Yazım Kuralları (İmla Kuralları)  

Yazım Kuralları (İmla Kuralları)

Yazım Kuralları (İmla Kuralları)

Başlıca yazım kuralları şunlardır.

"de" Bağlacı ile "-de, -da" Eklerinin Yazımı

a. "de, da" Bağlacının Yazımı

·         Bağlaç olan "de, da" her zaman ayrı yazılır.
·         "te, ta" şekli yoktur. Ünsüz benzeşmesi kuralına uymaz.
·         Kalınlık-incelik uyumuna uyar.
·         Özel isimden sonra gelirse kesme işareti kullanılmaz.
·        Cümleye "dahi, bile, başkaları gibi" anlamlar katar.
·         Cümleden çıkarıldığında cümledeki anlam bozulmaz, cümle kısmen daralır.
·         Yazımda bir kelime gibi kabul edilir.
·         Söylenişte vurgulu söylenir.

Örnek 1

Okula gelirken kitaplarınızı da getirin.

Cümledeki "de, da" bağlacını çıkardığımızda cümle: "Okula gelirken kitaplarınızı getirin." şekline dönüşür. Cümlede bir anlam kaybı olur. "Başka ders araç gereçlerinizi getirdiğiniz gibi" anlamı cümleden kaybolur.

Örnek 2

Evi bulmakta çok da zorlanmadık.

Cümledeki "de, da" bağlacını çıkardığımızda cümle: "Evi bulmakta çok zorlanmadık." şekline dönüşür. Bu da dil bilimi açısından doğru bir cümledir. "de, da" bağlacını bir kelime gibi düşünmek gerekir. "Çok" sözcüğü sert ünsüzle bitmesine karşın ekle ünsüz benzeşmesi kuralına uymamış çünkü bağlaç olan "de, da"nın "-te, -ta" şekli yoktur.

Örnek 3

Zonguldak da güzel bir şehirdir.

Cümledeki "de, da" bağlacını çıkardığımızda cümle "Zonguldak güzel bir şehirdir." şekline dönüşür. Bu, doğru bir cümledir. Cümlede kısmen anlam daralması olur. Yalnız, "başka güzel şehirler gibi" anlamı  cümlede kaybolur. Dil bilimi açısından ise doğru bir cümledir. Yine "de, da" özel isimden sonra geldiği halde kesme işareti kullanılmamıştır çünkü "de,da" bağlacını bir kelime gibi düşüneceğiz.

b. "-de, -da, -te, -ta" Hâl (durum) Ekinin Yazımı

·         İsim çekim ekidir.
·    "-de, -da, -te, -ta" hâl (durum) eki her zaman kelimeyle bitişik yazılır.
·         Ünsüz benzeşmesi kuralına uyar. Yani "-te, -ta" şekli vardır.
·      Cümleden çıkarıldığı zaman cümledeki anlam tamamen bozulur, cümle dil bilgisi açısından da doğru cümle olma özelliğini kaybeder.

Örnek 1

Mahalledeki çocuklar parkta oyun oynuyorlardı.

Cümledeki hâl ekini çıkardığımızda bu cümle; "Mahalledeki çocuklar park oyun oynuyorlardı." şekline dönüşür. Bu da dil bilgisi açısından doğru bir cümle değildir. Anlam tamamen bozulur. Yine sözcüğün ünsüz benzeşmesi kuralına uyması ekin hal eki olduğunun başka bir göstergesidir.

Örnek

Herkes evde birbirine yardım etmeye çalışıyordu.

Cümledeki hâl ekini çıkardığımızda cümle; "Herkes ev birbirine yardım etmeye çalışıyordu." şekline dönüşür. Bu da dil bilgisi kurallarına aykırıdır. Cümle şekilsel ve anlamsal olarak tamamen bozulmaktadır.

Örnek

Zonguldak'ta önemli miktarda kömür madeni çıkarılır.

Cümledeki hâl ekini çıkardığımızda cümle; "Zonguldak önemli miktarda kömür madeni çıkarılır." şekline dönüşür. Cümle; dil bilgisi açısından şekil ve anlam bakımından doğru bir cümle değildir. Özel isimden sonra kesme işaretinin kullanılmış olması ekin hâl eki olduğunun başka bir göstergesidir.

c. "-de, -da" Yapım Ekinin Yazımı
"-de, -da" yapım eki görevinde olduğu zaman her zaman bitişik yazılır.
Sıfat tamlaması kurar.
Sözcükten çıkarıldığı zaman tamlama bozulur dolayısıyla cümledeki anlam da bozulur.
Örnek 1
Çatılarına göre fiillerde öğrenciler en çok sözde özne nedir sorusunu soruyorlar.
Cümledeki yapım ekini (sıfat yapan eki) çıkardığımızda cümle; "Çatılarına göre fiillerde öğrenciler en çok söz özne nedir sorusunu soruyorlar." şekline dönüşür ki bu da dil bilgisi açısından şekil ve anlam bakımından yanlış bir cümledir. Ayrıca "sözde özne" tamlaması da bozulmuş olur.

Örnek 2
Okulumuzun en gözde öğrencisidir.

Cümledeki yapım ekini çıkardığımızda cümle; "Okulumuzun en göz öğrencisidir." şekline dönüşür ki cümle gerek şekil gerekse anlam bakımından yanlış bir cümle olur.

"de" Bağlacı ile "-de, -da" Eklerinin Yazımıyla İlgili Önemli Uyarılar

1. "ya" sözüyle birlikte kullanılan "de, da" sözleri mutlaka ayrı yazılır.

Örnek

Çabuk yanıma gel ya da çık git evine.

2. "de, da" bağlacı kalınlık-incelik uyumuna uyar.

Örnek

Gölgen de bana da bana da yer ver.

3. "de, da" bağlacı ile "-de, -da" ekleri satır sonuna denk gelirse bağlaçta kesme işareti gelmez; hâl eki ve yapım eklerinde gelir.

Örnek

………………………………………………………………………………………………………………………………..okula sen
de gelmelisin. (bağlaç)

………………………………………………………………………………………………………………………………………..park-
ta top onuyorlardı. (hal eki)

…………………………………………………………………………………………………………………….okulumuzun göz-
de öğrencisi bu yıl başarısız oldu. (sıfat yapan ek / yapım eki)

"de" Bağlacı ile "-de, da" Eklerinin Yazımıyla İlgili Alıştırmalar

Aşağıda yer alan "de, da" bağlacı ile "-de, -da" eklerinin yazımıyla ilgili doğru ve yanlış yazımları belirtiniz.

