Türkiye'de Güneş Erkesinin (Enerjisinin) Durumu ve Geleceği
DİĞER
20.09.2017, 17:26 20.09.2017, 17:26
Türkiye'de Güneş Erkesinin (Enerjisinin) Durumu ve Geleceği
Yenilenebilir enerji kaynakları arasında oldukça önemli bir yere sahip olan güneş enerjisinin elektrik üretimindeki payı gün geçtikçe daha da artmakta. Dünyada güneş enerjisinde yaşanan gelişmelerin yanında ülkemizde de bu alanda yapılan çalışmaların sayısı hızlanmış durumdadır. Henüz elektrik üretiminde güneş enerjisi tam olarak kullanılamasa da bunun altyapısı hazırlanmış durumdadır. Bu yazımızda da güneş enerjisinin Türkiye'deki durumunu, geleceğini ve uygulama alanlarını inceleyeceğiz.
Yenilenebilir enerji kaynaklarının ülkeler ve devletler açısından oldukça önemli bir konuma geldiği günümüzde bu konuda yapılan çalışmalar da hızlanmış durumdadır. Özellikle son yıllarda ülkemiz enerji sektöründe büyük atılımlar gerçekleştirmekte ve sektörün iyileştirilmesi adına birçok çalışma yapılmaktadır. Çünkü Türkiye yenilenebilir enerji kaynakları açısından büyük bir potansiyele sahiptir. Özellikle bu potansiyel güneş enerjisinde ön plana çıkmaktadır. Avrupa ve diğer dünya devletlerine göre ülkemizin yıllık güneşlenme süresi oldukça fazladır.
Şekil 1: Aylara ve bölgelere göre Türkiye’nin yıllık güneşlenme süresi
Bölgelere göre değerlendirmek gerekirse ülkemizin yıllık bazda en fazla güneş alan bölgesi Güneydoğu Anadolu Bölgesi’dir bunu Akdeniz bölgesi takip etmektedir. Ülkemizin yıllıkelektrik tüketimi ise Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi’nin (TEİAŞ) 2013 verilerine göre 255 milyar 337 milyon kilovatsaat (kWh) olarak belirlenmiştir. Bu elektriğin çoğu doğlagaza dayalı elektrik üretim tesislerinde elde edilmektedir.
Şekil 2 : Enerji kaynaklarının Türkiye’de elektrik üretimindeki payı
Tablodan da görüldüğü gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının payı ise oldukça düşüktür. Yenilenebilir enerji kaynaklarında da kurulu güç:
►Hidroelek :21.727 MW
►Rüzgar :2.688MW
►Jeotermal :310 MW
►Biyogaz :244 MW
Güneşte ise mevcut durum oldukça vahimdir çünkü ülkemizde megavatlar düzeyinde güneş enerjisinden elektrik üretimi yapan güneş enerjisi santralleri(GES) bulunmamaktadır.
Fakat Enerji Piyasası Denetleme Kurulu’nun(EPDK) yeni kararı ile birlikte Türkiye’nin lisanslı güneş enerjisi santrallerinin önümüzdeki yıllarda devreye girmesi beklenmekte. Bu yıl için yalnızca 600 MW’a izin verilecek olmasına karşın, EPDK’ya 8 bin 899 MW kurulu gücünde 496 başvuru yapıldı. Yani öngörülen kapasitenin yaklaşık 15 katı talep ortaya çıktı.
Ülkemizde Güneş Enerjisinin Uygulama Alanları
Güneş enerjisi; temiz, yenilenebilir ve sınırsız bir kaynak olması itibariyle birçok uygulama alanına sahiptir. Elektrik üretiminden ısıtmaya, sıcak su eldesinden aydınlatmaya kadar oldukça geniş bir kullanım alanı vardır. Bu kullanım alanlarına göre güneş enerjisi sistemleri ise ikiye ayrılmaktadır:
1. Pasif güneş sistemleri
Pasif güneş sistemleri, güneş enerjisi kullanımı için geliştirilen en eski sistemlerden biridir. Başlıca, binaların ısıtma ve soğutması için dizayn ve mimarisinde kullanılmaktadır.
2. Aktif güneş sistemleri
Isı, pek çok uygulama alanında, farklı sıcaklıklarda gereklidir ve faydalı enerji tiplerinin büyük bir bölümünü temsil eder. Güneş radyasyonunu ısıya dönüştüren sistemler çok çeşitlidir. En basit güneş kollektörleri ile bir kaç yüz watt, güneş güç istasyonlarıyla birkaç yüz megawatt'a kadar enerji elde edilebilir. Aktif sistemler, ısıtma, soğutma ve elektrik üretimi gibi amaçlarla kullanılabilir. Aktif termal sistemler, stasyoner veya sun-tracking (güneş tarayıcı) sistemler olabilir.
Ülkemizde ise güneş enerjisinden daha çok pasif şekilde yararlanılmaktadır. Seraların ısıtılmasında, zirai ürünlerin kurutulmasında, binaların ısıtılmasında kullanılmaktadır. Güneş kollektörleri ise su ısıtmada ülkemizde oldukça fazla kullanılan bir sistemdir. Kurulumu olduka kolay olan güneş kollektörleri sıcak su eldesinde giderek daha cazip hale gelmeye başlamıştır.
