Asonans Nedir, Asonans örnekleri

Konu: Asonans nedir? Asonans örnekleri, Asonansın özellikleri.

Asonans Nedir? Asonans örnekleri

Asonans nedir? Şiirde aynı ünlülerin bir veya birkaç dizede tekrarlanmasıyla sağlanan uyuma asonans denir.

Asonans Sanatına Örnekler 1

“Anlattı uzun uzun

Şehrin uğultusundan usanmış ruhumuzun”

Bu dizelerde “u” seslerinin tekrarı ile bir ahenk sağlanmış ve asonans yapılmıştır.

Asonans Sanatına Örnekler 2

Bir beyaz lerze, bir dumanlı uçuş,
Eşini gâib eyleyen kuş gibi kar
Geçen eyyâm-ı nevbahârı arar,
Ey kulübün sürûd -ı şeydâsı,
Ey kebûterlerin neşideleri,
O baharın bu işte ferdası,
Kapladı bir derin sükûta yerikarlar. (Cenab Şahabettin)

Yukarıdaki şiirde (â), (e), (û) gibi ünlü sesler tekrarlanarak şiirde bir ahengin oluşması sağlanıyor.

Asonans Sanatına Örnekler 3

Neyzen sen, nefes sen, neylersin neyi,
Neyzensen, nefessen neylersin neyi.

Asonans Sanatına Örnekler 4

Ayağın sakınarak basma aman sultanım,
Dökülen mey kırılan şişe-i rindân olsun.

Şiir ya da düzyazıda ahengi sağlamak amacıyla aynı seslerin yinelenmesidir.

Aliterasyon nedir?

Düzyazıda, şiirde ahenk oluşturmak amacıyla aynı hecenin veya sesin tekrar edilmesine aliterasyon denir.

Aşağıdaki aliterasyon örneklerine göz atalım:

Eylülde melul olduğu gönül soldu da lale
Bir kâküle meyletti gönül geldi bu hale

Bu parçada “l” sesi yinelenmiştir.

Sokaktayım, kimsesiz bir sokak ortasında
(N. Fazıl Kısakürek)

Cinayeti kör bir kayıkçı gördü ben gördüm kulaklarım gördü vapur kudurdu kuduz gibi böğürdü hiçbiriniz orada yoktunuz
(Attila İlhan)

Sisler bulvarında seni kaybettim.
Sokak lambaları öksürüyordu.
Yukarıda bulutlar yürüyordu.

Bu parçada “s,k,r” sesleri yinelenmiştir ve bu dizelerde aliterasyon sanatı vardır.

Salkım salkım tan yelleri estiğinde

Sakallı bozaç turgay sayradıkta
(Dede Korkut Hikayeleri‘nden)

Dest bus-ı arzusiyle ölürsem dostlar
Kûze eylen toprağım sunun anınla yâre su
(Fuzuli)
Yukarıdaki örneklerin;
birincisinde “s” ve “k” ikincisinde “k” ve “g” üçüncüsünde “s” ve “I” dördüncüsünde “s” ve “I” ünsüzleri sıkça tekrar edilerek söyleyişe ahenk katılmıştır.

Bunlar aliterasyon örneğidir.

ALİTERASYON İLE İLGİLİ ŞİİR

EMEKLE

Erenler efelenmez eserek elden ele
Emekle evlek evlek eken erer emele
Enselese elemler erene elce elver
Ereceksen eğlenme, eserle er emele

Gülten Ertürk(GÜLTEN SULTAN)

59 tane E harfi kullanılarak ASONANS yapılmıştır. E’den başka sesli harf kullanılmamıştır. Mani tipi kafiye düzeni 7+7=14 hece ölçüsü ile yazılmıştır.