Bir gün olur Mustafa da hatasının nedenini anlar. ( )

Dalgalandığın yerde ne korku, ne keder... ( )

Ne var şu dünyada ekmekten daha aziz? ( )

Bu karanlık sokakta bitmesin yolculuğum! ( )

Seninde saçların tarumar olur. ( )

Sen de gizlidir bu karanlığın tılsımı. ( )

Sinop' da güzel bir şehirdir. ( )

Sinop'ta güzel bir şehirdir. ( )

Sinop ta güzel bir şehirdir. ( )

Sinop da güzel bir şehirdir. ( )

Bahçede kuşlar cıvıldaşırken sen bana şarkı söylerdin Leyla. ( )

Almanca da seçmeli dersler arasına girdi. ( )

Dünya da en güzel şey vefanın ta kendisidir. ( )

Hayat da insana çok şey öğretir, efendim. ( )

Hayat ta insana çok şey öğretir, efendim. ( )

"ki" nin Yazımı

Türkçede üç çeşit "ki" bulunur.

İlgi Zamiri "–ki"

Sözcüğe her zaman bitişik yazılır. Ek durumunda olan tek zamirdir. "Tamlanan"ın yerini tutar. Büyük ünlü uyumu ile küçük ünlü uyumu kuralına uymaz. "-ki"den başka şekli yoktur.

Örnek

Senin baban sizi unutmuş; bizimki yine bizi unutmamış.
(bizim babamız: belirtili isim tamlaması)

Senin için rahat edebilir benimki kan ağlıyor.
(benim içim: belirtili isim tamlaması)

Benim kalbim arada bir çarpıyor; seninki ne durumda?
(senin kalbin: belirtili isim tamlaması)

Bizim çocuk matematikte tel tel dökülmüş; sizinki sınavda ne yapmış?
(sizin çocuğunuz: belirtili isim tamlaması)

Benim arkadaşım vefalıdır oysaki onunki her zaman ona yanlış yapar.
(onun arkadaşı: belirtili isim tamlaması)

Sıfat Yapan "-ki"

İsimlere gelerek onlara yer ve zaman anlamı katan bir ektir. Sözcüğe her zaman bitişik yazılır. Ek durumunda olup eklendiği sözcüğe sıfat özelliği kazandırır. Yer bildiren isimlere gelip onlara sıfat özelliği kazandırdığında "-de, -da" hâl ekiyle birlikte kullanılır. Zaman bildiren sözcüklerin sonuna da doğrudan gelir.

Örnek

Çarşıdaki hesap her zaman evdeki hesaba uymaz.

Yoldaki işaretler bize her şeyi öğretir.

Zannımca bugünkü maç beraberlikle sonuçlanacak.

Mustafa aynadaki yansımalardan nefret ediyordu.

Dildeki yozlaşma okuldaki eğitimle önlenebilir.

Dünkü maç bugünkü maçtan heyecanlıydı.

Duvardaki saat ile koldaki saat aynı zamanı göstermelidir.

Bağlaç "ki"

Farsça bir bağlaç olan "ki" bağlacı Türkçenin cümle yapısına aykırı kullanılır. Sözcükten her zaman ayrı yazılır. "ki" bağlacı bir sözcük olarak kabul edilir. Vurgu ve bağlama amacıyla kullanılır. Cümleden çıkarıldığında diğer "-ki" ekleri kadar cümle anlam ve yapı bakımından bozulmaz. Sadece "ki" şekli vardır.

Örnek

Çalışmalısın ki kazanasın.

Geçmiş zaman olur ki hayali cihan değer.

Konuyu kendisi anlamamış ki bize de anlatsın.

Demek ki dediklerimizi yapmamış.

Türk dili, dillerin en zenginlerindendir; yeter ki bu dil, şuurla işlen­sin.

Sen ki, son ehl-i salîbin kırarak savletini / Şarkın en sevgili sultânı Salâhaddîn'i.

Bu çalışmayla bu sınavı kazanabilir miyim ki…

"ki" Eki ile İlgili Önemli Uyarılar

1. "ki" bağlacı kaynaştığı kimi sözcüklerle bitişik yazılır.

Örnek

Çünkü, mademki, halbuki, belki, sanki, meğerki, oysaki (Bunların hiçbirisinde "-ki" eki değişmez sadece "çünkü" bağlacında küçük ünlü uyumuna uyup "ki" eki "kü" şekline dönüşür.)

2. "ki" bağlacı kaynaştırmanın oluşmadığı sözlerde her zaman ayrı yazılır.

Örnek

Diyelim ki, demek ki, öyle ki, elbette ki, tut ki, ne var ki…

3. Şüphe veya pekiştirme göreviyle kullanılan "ki" sözü ayrı yazılır

Örnek

Ders zili çaldı mı ki hiç kimse dışarıda yok. (şüphe)

Vali okulumuza gelecek mi ki? (şüphe)

4. "ki" nin yer aldığı kelimeye "-ler, -lar" eklerini getirdiğimizde anlamlı bir sözcükle karşılaşırsak "ki" ilgi zamiri; anlam bozulup anlamsızlaşırsa "ki", bağlaç veya sıfat yapan "-ki" ekidir.

Örnek

Sizinki yine maçı kaybetmiş.

Cümleye "-ler" ekini getirdiğimizde; "Sizinkiler yine maçı kaybetmiş." şekline dönüşür ki bu da dil bilgisi açısından doğru bir cümledir. Öyleyse cümledeki "-ki" eki ilgi zamir olan ektir.

Kalpteki sızı çabuk çabuk geçmez.

Cümleye "-ler" ekini getirdiğimizde; "Kalptekiler sızı yalan söylemez." şekline dönüşür ki cümle, yapı bakımından dil bilgisine aykırı bir cümle olur. Öyleyse buradaki "-ki" eki sıfat yapan yani yapım eki olan "–ki" ekidir.

Bil ki sizin de saltanatınız bir gün bitecektir.

Cümleye "-ler" ekini getirdiğimizde; "Bil kiler sizin de saltanatınız bir gün bitecektir." şekline dönüşür ki bu da yapı bakımından doğru bir cümle değildir. Öyleyse burada yer alan "ki" bağlaç olan ki ekidir.

5. Çekimli fiillerden sonra gelen "ki" eki daima bağlaç olan "ki" ekidir.

Örnek

Çiğ yemedim ki karnım ağrısın.

Beni öyle seviyor ki anlatamam.

6. Sıfat yapan yani yapım eki olan ki eki sıfat tamlaması kurar. Önünde yer alan isme "hangi" sorusunu yönelterek de sıfat yapan "-ki" ekini bulabiliriz.

Örnek

Derideki yara gider; derindeki yara gitmez. (Hangi yara?)

İçimdeki ses beni hiçbir zaman yanıltmadı. (Hangi ses?)

"mi" Soru Ekinin Yazımı

1. Kendisinden önceki sözcükten her zaman ayrı yazılır.

Örnek

Sen Hiç Sevdin mi?
Sen hiç
Gidenin bıraktığı boşlukta,
Sonsuzluğa yuvarlandın mı?
Boğazını parçalayan,
Sessiz çığlıklar attın mı?
Değer mi, niçin, nedenlerle,
Beyninin duvarlarını çınlattın mı?

