BİLGE TONYUKUK'UN MEZARI BULUNDU MU YOKSA BİR YANLIŞLIK MI VAR?

BİLGE TONYUKUK'UN MEZARI BULUNDU MU YOKSA BİR YANLIŞLIK MI VAR?


Basında çıkan haberler şöyleydi:

Türk bilim insanları bilinen ilk Türk yazar, tarihçi ve devlet adamı Bilge Tonyukuk’un mezarını buldu.

2001'den bu yana Kazakistan'ın Ulanbatur bölgesinde yapılan çalışmalarda Türk devlet adamı Bilge Tonyukuk'un mezarına ulaştı.

Tonyukuk, Türkler için önemli bir devlet adamı. Tonyukuk, Göktürkler devrinde yaşayan İlteriş Kağan, Kapagan Kağan, Bögü Han ile Bilge Kağan'a hem baş vezirlik, hem de başkomutanlık yapmış önemli bir isim.

Moğolistan'ın Altay bölgesinde yapılan çalışmalar, Dokuz Eylül Üniversitesi Kafkasya ve Orta Asya Arkeoloji Araştırmaları Merkezi Müdürü Prof. Dr. Semih Güneri başkanlığında yapıldı.

Türk bilim insanları 2009'dan bu yana Altaylar'da kaya resimleri ve kurgan mezarlar üzerine yoğun çalışma yürüttü. Önce Tonyukuk Tapınağı eski haline getirilmek istendi.

500 kurgan arasında Tonyukuk'un mezarı arandı. Avrasya Göçer Kültürler Arkeolojisi uzmanı Prof. Dr. Semih Güneri, Tonyukuk'un mezarını bulduklarını söyledi.

Türk bilim insanları Tonyukuk'a ait olan kurganı kazmak istiyor. Ancak arkeolojik kazılar, restorasyon ve konservasyon üniversite bütçesini aştığı için çalışmalar yapılamıyor.




 

Öte yandan Prof. Dr. Ahmet Taşağıl Feysbuk hesabından yaptığı açıklamada "‪Bugün medyada yer alan Tonyukuk’un mezarı bulundu haberi doğru değildir...‬Lütfen dikkate almayınız..." dedi.




 

Diğer yandan araştırmacı-yazar Arif Erman şöyle bir boyut kattı tartışmalara:

" Moğolistan'da Tongukuk'un kurganı bulunmuş.
Ama üniversitenin bütçesi nedeniyle kazılamıyor.
Devletin tarihimize verdiği önem bu kadar işte.
Tarihleri bin yılı geçmeyen Avrupa devletleri küçücük bir kazı için milyonlar harcıyor oysa.


* İnatla Tonyukuk olarak yanlış okunmakta ısrar edilen Tongukuk adı, yazıtlarda kalın -t, -o/-u, -ng ve kalın -k (q) tamgalarıyla TONgKK olarak geçer. Donu gök (giysisi parlak) demektir. Bu bir ad değil, sandır. Geleneğe göre önemli kişilere verilen san, onu ağarlandırılmak (şereflendirmek) içindir."

Gelişmeleri aktaracağız...




Tonyukuk Kimdir?

Tonyukuk, adı bilinen ilk Türk yazar, tarihçi ve büyük devlet adamı. Milattan sonra 8. asırda Göktürkler devrinde yaşamış İlk defa Türk adını taşıyan Türk devletidir. Göktürkler, Türklerin atlı uygarlık ya da bozkır uygarlığından yerleşik uygarlığa geçiş döneminde, Türk boylarının başına geçerek hüküm süren bir hakan sülâlesidir (552-745). Kurdukları devlete de Göktürk Devleti denir.

 

Göktürkler Asya Büyük Hun İmparatorluğu’ndan sonra, her bakımdan temsil ettiği Türk kültürü itibariyle ikinci “süper” Türk imparatorluğu niteliğinde olan Gök-Türk hakanlığı, “Türk” sözünü ilk defa resmî devlet adı İlteriş Kağan (Kutluk), Kapagan Kağan, Bögü Han ile Bilge Kağana baş vezirlik yapmış, bazı savaşlarda başkomutan olarak vazife görmüştür.

 

Kendi adına dikilen abideye yazdırdıklarından anlaşıldığına göre; Çin’de doğmuş, Çin esaretinden İlteriş (Kutluk ) Kağanla birlikte kurtularak Türklerin Çin esaretinden kurtuluş savaşını idare etmiş, gençlik yıllarında ataklık ve cesaretiyle, yaşlılığında da tecrübe ve bilgisi ile devletine hizmet vermiştir. Damadı Bilge Kağanın Türk milletini yerleştirmek ve Budist tapınakları açmak gibi fikirlerini reddetmiştir. Bu sebeple milleti her an at sırtında harbe hazır tutmuş ve Türklüğün İslamiyete girmesine zemin hazırlamıştır. Politikayı iyi bilen, halk ruhunu derinlemesine kavramış olan bu meşhur Göktürk vezirinin kendi adına M.S. 720-725 yıllarında dikilen kitabesi, Moğolistan’ın Bayın Çoktu mevkiindedir.

 

Sade ve sanatsız bir dille yazılan bu kitabede; Çin esaretinin çilesinden, Çinlilerin hile ve zulümlerinden bahsedilerek halka öğütler verilir. Bazı bölümlerde de kendi hayatından bahisler vardır.

Bilge Tonyukuk kitabesinden:

 

‘Tanrı yarlıgadığı için Türk milleti içinde silahlı düşmanı gezdirmedim. Damgalı atı koşturmadım. İlteriş Kağan çalışmasaydı ona uyarak ben kendim çalışmasaydım, il de millet de yok olacaktı. Çalıştığı, çalıştığım için il, il oldu. Millet de millet oldu. Kendim artık kocadım… Şimdi Türk Bilge Kağan, Türk müstakil milletini, Oğuz milletini iyi idare ederek tahtında oturuyor.”

 

Yorumlar (0)