Şekil 3: Ülkemizde oldukça yaygın bir kullanım alanına sahip sıcak su eldesinde kullanılan güneş kollektörleri
Türkiye’de bir başka kullanım alanına sahip olan güneş enerji teknolojisi ise güneş pilleridir Güneş pilleri ülkemizde çoğunluğu Orman Bakanlığı Orman Gözetleme Kuleleri, Türk Telekom, deniz fenerleri ve otoyol aydınlatmasında, Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü ve bazı üniversitelerimizde küçük güçlerin karşılanmasında araştırma amaçlı kullanılmaktadır.
Türkiye’de Güneş Enerjisi Üzerine Araştırma Yapan
Kurum ve Kuruluşlar
Ülkemizde güneş enerjisinden elektrik üreten santraller olmamasına rağmen bu konu üzerine ar-ge çaışmaları yapan birçok kurum ve kuruluş vardır. Başta üniversiteler olmak üzere kamu kurum ve kuruluşları ve özel sektör bu konudaki araştırma ve çalışma faaliyetlerini gün geçtikçe artırmıştır. Güneş enerjisi konusunda araştırma yapan bazı kurum ve kuruluşlar:
► Üniversiteler ( ODTÜ, İTÜ, YILDIZ, EGE Üniversiteleri )
► TÜBİTAK (Marmara Bilimsel ve Endüstriyel Araştırma Enstitüsü (MBEAE)
► YEGM (Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü)
► Devlet Meteoroloji Enstitüsü (DME)
► Makina Kimya Enstitüsü (MKE)
Şekil 4: Güneş enerjisi alanında önemli araştırma faaliyetleri yürüten Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü
Güneş Enerjisinin Geleceği
Dünyada ve ülkemizde artan teknolojik gelişmelerle birlikte güneş enerjisinin geleceği oldukça parlak gözükmekte. Çünkü bu yönde atılan adımlar hızlandırılmış ve yapılan yatırımlar giderek artırılmıştır. McKinsey&Company adlı danışmanlık ve araştırma şirketine göre 2020 yılına kadar küresel kurulu güneş enerjisi kapasitesine 400 ile 600 GW arasında kapasite eklenecek bu da yaklaşık 1 trilyon dolar yatırım manasına gelmekte. Ülkemizde bu küresel gelişmelere kayıtsız kalmayarak yatırımlarını ve kapasitesini artırma yönünde çalışmalarına hız kazandıracaktır.
Yenilenebilir enerji kaynakları arasında oldukça önemli bir yere sahip olan güneş enerjisinin elektrik üretimindeki payı gün geçtikçe daha da artmakta. Dünyada güneş enerjisinde yaşanan gelişmelerin yanında ülkemizde de bu alanda yapılan çalışmaların sayısı hızlanmış durumdadır. Henüz elektrik üretiminde güneş enerjisi tam olarak kullanılamasa da bunun altyapısı hazırlanmış durumdadır. Bu yazımızda da güneş enerjisinin Türkiye'deki durumunu, geleceğini ve uygulama alanlarını inceleyeceğiz.
Yenilenebilir enerji kaynaklarının ülkeler ve devletler açısından oldukça önemli bir konuma geldiği günümüzde bu konuda yapılan çalışmalar da hızlanmış durumdadır. Özellikle son yıllarda ülkemiz enerji sektöründe büyük atılımlar gerçekleştirmekte ve sektörün iyileştirilmesi adına birçok çalışma yapılmaktadır. Çünkü Türkiye yenilenebilir enerji kaynakları açısından büyük bir potansiyele sahiptir. Özellikle bu potansiyel güneş enerjisinde ön plana çıkmaktadır. Avrupa ve diğer dünya devletlerine göre ülkemizin yıllık güneşlenme süresi oldukça fazladır.
Şekil 1: Aylara ve bölgelere göre Türkiye’nin yıllık güneşlenme süresi
Bölgelere göre değerlendirmek gerekirse ülkemizin yıllık bazda en fazla güneş alan bölgesi Güneydoğu Anadolu Bölgesi’dir bunu Akdeniz bölgesi takip etmektedir. Ülkemizin yıllıkelektrik tüketimi ise Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi’nin (TEİAŞ) 2013 verilerine göre 255 milyar 337 milyon kilovatsaat (kWh) olarak belirlenmiştir. Bu elektriğin çoğu doğlagaza dayalı elektrik üretim tesislerinde elde edilmektedir.
Şekil 2 : Enerji kaynaklarının Türkiye’de elektrik üretimindeki payı
Tablodan da görüldüğü gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının payı ise oldukça düşüktür. Yenilenebilir enerji kaynaklarında da kurulu güç:
►Hidroelek :21.727 MW
►Rüzgar :2.688MW
►Jeotermal :310 MW
►Biyogaz :244 MW
Güneşte ise mevcut durum oldukça vahimdir çünkü ülkemizde megavatlar düzeyinde güneş enerjisinden elektrik üretimi yapan güneş enerjisi santralleri(GES) bulunmamaktadır.