Mesela,
Közü avuçlamak istedin mi...
Sen hiç
Hasretin yaktığı yüreğin mi,
Yoksa avucun mu daha çok acıyor;
Merak ettin mi?

Sen hiç
Uykusuz geçen gecenin sonunda
Tan yerini ağartırken gözlerin
Şehrin ıssızlığını içtin mi?

Sen hiç medet umdun mu,
Seher vakti esen yelden
Yârin kokusunu getirir diye
Umutlandın mı?

Sen hiç
Sabrının bam telinden
Sözü olmayan besteler yaptın mı?
Yandı mı gözyaşların ağlamaktan
Sen hiç,
Onsuzluktan ölüyorum sandın mı?
Sen hiç sevdin mi?

(Zehra Atasoy)

2. Kendisinden sonra gelen ekler "mi" ekiyle bitişik yazılır.

Örnek  1

Ağlasam sesimi duyar mısınız, mısralarımda;
Dokunabilir misiniz gözyaşlarıma, ellerinizle?
…
(Orhan Veli Kanık)

Örnek 2
…
Bu eller miydi masallar arasından
Rüyalara uzattığım bu eller miydi.
Arzu dolu, yaşamak dolu,
Bu eller miydi resimleri tutarken uyuyan.
(Fazıl Hüsnü Dağlarca)

3. "mi" eki kendisinden önce gelen sözcüğün son ünlüsüne göre hem büyük hem de küçük ünlü uyumlarına uyar.

Örnek

Sen mi bunları yapmışsın yavrum?
Bize perşembe mi geleceksiniz?
Gök cisimleri içinde en sevdiğin yıldız mı?
Bu kahramanlıkları tarihe yazdıran bu bölük mü?

Örnek

"mi" Soru Ekinin Yazımıyla İlgili Uyarılar

1. "mi"  soru eki cümleye soru anlamı katmasa da her zaman ayrı yazılır. Bu durumlarda cümleye farklı anlamlar katabilir.

Örnek

Akşamları geç yattım mı sabaha kadar uyuyamazdı. (zaman)

Bizim eve geldi mi hemencecik sahile giderdik. (zaman)

Güzel mi güzel bir elbise almıştı. (pekiştirme)

2. Hem isim çekim eki hem de fiil çekim eki olarak kullanılır.

Örnek

Bu yaşına kadar Yaşar Kemal'i hiç okudun mu? (fiil çekim eki)

Bahçemizden gül koparan sen miydin? (isim çekim eki)

Bunların sonucunu doğru tahmin etseydi böyle konuşur muydu? (fiil çekim eki)

Gülün derdinde her daim olan bülbül mü? (isim çekim eki)

3. Soru anlamı soru zarfıyla sağlandığı zaman bazen "-me, -ma" olumsuzluk eki ünlü daralmasına uğrayarak "-mı, -mi, -mu, -mü" şekline dönüşebilir. Bunu "mi soru eki" ile karıştırmamalıyız.
Örnek
Söylediklerimi niçin yaz mıyorsunuz?
Yukarıdaki cümlede soru anlamı "mi" soru ekiyle değil soru zarfı olan "niçin" sözcüğüyle sağlanmıştır. Olumsuzluk ekleri olan "-me, -ma" ünlü daralmasına uğradığında şeklen "mi" soru ekine benzemektedir. Burada da böyle bir durum söz konusudur. Cümlede bir yazım yanlışı da vardır çünkü "-me, -ma" olumsuzluk ekleri her zaman sözcüklerle bitişik yazılır.

4. Birleşik yapılı fiillerde "mi" soru eki iki sözcük arasına girebilir.
Örnek
Düşüncelerini açıklamaktan vaz mı geçtin?

"ile" nin Yazılışı

1. "ile" hem edat hem de bağlaç olarak kullanılır.

Örnek

Ali, Mustafa ile Ahmet'e başarılar diledi. (bağlaç)

Evden okula her sabah servis ile gider. (edat)

Köyümüze yeni atanan öğretmen ile eski öğretmen vedalaştı. (bağlaç)

Ankara'ya her seferinde uçak ile gitti. (edat)

Gönül yarası ile bıçak yarası birbirine benzemez. (bağlaç)

2. "ile" ayrı yazılabildiği gibi kelimelere bitişik de yazılabilir. Ünsüz ile biten kelimelere eklenerek yazıldığı zaman "i"  ünlüsü düşer ve ünlü uyumlarına uyar. Yani "-la, -le" şeklinde kullanılır.

Örnek

Çiçek ile > çiçekle

Kuş ile > kuşla

Cam ile > camla

Suluk ile > sulukla

Bulut ile > bulutla

Uçak ile > uçakla

Cümle İçerisinde Kullanımı

Evinin önündeki çiçekle herkese mesaj vermeye çalışıyordu.

Bahçedeki kuşlar şarkı söylüyordu.

Arabanın ön tarafındaki kırık camla yola devam etmeyeceğini anlamıştı.

Çocuk, sulukla okula doğru yürüyordu.

Bulutla birlikte köylerine bereket gelmişti.

Uçakla her zaman seyahat etmeyi düşünüyordu.

3. "ile" ünlüyle biten kelimelere bitişik yazıldığı zaman araya "y" koruyucu ünsüzü girer ve "ile"nin başındaki "i" ünlüsü düşer.

Örnek

Kapı ile > kapıyla

Çevre ile > çevreyle

Sopa ile > sopayla

Deve ile > deveyle

Yazı ile > yazıyla

İsmi ile > ismiyle

"ile"nin Cümle İçerisinde Kullanımı

Çocuk kapıyla birlikte içeri girdi.

Onun çevreyle ilişkisi hep pozitifti.

Sopayla eğitim devri çoktan kapandı.

Çölde deveyle yolculuk yapmak istiyordu.

Eski yazıyla yazan çok az kişi var günümüzde.

Kişiler ismiyle yaşar ve ölür.

"ile" nin yazılışı ile İlgili Önemli Uyarılar

1.  "ile" ince okunan ve ünsüzle biten bazı kelimelere getirildiğinde ünlü uyumuna uymayabilir.

Örnek

Dikkat ile > dikkatle

Sadakat ile > sadakatle

Şefkat ile > şefkatle

Cümle İçerisinde Kullanımı

Çocuk dikkatle etrafına bakıyordu.

Kardeşine her zamanki gibi şefkatle yaklaştı.

O her zaman sadakatle iş görür.

2. "ile" kelimesi ayrı yazıldığı zaman kelimede ünlü uyumu aranmaz.

Örnek

Okul ile ev arasında gidip geliyoruz.

