Türkçede Bulunmayan Sesler, Kelime Başında Bulunmayan Sesler

Türkçe kelimelerin sonunda b c d g sesleri bulunmaz

Konumuz: Türkçede Bulunmayan Sesler, Türkçe kelimelerin sonunda b c d g sesleri bulunmaz.

TÜRKÇE KELİMELERDEKİ BAŞLICA SES ÖZELLİKLERİ

(Türkçe Olan ve Olmayan Kelimeler)

Türkçe kelimelerde görülen ses özelliklerini incelerken sadece Türkiye Türkçesinde görülen özellikleri ele alacağız. Diğer Türk lehçe ve şiveleri konumuzun dışında kalacaktır. Yani burada Türkçe derken yalnızca Türkiye Türkçesinin kastedildiği unutulmamalıdır. Çok geniş bir coğrafyada ve pek çok lehçe ve şivelerle konuşulan Türkçenin, diğer alanlardaki kolları için bu kurallar geçerli olmayabilir.

1) Türkçe Kelimelerde Uzun Ünlü Bulunmaması:

İstisnalar hariç Türkçe kelimelerin hiç birinde uzun ünlü yoktur. Ünlüler genel olarak, normal uzunluktadır. Sadece "ı" ünlüsü normalden biraz kısadır. İstisna olarak, hece düşmesi olan kelimelerde, bu ses hâdisesinden dolayı uzun ünlü vardır. Sözgelimi,

Pek+iyi: pekî, Cebe+Ali: Cibâli, Ağa+bey: âbi

Bu gibi istisnaların dışında, uzun ünlüsü bulunan kelimeler, yabancı kaynaklı kelimelerdir. Sözgelimi, hafıza, heyecan, meftun vb. kelimeler yabancı aslı kelimelerdir..

2) Birinci Heceden Sonra "o" ve "ö" Ünlülerinin Bulunmaması:

Türkçe kelimelerde ilk heceden sonra "o" ve "ö" ünlüleri, bir istisna dışında bulunmaz. Bu istisna da"-yor" şimdiki zaman.ekidir. Bu eki alan Türkçe kelimeler istisna olarak kabul edilmelidir. "Yapıyor, alıyor, kaçıyor, vb." Bunun dışında, otomatik, doktor, horoz, otomobil gibi kelimeler bu kurala aykırı olduklarından yabancı kaynaklı kelimelerdir.

3) Türkçede Bulunmayan Sesler:

Türkçe'de, bazı istisnalar ve taklidi kelimeler (yansımalar) dışında, "f, h, j" sesleri bulunmaz. Bunlardan T sesi esas itibarıyla Türkçe'de yoktur. Ancak bazı tak-lidî kelimelerde bunun istisnalarına rastlamaktayız, "fırıl fırıl, fosur fosur, fısıl fısıl vb." Bunun dışında, esas şekli "v" olan bazı kelimelerde, bu ünsüzün T şeklini alması şeklinde bir ses değişikliği hâdisesine rastlamaktayız:

övke: öfke uvak: ufak yuvka: yufka

"hı" sesi ise, Eski Türkçe döneminde "ka" şeklindeydi. Daha sonra Türkiye Türkçesi'ne gelindiğinde içinde bu ses bulunan birçok kelime değişikliğe uğramıştır, kangı: hangi, katun: hatun, kaan: han, dakı: dahi gibi. Bunun yanmda,"hı" ünsüzüne, hırıldamak, horuldamak, hışırdamak gibi taklidî seslerde de istisnaî olarak rastlamaktayız.

"j" sesi ise, Türkçeye tamamen yabancı bir sestir, "jandarma, jale, japon, pejmürde, jilet" gibi yabancı kaynaklı kelimelerde görülür. Bu kelimeler ağızlarda candarma, capon, cilet şekillerine dönüşmüştür.

4) Kelime Başında Bulunmayan Sesler:


Türkçe kelimelerin başında c, ğ, I, m, n, r, v, z sesleri bulunmaz. Bu sesler, sâdece taklidî kelimelerde görülmektedir.

Cırcır, civciv, lıkır lıkır, vızıltı, zırlamak gibi kelimeler bu seslerle başlayan Türkçe fakat istisnaî kelimelerdir. Türkçe bu seslerle başlayan kelimelerden hoşlanmadığı için böylesi kelimeleri değişikliğe uğratır. Sözgelimi halk limon'u ilimon, rafı iraf, lâzım'ı ilazım, nar'ı inâr şeklinde söylüyorsa sebebi budur. Türk insanı bu durumu "Irecep ilimam al, irafa koy, iramazanda Hazım olur" diye karikatürize etmiştir.