BENDEKİ BEN

Bağrıma bastığım bahar bakışlım
Beni benliğine bin bağla bağla
Busen buram buram bendeki bende
Beni benliğine bin bağla bağla

Beleye beleye beyaza boya
Buzullar boşalsın boydan bir boya
Bezmişken bulmuşum bakılmaz boya
Beni benliğine bin bağla bağla

Besmeleyle başla batılı bırak
Beyhudelik bozar biçimin berrak
Bolluk bereketle ballandırarak
Beni benliğine bin bağla bağla

Benzersiz bestemsin berceste badem
Buğulu bakışın bademde badem
Bağımda bülbülüm bahçemde badem
Beni benliğine bin bağla bağla

Başaksın bağrımda beslediğimsin
Bohçamı buketle bezediğimsin
Biçare birebir beklediğimsin
Beni benliğine bin bağla bağla

GÜLTEN ERTÜRK

88 tane B harfi kullanılarak ALİTERASYON yapılmıştır.
Koşma tipi kafiye düzeniyle yazılmıştır. 6+5=11 hece ölçüsü kullanılmıştır.
Bütün kelimeler B harfi ile başlamaktadır.
Türk edebiyatında ve dünyada bir ilk olan Gülten Ertürk'e (GÜLTEN SULTAN) ait HARFLERİN DANSI (şiirlerin tümü asonans ve aliterasyon olan şiirlerden oluşması ve 29 harfe asonans ve aliterasyon yapılması bakımından Türk edebiyatında ve dünyada bir ilk özelliğini taşımaktadır) kitabından alınmıştır.

Asonans ve aliterasyon test soruları

Böyle bağlar

Yâr başın böyle bağlar

Gül açmaz bülbül ötmez

Yıkılsın böyle bağlar

Bu dizelerdeki altı çizili sözcükler arasında görülen edebi sanat aşağıdakilerden hangi­sidir?

1. Teşbih

2. Seci

3. Aliterasyon

4. İstiare

5. Cinas

2. Aşağıdakilerin hangisinde "teşbih" yoktur?

1. Ben bir körpe kuzuyum Al kat beni sürüne

2. Kime derdim söylesem Bu dert sana az derler

3. Bence ciğerden yaralıyım Gülerim dağlar gibi

4. Güz yüzlü kömür gözlü sevdiğim Acep nerede kaldı

5. Dilin bülbül, yüzün gül Sinen cennet bağıdır

3. Aşağıdakilerin hangisinde "mübalağa" vardır?

1. Derdim var dağlar gibi Söylesem eller gibi

2. Ben nasıl güleceğim Yâr bana gül demedi

3. Ben bir körpe kuzuyum Al kat beni sürüne

4. Mahmur gözlü sevdiğim Uyanmaya nazlanır

5. Mevla sabırlar versin Gizli sevda çekene

4. Geçen gün babama sordum:

- Niçin canın sıkkın baba?

- Ceplerim bomboş da ondan, dedi.

Babamın bu yanıtı aşağıdakilerden hangisi­ne Örnek olabilir?

A) Kinaye B) Teşbih C) Tevriye D) Telmih E) Tenasüp

5. "Sen gece güler, gündüz ağlarsın"

Bu dize­deki edebi sanat aşağıdaki dizelerden han­gisinde vardır?

1. Sen kalbin atışında, kanın akışındasın

2. Sen ölüm kuşunun feryadını duyarsın

3. Sen soğuk kış gecesinde sımsıcak yazsın

4. Sen şarkılarca ince ve uzun yârsın

5. Sen ömür boyu yağan dinmek bilmeyen karsın

6. Önünde dün beyazlar giyinirken kara kış

Bugün sensiz kalan yaz, karalar bağlar ardından

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi yoktur?

A) İntak B) Teşhis C) Hüsn-i talil D) İstiare E) Tezat

7. Gelse yârim yanıma

Cümle gamım dağıtır

Vur külüngün Şirinim

Sinem Ferhat dağıtır

Bu dörtlükteki söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

1. Tezat

2. Cinas

3. Telmih

4. Kinaye

5. İstiare

8. Saatler durunca zaman durur mu?

Su kesilirse gözyaşım kurur mu?

Yukarıdaki dizelerde hangi edebi sanat vardır?