Mastar Eklerinin Yazılışı

"-mek"le biten mastarlardan sonra "–a, -e, -ı, -i" eklerinden biri geldiği zaman "k" ünsüzü düşüp, yerine "y" kaynaştırma ünsüzü gelir. Bu tür sözcüklerde yumuşama olmaz.

Örnek

Yazmak > yazma-y-ı

Gülmek > gülme-y-i

Silmek > silme-y-i

Darılmak > darılma-y-ı

Aldanmak > aldanma-y-ı

Görmek > görme-y-e

Kazanmak > kazanma-y-a

Mastar Ekinin Doğru ve Yanlış Yazım Örnekleri

Kaldırımda yürümeği özlemişti. (Yanlış)
Kaldırımda yürümeyi özlemişti. (Doğru)

Ablasını görmeğe gitmiş. (Yanlış)
Ablasını görmeye gitmiş. (Doğru)

Kitapları okumağa vakit ayırmalıyız. (Yanlış)
Kitapları okumaya vakit ayırmalıyız. (Doğru)

İnsanın birini sevmeğe vakti olması gerekir. (Yanlış)
İnsanın birini sevmeye vakti olması gerekir. (Doğru)

Mastar Eklerinin Yazılışıyla İlgili Uyarılar

1. Sözcükler olumsuz yapılırken sadece araya "–me, -ma" olumsuzluk ekleri girer.

Örnek

Yazmak > yazma-y-ı > yazmama-y-ı

Gülmek > gülme-y-i > gülmeme-y-i

Silmek > silme-y-i > silmeme-y-i

Darılmak > darılma-y-ı > darılmama-y-ı

Aldanmak > aldanma-y-ı > aldanmama-y-ı

Görmek > görme-y-e > görmeme-y-e

Kazanmak > kazanma-y-a > kazanmama-y-a

2. Sözcükler olumsuz yapılırken de "–me, -ma" olumsuzluk eklerinden sonra yine "y" koruyucu ünsüzü gelir. Diğer kullanımlar yanlıştır.

Örnek
Yazmak > yazma-y-a > yazmama-y-a (doğru)
Yazmak > yazma-ğ-a > yazmama-ğ-a (yanlış)

Gülmek > gülme-y-e > gülmeme-y-e (doğru)
Gülmek > gülme-ğ-e > gülmeme-ğ-e (yanlış)

Silmek > silme-y-e > silmeme-y-e (doğru)
Silmek > silme-ğ-e > silmeme-ğ-e (yanlış)

Darılmak > darılma-y-a > darılmama-y-a (doğru)
Darılmak > darılma-ğ-a > darılmama-ğ-ı (yanlış)

Aldanmak > aldanma-y-a > aldanmama-y-a (doğru)
Aldanmak > aldanma-ğ-a > aldanmama-ğ-a (yanlış)

Görmek > görme-y-e > görmeme-y-e (doğru)
Görmek > görme-ğ-e > görmeme-ğ-e (yanlış)

Kazanmak > kazanma-y-a > kazanmama-y-a (doğru)
Kazanmak > kazanma-ğ-a > kazanmama-ğ-a (yanlış)

Fiil Çekimi ile İlgili Yazılışlar

-a / -e, -acak / -ecek, -ayım / -eyim, -alım / -elim, -an / -en vb. eklerden önce gelen ünlü veya ekin geniş ünlüsü söyleyişe bakılmaksızın -a / -e ile yazılır.

Örnek

başlaya, gelmeye; başlayacağım, gelmeyeceksin; başlayayım, geleyim; başlayalım, gelmeyelim; başlayan, gelmeyen vb.

Satır Sonuna Sığmayan Sözcüklerin Yazımı

1. Türkçede bir sözcük satır sonuna sığmıyorsa, sözcüğün yazılabilen heceleri yazılıp sonuna kısa çizgi eklenir. Satıra sığmayan heceler bir sonraki satırın başına yazılır.

Örnek
………………………………………………………………………………………................Ahmet eline bir kitap ala-
rak gelmişti.

2. Satır sonuna sığmayan birleşik sözcükler tek bir sözcük olarak kabul edilip ona göre hecelenir.

Örnek
…………………………………………………..……………………………………………………bahçede bulduğum hanı-
melleri ne güzeldi.

.................................................................................................………………………..ba-
şöğretmen Türkiye'ye birçok mesaj verir.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………hası-
raltı etmişti her şeyi.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………deni-
zaltı alınacak.

Satır Sonuna Sığmayan Sözcüklerin Yazımıyla İlgili Önemli Uyarılar

1. Satır sonunda ve başında tek ünlüden oluşan bir hece bırakılmaz.

Örnek
………………………………………………………………………………………………………………………………………..o-
kula doğru yol almaya başladı. (yanlış)

………………………………………………………………………………………………………………………………………oku-
la doğru yol almaya başladı. (doğru)

……………………………………………………………………………………………………………………………………müdafa-
a yapıldı. (yanlış)

……………………………………………………………………………………………………………………………………müda-
faa yapıldı. (doğru)

2. Kesme işareti satır sonuna denk geldiğinde yalnız kesme işareti kul­lanılır. Kesme işaretiyle birlikte ayrıca kısa çizginin kullanılması yanlıştır.

Örnek
…………………………………………………………………………………………………………………………………….2005'-
te en son yapıldı. (yanlış)

……………………………………………………………………………………………………………………………………..2005'
te en son yapıldı. (doğru)

……………………………………………………………………………………………………………………………24 Temmuz'-
da orada buluşmuşlardı. (yanlış)

…………………………………………………………………………………………………………………………….24 Temmuz'
da orada buluşmuşlardı. (doğru)

……………………………………………………………………………………………………………………………………Aydın'-
ın ülkemiz ekonomisine katkılarıydı. (yanlış)

…………………………………………………………………………………………………………………………………...Aydın'
ın ülkemiz ekonomisine katkılarıydı. (doğru)

Kesme İşaretinin Kullanıldığı Yerler

Kesme işaretinin yanlış kullanılması bir yazım yanlışı kabul edilir. Kesme işareti ile ilgili başlıca yazım kuralları şunlardır:

1. Özel isimlerden sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

Örnek

a. Kişi adları, soyadları ve takma adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

Atatürk'e, Yahya Kemal Beyatlı'nın, Yunus Emre'yi, Reşat Nuri Güntekin'den, Muhibbi'ye

Mustafa'nın, Âşık Veysel'den, Şinasi'yle, Namık Kemal'se, Mehmet Akif Ersoy'muş, Gül

Baba'ya, Fatih Sultan Mehmet'e, Sultan Ana'nın, Falih Rıfkı Atay'mış...

b. Millet, boy, oymak adlarından sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

Türk'ün, Rus'tan, Kırgız'dan, İngiliz'e, Özbek'in, Afgan'da, Alman'sın.

c. Devlet adlarından sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

Türkiye'nin, Türkiye'mizin, İran'ın, Amerika Birleşik Devletleri'ne, Selçuklu Devleti'nden

ç. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

Allah'tan, Azrail'i, Zeus'a

d. Gök bilimiyle ilgili adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işareti ile ayrılır.

