BAY ve BAYAN mı, yoksa ERKEK ve KADIN mı?
Son yıllarda "erkek ve bayan" diye bir kullanım var. Erkeğin tersi kadın, bayanın tersi ise bay iken neden iki sözcük ikilisinden de birer tanesi alınıp kullanılmakta? Bu kullanım doğru mudur? Sorgulayalım...
Türkçede diğer dillerde olduğu gibi her iki eşeyi tanımlayan sözcükler olduğu gibi, her iki eşeye de san olarak verilen sözcükler de vardır.
Kadın sözcüğü katun (ka-tun) sözcüğünden dönüşmüştür. Hatun sözcüğü de farklı bir dönüşümün sonucudur. Dişi insan türü için kullanılan addır. Erkek sözcüğü de er kökünden türemiş ve insan türünün dişi olmayanına verilen ad olmuştur. Diğer yandan bay ve bayan ise bir adla birlikte kullanılan sanlardır. Bay Selçuk Yılmaz veya Bayan Gözde Yılmaz gibi kişi adlarıyla birlikte kullanılır. İngilizcedeki "Mr." ve "Mrs." sözleri gibidirler. Benzer biçimde erkekler için "bey", kadınlar için ise "hanım" sözcüğü adın ardına getirilerek san olarak kullanılırlar. Selçuk Bey veya Gözde Hanım gibi...
Burada kullanılan; bay, bayan, hanım ve bey sanları kişi adlarıyla birlikte kullanılmak zorundadırlar. Bu yüzden büyük damga ile başlarlar. Ancak kadın ve erkek sözcükleri küçük damga ile başlar ve san olarak kullanılmaz. Eşey belirtmek için "kadın" ve "erkek", san belirtmek için ise "bay" ve "bayan" kullanılmalıdır.
Örnekler:
"Bayların ve bayanların eşit hakları vardır." (Yanlış)
"Erkeklerin ve kadınların eşit hakları vardır." (Doğru)
"Baylar ve bayanlar, sizlere arkadaşımı tanıştırayım." (Doğru)
"Kadınlar ve erkekler, sizlere arkadaşımı tanıştırayım" (Yanlış)
"İlkokul öğretmenim bayandı." (Yanlış)
"İlkokul öğretmenim kadındı." (Doğru)
"Bayan öğrenciler çok çalışıyor." (Yanlış)
"Hanım öğrenciler çok çalışıyor" (Yanlış)
"Kadın/kız öğrenciler çok çalışıyor" (Doğru)
Dipçe: Kadın ve kız kullanımları, yaşa göre yapılır. Nasıl ki erkeklerde küçük olana oğlan denir ve büyüyünce erkek denirse, kadınlarda da bu durum böyledir. Yaşı küçük olanlara yasal olarak kız, büyük olanlara kadın denir. Ancak eşeylik tanımlaması yaparken tümüne kadın ve erkek denir. Eski Türklerde oğlan ve kızlara (kız ve kızan), erkek ve kadın denmesi onların birey olarak kabul edilmesinden sonradır. Bu da ad kazanmaları ile olurdu. Büyüdüklerini ad kazanarak kanıtlayanlar birey sayılırdı ve kadın ve erkek olurlardı.
Dipçe 2: Gerçekte, İngilizcede kullanılan "man" ve "woman" sözcüklerinin karşılığı Türkçede "adam" ve "kadın" sözcükleridir. Ancak adam sözcüğü, gerçekte dilimize Arapçadaki Adem sözcüğünden geldiğinden insan anlamındadır ve eşeylik ayrımı içermez. Ademoğlu sözü insanoğlu anlamına gelir. Eski Türkçede erkek insan için bugün kullanılan "adam" sözcüğüne karşılık olarak "er" denirdi. Erkek sözcüğü de buradan türemiştir. Ancak er ve kadın kullanımından çok erkek ve kadın kullanımı daha yaygındır. Gerçekte İngilizcedeki "male" ve "female" biçimindeki eşey adlarının Türkçe karşılığı "erkek" ve "dişi"dir. Ancak biz özellikle dişi sözcüğünü insanlar için kullanmıyoruz. İnsanın dişisine doğrudan kadın diyoruz.