5) Kelime Sonunda Bulunmayan Sesler:

Türkçe kelimelerin sonunda b, c, d, g sesleri bulunmaz. Eskiden bu seslerle biten kelimeler olmakla birlikte, gününüzde bu kelimelerin sonundaki sesler sedasızlaşarak p, ç, t, k şekillerini almışlardır. Ancak ağızlar için bu kural geçerli değildir. Ağızlarda pegala beg, ac, kebab, otağ şekilleri kullanılmaktadır.

6) İki Ünlünün Yan yana Gelmemesi:

Türkçe kelimelerde yazı dilinde iki ünlü yan yana gelmez, içinde iki ünlünün yan yana geldiği bütün kelimeler yabancı kaynaklıdır. Sözgelimi, kanaat, bioloji, saadet, şâir, nâim vb. kelimelerde olduğu gibi. Türk çe olup da konuşma dilinde bouk, souk, kouk, tauk gibi söylenen kelimeler bu kurala uymak için yazıldıklarında boğuk, soğuk, koğuk (kovuk), tavuk gibi yazılırlar.

7) Aynı Cinsten İki Ünsüzün Yan yana Bulunmaması:

Türkçe kelimelerin kökünde aynı cinsten iki ünsüz yan yana bulunamaz. "Anne, elli, ıssı" gibi sonradan türemiş çift ünsüzü olan kelimeler Türkçe olmakla birlikte istisnaî kelimelerdir. İstisnaî kelimeler dışındaki kelimelerin kökünde aynı cinsten çift ünsüz bulunmaz. Yâni kelime kökünde bb, cc, dd, ff, vv, zz gibi sesler bir arada bulunuyorsa bu kelimeler Türkçe değildir. Böyle olunca "Millet, muvaffak, tekke, bakkal, gülle" gibi kelimelerin Türkçe olmadığı hemen fark edilir. Türemiş kelimelerde, yâni gövdelerde ise aynı cinsten iki ünsüz yan yana gelebilir: "Güzellik, küllük" gibi

8) Başta İki Ünsüz Bulunmaması:

Türkçe kelimelerin ve hecelerin başında çift ünsüz bulunmaz. Bu özelliği taşıyan bütün kelimeler yabancı kaynaklıdır: fren, tren, traş, krem vb.

9) Türkçe Kelimelerde Kesme İşareti (')nin Bulunmaması:

Türkçe içinde özel durumları sebebiyle öyle yazılan kelimeler hâriç, bünyesinde kesme işareti taşıyan bütün kelimeler yabancı kaynaklıdır. Çünkü Türkçe kelimelerde kesme işareti bulunmaz, mel'ûn, san'at, neş'e vb. kelimeler yabancı kaynaklıdır. Ama Türkçede özel isimleri eklerinden ayırırken kesme işareti kullanılabilir. Ali'yi, Namık Kemal Lise-si'ne, Fares Harirî Bey'in şekillerinde olduğu gibi. Gene mesela târihlerin yazılmasında kesme işareti kullanılabilir. Mesela Türkiye Büyük Millet Meclisi 23 Nisan 1920'de açıldı ifâdesinde olduğu gibi.

10) Kelime ve Hece Sonunda Üç Ünsüz Bulunmaması

Bir kelime üç ünsüzle bitiyorsa o kelime Türkçe değildir. Türkçe kelimelerde de üç ünsüz yan yana gelebilir ama bu yan yana gelme hece ve kelime sonunda olamaz. Mesela "Türklük, gençlik, kazançlı" gibi kelimeler Türkçedir ve bunlarda "rkl, nçl, nçl" ünsüzleri bir araya gelmiştir. Ancak bu kelimeler hecelenirse Türk-lük, genç-lik, ka-zanç-lı şekilleri karşımıza çıkar ki burada da üç ünlünün hece ve kelime sonunda bulunamayacağı görülür.

(R. Selçuk UYSAL Üniversiteler İçin Türk Dili

Türkçe kelimelerin sonunda b c d g sesleri bulunmaz, türkçe kelimelerin sonunda b c d g sesleri bulunmaz örnek,  türkçe kelimelerin sonunda b c d g sesleri bulunmaz örnekler,  sonunda b c d g sesleri bulunan kelimeler,  sonunda b c d g olan kelimeler,  türkçe sözcüklerin başında iki ünsüz harf bulunmaz,  sonunda b c d g harfleri bulunan kelimeler,  türkçe kelimelerde iki aynı ses yan yana bulunmaz,  türkçe kelimenin başında bulunmayan harf.

Yorumlar (0)