Merkür'ü, Halley'den, Samanyolu'nda, Venüs'ü, Büyükayı'da, Yedikardeş'ten

e. Kıta, deniz, nehir, dağ, göl, boğaz, geçit, yayla; ülke, bölge, il, ilçe, köy, semt, bulvar, cadde, sokak vb. yer adlarından sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

Afrika'nın, Marmara Denizi'ni, Fırat Nehri'nde, Ağrı Dağı'nda, Van Gölü'nün, Çanakkale Boğazı'nı, Gülek Geçidi'ne, Beşoluk Yaylası'na, Türkiye'den, Doğu Anadolu'nun, Muş'tan, Malazgirt'in, Muratkolu'nun, Laleli'den, Turgut Özal Bulvarı'ndan, İskele Caddesi'nde, Toraman Sokak'ta

f. Saray, han, köşk, kale, köprü, anıt vb. adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

Çırağan Sarayı'nda, Kızlarağası Hanı'nda, Hoşap Kalesi'nden, Boğaziçi Köprüsü'ne, Çanakkale Şehitleri Anıtı'nda

g. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge ve genelge adlarından sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

Medeni Kanunu'nun, Millî Eğitim Temel Kanunu'na, Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nin, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği'ni, Milli Eğitim Bakanlığı Okul Müzeleri Yönergesi'nde, Başbakanlık Genelgesi'nin

h. Kitap, dergi, gazete, tablo, heykel, müzik vb. adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işareti ile ayrılır.

Yaban'dan, Türk Fen Eğitim Dergisi'nde, Sabah'ta, Resmî Gazete'de, Kaplumbağa Terbiyecisi'ni, Yunus Emre Oratoryosu'nu, Onuncu Yıl Marşı'ndan, İstiklal Marşı'mız

h. Hayvanlara verilen özel adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

Fino'yu, Sarıkız'da, Tekir'in, Pamuk'a, Minnoş'u

2. Kısaltmalardan sonra gelen ekleri ayırmada kullanılır.

Örnek

THY'nin uçuş filosu gittikçe genişliyor.

TBMM'nin topluma örnek olması herkesin ortak dileğidir.

BM'de bu konuyla alakalı birçok etkinlik yapılacak.

TV'yle 1980'lerde tanıştık.

ABD'de bu yıl çok fazla denetim yapılacak.

TDK'nin saygınlığına gölge düşürmemek gerekir.

RTÜK'ten birçok yayıncı kuruluşa ceza yağdı.

3. Rakamlardan sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır.

Örnek

Sınavda 2'nci olman seni üzdü mü?

1976'da Malazgirt'te doğmuşum.

8'inci maddenin 3'üncü fıkrası 1972'nin 18'inde kabul edildi.

2'nci katın 8'inci dairesinde oturuyorlar.

Ali 9'uncu; Mustafa 11'inci sınıfta okuyor.

4. Bazı sözcüklerde anlam karışıklığını önlemek için konur.

Örnek

Kadı'nın kelime anlamını bir türlü öğrenemedim.

5. Şiirde seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü göstermek için konur.

Örnek 1

Bir ok attım karlı dağın ardına
Düştü m'ola sevdiğimin yurduna
İl yanmazken ben yanarım derdine
Engel aramızı açtı n'eyleyim

(Karacaoğlan)

Örnek 2

Güzelliğin on par'etmez
Bu bendeki aşk olmasa

(Âşık Veysel)

Örnek 3

Karac'oğlan der ki ismim öğerler
Ağı oldu yediğimiz şekerler
Güzel sever diye isnad ederler
Benim Hakk'dan özge sevdiğim mi var

6. Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur.

Örnek

Mustafa Bey'e, Betül Hanım'ı, Talat Paşa'ya, İsmail Efendi'nin, Türk Dil Kurumu Başkanı'na…

7. Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur.

Örnek

Bunu a'dan z'ye kadar yanlış yapmışsın.

Dilimizde -lık'la yapılmış sözcükler çokça yer alır.

Kesme İşareti ( ' ) ile İlgili Uyarılar

1. Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.

Örnek

Türkiye Büyük Millet Meclisine

Türk Tarih Kurumunun

Türk Dil Kurumundan

Türk Patent Enstitüsüne

Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına

Tarih Bölümü Başkanlığına

Bakanlar Kurulunun

İstişare Kurulundan

Yargıtay Genel Kurulundan

Mavi Köşe Bakkaliyesinden

İskele Anadolu İmam Hatip Lisesi Müdürlüğüne

Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dekanlığına

Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğüne

Yürütme Kuruluna Başbakanlığa

Rektörlüğe

Hukuk Genel Kurulundan

2. Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedildiğinde büyük harfle yazılan kanun, tüzük, yönetmelik sözlerinin ek alması durumunda kesme işareti konur.

Örnek

Bu Kanun'un 23. Maddesinin f bendi...

Yukarıdaki yazıda zikredilen Yönetmelik’in 8'inci maddesine göre...

3. Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz.

Örnek

Türkçe, Türkçenin, Türkçü, Türkçülük, Türklük, Türklüğün, Türklerden, Türkleşmek, Türkleşmekten, Müslümanlık, Müslümanlıktan, İslamcı, Hristiyanlık, Hristiyanlıktan, Yahudilik, Yahudilikten, Amerikalı, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Aydınlı, Vanlım, Manisalı, İstanbullu, Ankaralı, Mustafalar, Fatihler, Aligil, Mehmetler, Reşat Nuriler, İsveçliden, Atatürkçülükten, Atatürkçülüğün vb.

4. Özel adlar yerine kullanılan "o" zamiri cümlede kesinlikle büyük harfle yazılmaz ve ondan sonra gelen ekler de kesme işaretiyle ayrıl­maz.

Örnek

Kurtuluş Savaşı'nda O'nun etkisini hiç kimse inkâr edemez. (yanlış)

Kurtuluş Savaşı'nda onun etkisini hiç kimse inkâr edemez. (doğru)

5. Noktalama işaretlerinin çoğundan sonra bir harf boşluğu kadar (bir karakter) ara verilir. Kesme işaretinde ise kesme işaretiyle ondan sonra gelen ek arasında boşluk bırakılmaz.

Örnek

Mustafa'dan her şeyi öğrenmişti olayla ilgili.

Ankara'nın bir gün, taşı toprağı altın olacak.

6. Özel adlar için parantez içinde bir açıklama yapılırsa kesme işareti parantez işaretinden (yay ayraçtan) önce konur.