1. İstiare

2. Tecahül-i arif

3. Hüsn-i talil

4. Teşbih

5. Tariz

9. Bir an önce görülsün

Diye Akdeniz

Toroslar'da ağaçlar

Hep çocuk kalır

Bu dizelerde olduğu gibi bir şeyin oluşunu doğal nedeni dışında daha güzel bir nedene bağlama sanatına ne denir?

1. Hüsn-i talil

2. Teşhis

3. Mübalağa

4. Teşbih

5. İstifham

10. Karanfil oylum oylum

Geliyor selvi boylum

Yukarıdaki dizelerde aşağıda açıklanan sa­natlardan hangisi vardır?

A) Bir sözün söylenen anlamının tam tersinin kastedilmesi

B) Konuşma yeteneği olmayan varlıkların ko­nuşturulması

C) Aynı konuyla ilgili kelimelerin bir arada kul­lanılması

D) Anlatılan bir durumun olduğundan çok gös­terilmesi

E) Bir sözün benzerlik ilgisiyle kendi anlamı dışında kullanılması

11.Aşağıdaki dizelerden hangisinde duyular arasıdeyim aktarmasıyla oluşmuş bir me­caz vardır?

1. Hava keskin bir kömür kokusuyla dolar

Kapanırdı daha gün batmadan kapılar

2. Bahçede akasyalar açardı baharla

Ne şirin komşumuzdun sen Fahriye Abla

3. Önce upuzun, sonra kesik saçların vardı

Tenin buğdaysı, boyun başak kadardı

4. Gönül verdin derlerdi o delikanlıya

En sonunda varmışsın bir Erzincanlıya

5. Hâlâ dağları karlı Erzincan'da mısın

Bırak, geçmiş günleri gönlüm hatırlasın

12.Okuma yok, yazma yok, bilmeyiz eski yeni

Kuzular bize söyler yılların geçtiğini

Yukarıdaki dizelerde aşağıda açıklanan sa­natlardan hangisi vardır?

1. Bir sözü hem gerçek hem mecaz anlamıy­la kullanma

2. İnsan dışındaki varlıklara insana özgü nite­likler verme

3. Bir durumu olduğundan fazla veya az gös­terme

4. Bir sözün söylenen anlamının tam tersini kastetme

5. Bir konuyu bildiği halde bilmezden gelme

13. Aşağıdaki dizelerin hangisinde bir söz sana­tıyoktur?

1. Anam bir yaz gecesi doğurmuş beni burda

Bu çamlıkta söylemiş son sözlerini babam

2. Şu karşıma göğüs geren

Taş bağırlı dağlar mısın

3. Yatıyor can evimde hep o sonsuz emeller

Gönlüme dokunmadı göğsümü yırtan eller

4. Gurbet yansın yıkılsın

Sağ gelen hasta gider

5. Vatan üstünde esen rüzgâr

Ses götürmüş bütün baharlardan

14.Ey gamlı dağların siyah gülleri

Gözlerim karardı çok günden beri

Bu dizelerde olduğu gibi seslenme bildiren sanata ne ad verilir?

1. Akis

2. Cinas

3. Seci

4. Nida

5. Terdit

15.Küçük çocuk, yavaşça salondaki çiçeğe yaklaş­tı, tam çiçeği koparacağı esnada çiçek: "Ne olur yapma!" dedi.

Bu cümledeki en belirgin söz sanatı aşağı­dakilerden hangisidir?

1. Teşbih

2. Seci

3. İstifham

4. İntak

5. Kinaye

16.Aşağıdaki dizelerin hangisinde "tariz" yoktur?

1. Meşhur bir kelamdır sen kazan sen ye El için yok yere ateşe yanma

2. Hediye namıyla bir şey gönderme Âdet edip hiç misafir kondurma

3. Emaneti geri eyleme teslim Öte beri geçin sakın evlenme

4. Her nere gidersen eyle talan Öyle bir yap ki ağlasın gülen

5. Sen de gider isen bizim illere Sana neler diycem dur seher yeli

17.Bu dünya bir değirmendir Daima durmaz döner Âdemoğlu bir fenerdir Sonunda bir gün söner

Bu cümledeki en belirgin söz sanatı aşağıdakierden hangisidir?

