KIZIL ELMA VE HAYAT AĞACI-Kumsal Şimşek

KIZIL ELMA VE HAYAT AĞACI


Kumsal Şimşek

Kızıl Elma'nın ilintili olduğu konulardan birisi de ağaçlardır.
Bilindiği gibi Türk kültüründe ağaç kutsal bir yere sahiptir. Ağaca yönelik bu kabulün izleri çeşitli edebî eserlerde görülebilmektedir. Bunun en tipik örneği Dede Korkut Hikâyeleri’nde,  Salur Kazan’ın elinde kopuzu ile bir ağaçla söyleşmesidir.

Kayın, çınar, servi, ardıç gibi birçok ağaç temsil ettikleri derin anlamları günümüzde de yaşatmaktadır.

Bunların içine hayat ağacını da dâhil etmemiz mümkündür.

Mezar taşlarının, çinilerin, halıların ve bazı minyatürlerin motif ve desenlerinde rastladığımız hayat ağacının Kızıl Elma ile bir bağının olduğu düşünülmektedir.

“Hayat ağacının dallarında bulunan yuvarlaklar aslında güneş, ay ve yıldızları sembolize eder. Hayat ağacı dalında bulunan yuvarlaklar, bir ara Osmanlı kültürüne geçerken ‘Kızıl Elma’ olarak tercüme edilmiştir”.1

Ayrıca eski Türklerde hayat ağacı hayatın kaynağı olarak kabul ediliyordu. Hayat ağacının en önemli özelliklerinden birisi dünyanın merkezinde bulunmasıydı. Böylece bu kavram yeraltı, yerüstü ve gökyüzü gibi üç kozmik kavramı birbirine bağlıyordu. Bu ağacın gövdesi oldukça genişti. Bunun yanında büyük ve geniş olan yapraklarını da hiç dökmüyordu.

Bu bağlamda Kızıl Elma, bir yerden sonra hayat ağacıyla birleşmekte ve Türk kültüründeki yaratılış ve süreklilik kavramlarını beslemektedir.

Bu kavramların “Türkün cihan hâkimiyeti” ve “cihat anlayışı” gibi ideallerle de beslendiğini düşünebiliriz. Bu inanış çeşitli şekillerde asırlarca varlığını sürdürmüş ve hayat ağacı gibi kutsal bir takım kavramlarla bütünlük oluşturarak özellikle yeniçeriler arasında on sekizinci yüzyılın sonlarına kadar yaşamıştır.

[caption id="attachment_76618" align="alignleft" width="344"] Antalya Türkmen gömüt taşları[/caption]

Kızıl Elma, özünde Türklüğün yükseltilmesi ülküsüdür ve gücünü Tanrısal ve ilahi boyuttan alarak  büyümeyi sürdürür.

Kumsal Şimşek

Kaynaklar:
Çetin, İsmet (2011). Kızılelma. Ankara: Kurgan Edebiyat Yay

Gültepe, Necati (2014). Kızıl Elma’nın İzinde Turan Dünyasının Onbin Yıllık Sırrı. İstanbul: Ötüken Yay.

 

Yorumlar (0)