Örnek

Yakup Kadri (Karaosmanoğlu)'nun (yanlış)

Yakup Kadri'nin (Karaosmanoğlu) (doğru)

7. Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğu zaman ekten önce kesme işareti konur.

Örnek

Hisar'dan, Boğaz'dan…

8. Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen çekim eklerini ayırmak için konur. Belirli bir tarih bildirmezse ek ayrılmadığı için kesme işareti konulmaz.

Örnek

Okullar 18 Eylül'de açılacak bu yıl. 25 Eylül 2014 Salı'nın ilk saatlerinde de toplantı yapılacak. (tarih belirli)

Önümüzdeki haziranda yurt dışına geziye çıkacağız. (tarih belirli değil)

9. Sonunda III. tekil kişi iyelik eki olan özel ada, bu ek dışındaki bir iyelik eki getirildiğinde kesme işareti konmaz.

Örnek

Muş Ovamızın güzelliği

Hoşap Kalemizin ihtişamlığı

Gökçeadamızdaki kuşlar

10. Sonunda nokta işareti yer alan kısaltmalar ile üslü kısaltma ve rakamlar kesme işaretiyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalardaki ekler, noktadan ve üs işaretinden sonra kelime ve üs işaretinin okunuşuna göre yazılır.

Örnek

vb.leri (ve benzerleri)

m²ye (metre kareye)

cm³e (santimetre küpe)

85ten (sekiz üssü beşten)

Alm.dan (Almanya'dan)

İng.yi (İngiltere'yi)

mad.si (maddesi)

11. Satır sonuna denk gelen özel isimlerden sonra gelen çekim eklerini ayırmak için kullanılır. Buraya ayrıca kısa çizgi (-) işareti konmaz.

Örnek

.................................................................................................................Ankara'
nın çehresi başkaydı.

12. Ek getirildiğinde "Avrupa Birliği" kesme işareti ile kullanılır.

Örnek

Avrupa Birliği'ne üye ülkeler...

13. Bazı Arapça kelimeler Türkçede de bu özelliği anlaşılacak şekilde telaffuz edildiği için kesme işreti barındırırlar.

Örnek

cüz'î, iz'an, kat'î, kıt'a, Kur'an, şer'î…

Kaynak: Türk Dil Kurumu / tdk.gov.tr

Düzeltme işareti (^) ile ilgili Yazım Kuralları

1. Yazılışları aynı ancak anlamları ve söylenişleri farklı kelimeleri ayırt etmek için bu işaret kullanılır. Okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine konur.

Örnek
adem (yokluk), âdem (insan)
adet (sayı), âdet (gelenek, alışkanlık)
alem (bayrak), âlem (dünya, evren)
aşık (eklem kemiği), âşık (vurgun, tutkun)
hala (babanın kız kardeşi), hâlâ (henüz)
hal (sebze, meyve satılan yer), hâl (durum, vaziyet)
rahim (esirgeme), râhim (koruyan, acıyan)
şura (şu yer), şûra (danışma kurulu)

2. Arapça ve Farsçadan dilimize giren birtakım kelimelerle özel adlarda bulunan ince "g, k" ünsüzlerinden sonra gelen "a ve u" ünlüleri üzerine konur.

Örnek

dergâh, gâvur, karargâh, tezgâh, yadigâr, Nigâr; dükkân, hikâye, kâfir, kâğıt, Hakkâri, Kâzım; gülgûn, merzengûş; mahkûm, mezkûr, sükûn, sükût vb.

3. Kişi ve yer adlarında ince "-l" ünsüzünden sonra gelen "-a ve -u" ünlüleri de düzeltme işareti ile yazılır.

Örnek

Halûk, Lâle, Nalân; Balâ, Elâzığ, İslâhiye, Lâdik, Lâpseki, Selânik vb.

4. Nispet ekinin, belirtme durumu ve iyelik ekiyle karışmasını önlemek için kullanılır.

Örnek

(Türk) askeri ve askerî (okul)
(İslam) dini ve dinî (bilgiler)
(fizik) ilmi ve ilmî (tartışmalar)
(Atatürk’ün) resmi ve resmî (kuruluşlar) vb.

5. Nispet eki alan kelimelere Türkçe ekler getirildiğinde düzeltme işareti olduğu gibi kalır.

Örnek

millîleştirmek, millîlik, resmîleştirmek, resmîlik vb.

Uyarı: Alfabetik sıralamalarda kısa ünlüler, uzun ünlülerden önce gelir.

Örnek

"hala" kelimesi "hâlâ" kelimesinden önce gelir.

Kaynakça (Yararlanılan Kaynaklar)

Türk Dil Kurumu / tdk.gov.tr

Birleşik ve Ayrı Yazılan Kelimelerin Yazımı

A. Bitişik Yazılan Birleşik Kelimeler

Birleşik sözcükler, iki veya daha çok sözcüğün kalıplaşıp kaynaşması sonucu oluşurlar. Birleşik sözcükler anlamca bir bütündür, tek bir kavramı karşılar. Belirtisiz isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, birleşik fiiller, ikilemeler, kısaltma grupları ve kalıplaşmış çe­kimli fiillerden oluşan ifadeler yeni bir kavramı karşıladıklarında birleşik kelime olurlar.

Örnek

Hanımeli (belirtisiz ad tamlaması biçiminde), Atatürk (eksiz iki ad), karaciğer (sıfat tamlaması
biçiminde), mirasyedi (bir isim, bir çekimli fiil), gökdelen (bir isim, bir fiilimsi), birkaç (iki sıfat), kaptıkaçtı (iki çekimli fiil), çıtçıt (ikileme), yazabilmek (iki fiil)

Birleşik kelimeler, yazılış bakımından bitişik yazılanlar ve ayrı yazılanlar olmak üzere ikiye ayrılır. Birleşik kelimeler aşağıdaki durumlarda bitişik yazılırlar.

1. Ses düşmesine uğrayan birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Örnek

Kayın+ana > kaynana
Kayın+ata > kaynata
Kahve+altı > kahvaltı
Pazar+ertesi > pazartesi
Cuma+ertesi > cumartesi
Güllü+aş > güllaç
Sütlü+aş > sütlaç
Ne+için > niçin
Ne+asıl > nasıl

2. Dilimize Arapçadan girmiş azil (azl), emir (emr), hüküm (hükm), keşif (keşf), küfür (küfr), nakil (nakl), zehir (zehr), devir (devr) gibi birtakım kelimeler "etmek, edilmek, olmak, olunmak, eylemek" yardımcı fiilleriyle birleşirken asıllarına uyarak ikinci hecedeki ünlülerini düşürürler. Bu birleşik fiiller bitişik yazılır.