Son yıllarda "erkek ve bayan" diye bir kullanım var. Erkeğin tersi kadın, bayanın tersi ise bay iken neden iki sözcük ikilisinden de birer tanesi alınıp kullanılmakta? Bu kullanım doğru mudur? Sorgulayalım...
Türkçede diğer dillerde olduğu gibi her iki eşeyi tanımlayan sözcükler olduğu gibi, her iki eşeye de san olarak verilen sözcükler de vardır.
Kadın sözcüğü katun (ka-tun) sözcüğünden dönüşmüştür. Hatun sözcüğü de farklı bir dönüşümün sonucudur. Dişi insan türü için kullanılan addır. Erkek sözcüğü de er kökünden türemiş ve insan türünün dişi olmayanına verilen ad olmuştur. Diğer yandan bay ve bayan ise bir adla birlikte kullanılan sanlardır. Bay Selçuk Yılmaz veya Bayan Gözde Yılmaz gibi kişi adlarıyla birlikte kullanılır. İngilizcedeki "Mr." ve "Mrs." sözleri gibidirler. Benzer biçimde erkekler için "bey", kadınlar için ise "hanım" sözcüğü adın ardına getirilerek san olarak kullanılırlar. Selçuk Bey veya Gözde Hanım gibi...
Burada kullanılan; bay, bayan, hanım ve bey sanları kişi adlarıyla birlikte kullanılmak zorundadırlar. Bu yüzden büyük damga ile başlarlar. Ancak kadın ve erkek sözcükleri küçük damga ile başlar ve san olarak kullanılmaz. Eşey belirtmek için "kadın" ve "erkek", san belirtmek için ise "bay" ve "bayan" kullanılmalıdır.
Örnekler:
"Bayların ve bayanların eşit hakları vardır." (Yanlış)
"Erkeklerin ve kadınların eşit hakları vardır." (Doğru)
"Baylar ve bayanlar, sizlere arkadaşımı tanıştırayım." (Doğru)
"Kadınlar ve erkekler, sizlere arkadaşımı tanıştırayım" (Yanlış)
"İlkokul öğretmenim bayandı." (Yanlış)
"İlkokul öğretmenim kadındı." (Doğru)
"Bayan öğrenciler çok çalışıyor." (Yanlış)
"Hanım öğrenciler çok çalışıyor" (Yanlış)
"Kadın/kız öğrenciler çok çalışıyor" (Doğru)
Dipçe: Kadın ve kız kullanımları, yaşa göre yapılır. Nasıl ki erkeklerde küçük olana oğlan denir ve büyüyünce erkek denirse, kadınlarda da bu durum böyledir. Yaşı küçük olanlara yasal olarak kız, büyük olanlara kadın denir. Ancak eşeylik tanımlaması yaparken tümüne kadın ve erkek denir. Eski Türklerde oğlan ve kızlara (kız ve kızan), erkek ve kadın denmesi onların birey olarak kabul edilmesinden sonradır. Bu da ad kazanmaları ile olurdu. Büyüdüklerini ad kazanarak kanıtlayanlar birey sayılırdı ve kadın ve erkek olurlardı.
Dipçe 2: Gerçekte, İngilizcede kullanılan "man" ve "woman" sözcüklerinin karşılığı Türkçede "adam" ve "kadın" sözcükleridir. Ancak adam sözcüğü, gerçekte dilimize Arapçadaki Adem sözcüğünden geldiğinden insan anlamındadır ve eşeylik ayrımı içermez. Ademoğlu sözü insanoğlu anlamına gelir. Eski Türkçede erkek insan için bugün kullanılan "adam" sözcüğüne karşılık olarak "er" denirdi. Erkek sözcüğü de buradan türemiştir. Ancak er ve kadın kullanımından çok erkek ve kadın kullanımı daha yaygındır. Gerçekte İngilizcedeki "male" ve "female" biçimindeki eşey adlarının Türkçe karşılığı "erkek" ve "dişi"dir. Ancak biz özellikle dişi sözcüğünü insanlar için kullanmıyoruz. İnsanın dişisine doğrudan kadın diyoruz.
CONİMO
5 yıl önce
NE ALAKA TR LEYA
Cevapla
Beğendim (0)
Beğenmedim (0)
