile ilgili yapılan araştırmalarda diller önem tutar. Geçmiş toplululların dil yapıları, onların günümüz toplumlarıla da ilişkisini anlamak açısından değerlidir. Nasıl ki günümüzde Altay Dilleri, Ural Dilleri ve bazı bir takım dillerin yapılarının eklemeli yapıda oluşu bizi başka benzerlikler aramaya itiyorsa, geçmişteki benzer yapıdaki diller arasında ve günümüzdeki dillerle arasında da ilişkiler aramaya itmektedir.