Örnek

Azil+etmek > azletmek
Devir+etmek > devretmek
Emir+etmek > emretmek
Hüküm+etmek > hükmetmek
Kahır+etmek > kahretmek
Kayıp+olmak > kaybolmak
Keşif+etmek > keşfetmek
Küfür+etmek > küfretmek
Nakil+etmek > nakletmek
Neşir+olmak > neşrolmak
Neşir+etmek > neşretmek
Sabır+etmek > sabretmek
Seyir+etmek > seyretmek
Şükür+ etmek > şükretmek
Zehir+etmek > zehretmek
Zikir+etmek > zikretmek

Uyarı: Bu kelimeler ünlüyle başlayan bir yardımcı fiil veya ek almadıkları zaman "azil, defin, emir, hüküm, kayıp, keşif, meyil, nakil, sabır, seyir, zehir, zeyil, zikir" şeklinde söylenir ve yazılır.

3. Dilimize Arapçadan girmiş af (afv), his (hiss), ret (redd), zan (zann), zem ( zemm) gibi birtakım kelimeler "etmek, edilmek, olmak, olunmak, eylemek" yardımcı fiilleriyle birleşirken sondaki sesler, asıllarına uyarak veya asıllarının etkisinde kalarak çift sese dönüşür. Bu tür birleşik fiiller bitişik yazılır.

Örnek

affetmek, affeylemek, affolunmak, halletmek, hissetmek, hissedilmek, reddetmek reddeylemek, reddolunmak, zannetmek, zemmetmek

Uyarı: İsim kısımları tek başına kullanılmayıp sadece "etmek, olunmak" yardımcı fiilleriyle kalıplaşan birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Örnek

ahzetmek, bahşetmek, bahşolunmak, hamletmek, hazfetmek, rekzetmek, serdetmek.

4. Vurgusu son heceye kaymış birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Örnek

açıkgöz, anaerkil, ataerkil, babayiğit, bastıbacak, boşboğaz, büyükbaş (hayvan), camgöz, cingöz, düztaban, elense, elverişli, günaydın, işveren, kafakol, Karagöz, karagöz (balığı), küçükbaş (hayvan), önayak (olmak), paragöz, pisboğaz, tepegöz.

5. Kelimelerden biri veya ikisi, birleşme sırasında benzetme yoluyla anlam değişmesine uğrarsa bu tür birleşik kelimeler bitişik yazılır

a. Organ bildiren sözlerle kurulan bitki, hayvan, hastalık, alet, eşya, tarz ve yiyecek adları bitişik yazılır.

Bitki adları: aslanağzı (bitki), aslankuyruğu (bitki), aslanpençesi (bitki), ayıkulağı (bitki), cinsaçı (bitki), civanperçemi (bitki), gelinparmağı (üzüm), geyikdili (bitki), horozgözü (bitki), horozibiği (bitki), katırtırnağı (bitki), kazayağı (bitki), keçiboynuzu (bitki), keçisakalı (bitki), koyungöbeği (mantar), köpekayası (bitki), kurtbağrı (bitki), kuşburnu (bitki), sığırödü (bitki), tavşanbıyığı (bitki), turnagagası (bitki); akkuyruk (çay), altınbaş (kavun), altıparmak (palamut), beşbıyık (muşmula), karabaldır (bitki), topbaş (bitki).

Hayvan adları: danaburnu (böcek), öküzburnu (kuş); akbaş (kuş), alabacak (at), beşparmak (deniz hayvanı), beşpençe (deniz hayvanı), çakırkanat (ördek), elmabaş (tepeli dalgıç), iribaş (kurbağa kurtçuğu), kamçıkuyruk (koyun), kamışkulak (at), karabaş, karagöz (balık), karakulak (hayvan; haberci), kepçeburun (yaban ördeği), kızılkanat (balık), sarıağız (balık), sarıgöz (balık), sarıkulak (balık), sarıkuyruk (balık), tokmakbaş (balık), uzunkuyruk (kuş), yeşilbaş (ördek).

Hastalık adları: itdirseği (arpacık); delibaş (hastalık), karabacak (hastalık), karataban (hastalık).

Alet ve eşya adları: balıkgözü (halka), deveboynu (boru), domuzayağı (çubuk), domuztırnağı (kanca), horozayağı (burgu), kargaburnu (alet), keçitırnağı (oyma kalemi), kedigözü (lâmba), leylekgagası (alet), sıçankuyruğu (törpü); baltabaş (gemi) gagaburun (gemi), kancabaş (kayık).

Biçim, tarz, tür, motif vb. adları: ayıbacağı (yelken tarzı), balıksırtı (desen), civankaşı (nakış), eşeksırtı (çatı tarzı), kazkanadı (oyun), kırlangıçkuyruğu (işaret), koçboynuzu (işaret), köpekkuyruğu (spor), sıçandişi (dikiş).

Yiyecek adları: dilberdudağı (tatlı), hanımgöbeği (tatlı), hanımparmağı (tatlı), kadınbudu (köfte), kadıngöbeği (tatlı), kargabeyni (yemek), kedidili (bisküvi), tavukgöğsü (tatlı), vezirparmağı (tatlı).

Uyarı: İlk ögesi organ adı olan şu örnekler de bitişik yazılır.

Örnek

bağrıkara (kuş), baldırıkara (bitki), baştankara (kuş), karnıkara (börülce), sırtıkara (balık), yanıkara (hastalık).

b. Eşya veya nesne bildiren sözlerle kurulan bitki, hayvan, tarz, yiyecek ve oyun adları bitişik yazılır.

Örnek

acemborusu (bitki), çayırsedefi (bitki), çobançantası (bitki), çobandüdüğü (bitki), çobaniğnesi (bitki), çobantarağı (bitki), çobantuzluğu (bitki), gelinfeneri (bitki), güveyfeneri (bitki), katranköpüğü (mantar), keçisedefi (bitki), kuşekmeği (bitki), kuşyemi (bitki), kuzgunkılıcı (bitki), suibriği (bitki), suşeridi (bitki), şeytanarabası (uçuşan tohum), şeytanfeneri (bitki), şeytantersi (bitki), venüsçarığı (bitki), yılanyastığı (bitki), sazkayası, şeytaniğnesi (hayvan), yılaniğnesi (balık), balgümeci (dikiş), beşikörtüsü (çatı tarzı), turnageçidi (fırtına), bülbülyuvası (tatlı), kuşlokumu (kurabiye), beştaş (oyun), dokuztaş (oyun), üçtaş (oyun).

c. İnsana özgü isim ve sıfatlarla kurulan bitki, hayvan ve eşya adları bitişik yazılır.

Örnek

adayavrusu (tekne), akşamsefası (bitki), camgüzeli (bitki), çadıruşağı (bitki), çayırgüzeli (bitki), çayırmelikesi (bitki), gecesefası (bitki), gündüzsefası (bitki), saksıgüzeli (çiçek), yalıçapkını (kuş); bozbakkal (kuş), bozyürük (yılan), karadul (örümcek), sarısabır (bitki).