Fakat Enerji Piyasası Denetleme Kurulu’nun(EPDK) yeni kararı ile birlikte Türkiye’nin lisanslı güneş enerjisi santrallerinin önümüzdeki yıllarda devreye girmesi beklenmekte. Bu yıl için yalnızca 600 MW’a izin verilecek olmasına karşın, EPDK’ya 8 bin 899 MW kurulu gücünde 496 başvuru yapıldı. Yani öngörülen kapasitenin yaklaşık 15 katı talep ortaya çıktı.
Ülkemizde Güneş Enerjisinin Uygulama Alanları
Güneş enerjisi; temiz, yenilenebilir ve sınırsız bir kaynak olması itibariyle birçok uygulama alanına sahiptir. Elektrik üretiminden ısıtmaya, sıcak su eldesinden aydınlatmaya kadar oldukça geniş bir kullanım alanı vardır. Bu kullanım alanlarına göre güneş enerjisi sistemleri ise ikiye ayrılmaktadır:
1. Pasif güneş sistemleri
Pasif güneş sistemleri, güneş enerjisi kullanımı için geliştirilen en eski sistemlerden biridir. Başlıca, binaların ısıtma ve soğutması için dizayn ve mimarisinde kullanılmaktadır.
2. Aktif güneş sistemleri
Isı, pek çok uygulama alanında, farklı sıcaklıklarda gereklidir ve faydalı enerji tiplerinin büyük bir bölümünü temsil eder. Güneş radyasyonunu ısıya dönüştüren sistemler çok çeşitlidir. En basit güneş kollektörleri ile bir kaç yüz watt, güneş güç istasyonlarıyla birkaç yüz megawatt'a kadar enerji elde edilebilir. Aktif sistemler, ısıtma, soğutma ve elektrik üretimi gibi amaçlarla kullanılabilir. Aktif termal sistemler, stasyoner veya sun-tracking (güneş tarayıcı) sistemler olabilir.
Ülkemizde ise güneş enerjisinden daha çok pasif şekilde yararlanılmaktadır. Seraların ısıtılmasında, zirai ürünlerin kurutulmasında, binaların ısıtılmasında kullanılmaktadır. Güneş kollektörleri ise su ısıtmada ülkemizde oldukça fazla kullanılan bir sistemdir. Kurulumu olduka kolay olan güneş kollektörleri sıcak su eldesinde giderek daha cazip hale gelmeye başlamıştır.
Şekil 3: Ülkemizde oldukça yaygın bir kullanım alanına sahip sıcak su eldesinde kullanılan güneş kollektörleri
Türkiye’de bir başka kullanım alanına sahip olan güneş enerji teknolojisi ise güneş pilleridir Güneş pilleri ülkemizde çoğunluğu Orman Bakanlığı Orman Gözetleme Kuleleri, Türk Telekom, deniz fenerleri ve otoyol aydınlatmasında, Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü ve bazı üniversitelerimizde küçük güçlerin karşılanmasında araştırma amaçlı kullanılmaktadır.
Türkiye’de Güneş Enerjisi Üzerine Araştırma Yapan
Kurum ve Kuruluşlar
Ülkemizde güneş enerjisinden elektrik üreten santraller olmamasına rağmen bu konu üzerine ar-ge çaışmaları yapan birçok kurum ve kuruluş vardır. Başta üniversiteler olmak üzere kamu kurum ve kuruluşları ve özel sektör bu konudaki araştırma ve çalışma faaliyetlerini gün geçtikçe artırmıştır. Güneş enerjisi konusunda araştırma yapan bazı kurum ve kuruluşlar:
► Üniversiteler ( ODTÜ, İTÜ, YILDIZ, EGE Üniversiteleri )
► TÜBİTAK (Marmara Bilimsel ve Endüstriyel Araştırma Enstitüsü (MBEAE)
► YEGM (Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü)
► Devlet Meteoroloji Enstitüsü (DME)
► Makina Kimya Enstitüsü (MKE)
Şekil 4: Güneş enerjisi alanında önemli araştırma faaliyetleri yürüten Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü
Güneş Enerjisinin Geleceği
Dünyada ve ülkemizde artan teknolojik gelişmelerle birlikte güneş enerjisinin geleceği oldukça parlak gözükmekte. Çünkü bu yönde atılan adımlar hızlandırılmış ve yapılan yatırımlar giderek artırılmıştır. McKinsey&Company adlı danışmanlık ve araştırma şirketine göre 2020 yılına kadar küresel kurulu güneş enerjisi kapasitesine 400 ile 600 GW arasında kapasite eklenecek bu da yaklaşık 1 trilyon dolar yatırım manasına gelmekte. Ülkemizde bu küresel gelişmelere kayıtsız kalmayarak yatırımlarını ve kapasitesini artırma yönünde çalışmalarına hız kazandıracaktır.