A) Teşhis B) Teşbih C) Mübalağa D) İstiare E) Hüsn-i talil

18. Göz gördü gönül sevdi seni ey yüzü mahım

Kurbanın olan var mı benim bunda günahım

Yukarıdaki dizelerde, şair bir anlam inceliği oluşturmak için sevgilisine âşık olduğunu bilip de bilmezlikten gelmiştir.

Bu edebi sanata ne ad verilir?

A) Tecahül-i arif B) Tenasüp C) Teşbih D) Telmih E) Tezat

19."Ben ağladıkça pembeleşir yanakların ey kara gözlüm." dizesinde şair sevgilisinin yanakları­nın pembeleşmesini gerçek nedeni dışında başka bir nedene bağlamıştır.

Bu edebi sanata ne ad verilir?

A) Teşhis B) Kinaye C) Tecahül-i arif D) Tekrir E) Hüsn-i talil

20.Aşağıdakilerin hangisinde tekrir (yineleme) sanatı vardır?

1. Çünkü ilm ü hünere ettin edeple rağbet

Daima sahib-i irfan eyle sohbet

2. Eli boş gidilmez gidilen yere

Rabbim, boş gelmedim ben suç getirdim

3. Bari gel kabrimi seyret ki perişan hâki

Seni daima sevecek bir yüreğim toprağıdır

4. Dağlar çekemezken o ağır yükü

İki kat sırtımda pek güç getirdim

5. Her zulmü, kahrı boğmağa bir parça kan yeter

Şark uyan yeter, ey şark uyan yeter

21.Bir elinde gül bir elde cam geldin sakiya

Kangısın alsam gülü yahut ki camı ya seni

Yukarıdaki dizelerde aralarında türlü ilgiler bulu­nan altı çizili sözcükler bir arada kullanılmıştır. Bu edebi sanata ne ad verilir?

A) Teşbih B) Cinas C) Tevriye D) Tenasüp E) Seci

22. Kuru bir yaprak gibi kalbini eline al

Diye hıçkırır kaval

Bu dizelerdeki edebi sanatlar, aşağıdakilerin hangisinde bir arada verilmiştir?

1. Teşbih - intak - hüsn-i talil
2. Telmih - hüsn-i talil - tariz

3. Teşbih - mübalağa - istifham

4. Mübalağa - hüsn-i talil - tecahül-i arif

5. Kinaye - teşbih - cinas

23.Art niyetli, dert niyetli, sert niyetli olmayasın

Güler yüzlü tatlı sözlü tok gözlü olasın oğlum

Bu parçadaki cümlelerde altı çizili sözcükler aşağıdakilerden hangisine örnektir?

1. Aliterasyon

2. Cinas

3. Seci

4. Redif

5. Ulama

24. "Sordum sarı çiçeğe, gül sizin neniz olur"

dizesindeki edebi sanat, aşağıdaki dizelerden hangisinde yoktur?

1. Güle sor bülbüle sor, halimi derdimi dinle

2. Güller ki bakıp yollarda beklerdi baharı

3. Güller gibi aylarca hayal ettim uzaktan

4. Ben yâr için ağlarım niçin bana gül derler

5. Menekşe güle küsmüş, gülün bundan ha­beri yok

25. İnce beller dönüyor bürümcükler içinde

Ela gözler erimiş mor çürükler içinde

Bu dizelerde altı çizili sözdeki sanat, aşağıdakilerden hangisidir?

1. Teşbih

2. Tariz

3. İstifham

4. Telmih

5. Ad aktarması

26.Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor tevhidi

Bedr'in aslanları ancak bu kadar şanlı idi

Bu dizelerde olduğu gibi geçmişteki bir ola­yı hatırlatan sanata ne ad verilir?

1. Mübalağa

2. Tenasüp

3. İstiare

4. Teşhis

5. Telmih