Bir Uygur Şiiri Hakkında Not’a not

Timur Kocaoğlu ile Semi Hu Polad Eski Uygur Türklerinden Afrîn Çor Tigin tarafından Mani muhitinde yazılmış olan bir Uygur şiiri üzerinde durdular.

Ancak kullandıkları malzeme eski bilgilere dayanıyor. Okuma, anlama ve çeviri hataları var. Bu şiir ile ilgili olarak ben yıllar önce İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi’nin XXIII. cildinde (1981, s. 203-210) “Bir Uygur Şiiri Hakkında Not’a not” başlıklı bir yazı yayımlamıştım. Meraklısı oraya bakabilir.

Mani muhitinde yazılan 20 satırlık Uygurca metinde 16 mısra bulunmaktadır. Ancak H. H. Schaeder’in ilk olarak belirttiği gibi, bu şiir beyitler halinde yazılmıştır. Her beyit baş kafiyelidir ve baş kafiye mısra içerisinde tekrar edilerek alliterasyon ritmi sağlanmıştır.

Şiirin yapısında a- baş kafiyeli birinci beyit ile a- baş kafiyeli ikinci beyit, ka- baş kafiyeli üçüncü ile ö- baş kafiyeli dördüncü beyit, ba- baş kafiyeli beşinci ile ki- baş kafiyeli altıncı beyit, ya- baş kafiyeli yedinci ile kü-/kö- baş kafiyeli sekizinci beyit birbiri ile ilgili paralel ifadeler taşır. Baş kafiyesi a- ile olan ilk dört mısra okunamayacak kadar harab olmuştur.

Diğerleri ise şöyledir: 

ŞİİR 
kasınçıgımın ö[yürmen <kadgu>] kadgurarmen. 
kadgurduk [üçün] kaşı körtlem kavışıgsayurmen. 

öz amrakımın öyürmen öyü evrürmen. 
ödü[rdük ü]çün öz amrakımın öpügseyürmen. 

barayın tiser baç amrakım. 
baru yime umazmen bagırsakım. 

kireyin tiser kiçigkiyem. 
kirü yime umazmen kin yıpar yıdlıgım. 

yaruk tengriler yarlıkazunın.  
yavaşım birle yakışıpan adrılmalım. 

küçlüg pırıştılar küç birzünin. 
közi karam birle külüşüpen oluralım. 

ÇEVİRİSİ
Yavuklumu (?) düşünüyorum. Düşündükçe kaygılanıyorum.
Kaygulandığım için kaşı güzelime kavuşmak istiyorum.

Sevgilimi düşünüyorum. Devamlı olarak düşünüyorum.
Onu seçtiğim için, sevgilimi öpmeyi arzu ediyorum.

Gideyim desem küçük sevgilim.
Gidemiyorum benim sadık sevgilim.

Gireyim desem küçücüğüm.
Giremiyorum benim misk anber kokulum.

Işık tanrıları parlayıversinler.
Güzel huylum ile birleşip ayrılmayalım.

Güçlü melekler güç veriversinler.
Kara gözlüm ile gülüşüp oturalım.