ç. Benzetme yoluyla kurulan gök cisimlerinin adları bitişik yazılır.

Örnek

Altıkardeş (yıldız kümesi), Arıkovanı (yıldız kümesi), Büyükayı (yıldız kümesi), Demirkazık (yıldız), Güneybalığı (yıldız), Küçükaslan (yıldız), Küçükayı (yıldız kümesi), Kervankıran (yıldız), Samanuğrusu (yıldız kümesi), Samanyolu (yıldız kümesi), Üçkardeş (yıldız kümesi), Yedikardeş (yıldız kümesi)

d. İnsan isimleriyle kurulan bitki, hayvan ve yemek adları bitişik yazılır.

Örnek

alinazik (kebap), ayşekadın (fasulye), hafızali (üzüm), havvaanaeli (bitki), karafatma (böcek), meryemanaeldiveni (bitki).

6. Kurallı birleşik fiiller oluşturan yeterlilik, sürerlik, yaklaşma ve tezlik fiilleri birleşik yazılır.

Örnek

yapabilmek, uyuyakalmak, yazadurmak, çıkagelmek, süregelmek, düşeyazmak, öleyazmak, açıvermek, alıvermek, gelivermek

7. Bir veya iki öğesi emir kipiyle kurulan kalıplaşmış birleşik kelimeler her zaman bitişik yazılır.

Örnek

alaşağı (etmek), albeni, ateşkes, çalçene, çalyaka, dönbaba, gelberi, incitmebeni, rastgele, sallabaş, sallasırt, sıkboğaz, unutmabeni; çekyat, geçgeç, kaçgöç, kapkaç(çı), örtbas, seçal (self-servis), veryansın (etmek), yapboz (puzzle), yazboz.

8. "-an/-en, -r/-ar/-er ve -maz/-mez ve –mış/-miş" ekleriyle kurulmuş sıfat-fiil eklerinden kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Örnek

ağaçkakan, ağrıkesen, boğazkesen, cankurtaran, çöpçatan, dalgakıran, filizkıran, gökdelen, günebakan, oyunbozan, saçkıran, yelkovan, yolgeçen, yolkesen;
akımtoplar, barışsever, basınçölçer, bilgisayar, füzeatar, gazölçer, sanatsever, tekerçalar, uçaksavar, yurtsever;
değerbilmez, etyemez, kadirbilmez, karıncaezmez, kuşkonmaz, külyutmaz, sugeçirmez, tanrıtanımaz, varyemez, vurdumduymaz;
göngörmüş, çokbilmiş.

9. "-di /-du / -dü, -tı/ -ti /-tu /-tü" ekleriyle kurulan kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Örnek

albastı, ciğerdeldi, çıtkırıldım, dalbastı, fırdöndü, gecekondu, gündöndü, hünkârbeğendi, imambayıldı, kaşbastı, kolbastı, külbastı, mirasyedi, serdengeçti, şıpsevdi.

10. Her iki ögesi de "-di /-du /-dü, -tı /-ti /-tu /-tü veya -r /-ar /-er" eklerini almış ve kalıplaşmış bulunan birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Örnek

dedikodu, kaptıkaçtı, oldubitti, biçerdöver, konargöçer, okuryazar, uyurgezer, yanardöner.

11. Hayvan, bitki, organ ve çeşitli nesne adlarıyla kurulan ve içinde renklerden birinin adı veya "renk" sözü geçmeyen renk adları bitişik yazılır.

Örnek

baklaçiçeği, balköpüğü, camgöbeği, devetüyü, fildişi, gülkurusu, güvercinboynu, güvercingöğsü, kazayağı, kavuniçi, kızılşap, narçiçeği, ördekbaşı, ördekgagası, tavşanağzı, tavşankanı, turnagözü, vapurdumanı, vişneçürüğü, yavruağzı.

Uyarı: Örneklerden sonra "renk" sözü kullanılırsa bu söz ayrı yazılır.

Örnek

devetüyü rengi, fildişi rengi, gülkurusu rengi.

12. Renk adlarıyla kurulan ve bitki, hayvan veya hastalık türlerinden birini gösteren birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Örnek

akağaç, akçaağaç, akdarı, akdiken, akkavak, aksöğüt, alacamenekşe, alaçam, karaağaç, karacaot, karaçalı, karadut, kızılağaç, sarıçiçek, akbalık, alabalık, akdoğan, akkuş, alacakarga, alakarga, beyazsinek, bozayı, karakuş, karasinek, aksu, karahumma, kızılyara, mavihastalık, maviküf.

13. Somut olarak yer bildirmeyen "üst", "alt" ve "üzeri" sözlerinin sona getirilmesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Örnek

akşamüstü, akşamüzeri, ayaküstü, ayaküzeri, bayramüstü, gerçeküstü, ikindiüstü, olağanüstü, öğleüstü, öğleüzeri, suçüstü, yüzüstü, ayakaltı, bilinçaltı, gözaltı, şuuraltı.

14. İki veya daha çok kelimenin birleşmesinden oluşmuş kişi adları, soyadları ve lâkaplar bitişik yazılır.

Örnek

Alper, Aydoğdu, Birol, Gülnihal, Gülseren, Gündoğdu, Varol; Abasıyanık, Adıvar, Atatürk, Güntekin, Karaosmanoğlu, Tanpınar, Yurdakul, Boynueğri Mehmet Paşa, Tepedelenli Ali Paşa, Yirmisekiz Çelebi Mehmet, Yedisekiz Hasan Paşa.

15. İki veya daha çok kelimeden oluşmuş Türkçe yer adları bitişik yazılır.

Örnek

Çanakkale, Gümüşhane, Acıpayam, Pınarbaşı, Beşiktaş, Kabataş.

Uyarı: Şehir, kent, köy, mahalle, dağ, tepe, deniz, göl, ırmak, su vb. kelimelerle kurulmuş sıfat tamlaması ve belirtisiz isim tamlaması kalıbındaki yer adlarında birinci kelime tek başına söz konusu yer adını ifade edemiyorsa bu tür yer adları bitişik yazılır.

Örnek

Akşehir, Eskişehir, Suşehri, Yenişehir; Atakent, Batıkent, Korukent, Çengelköy, Sarıyer, Yenimahalle; Karabağ, Uludağ; Kocatepe, Tınaztepe; Akdeniz, Karadeniz, Kızıldeniz; Acıgöl; Kızılırmak, Yeşilırmak; İncesu, Karasu, Akçay.

16. Şahıs adları ve unvanlarından oluşmuş mahalle, meydan, köy vb. yer ve kuruluş adlarındaki unvan grubu; unvan kelimesi sonda ise gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.

Örnek

Abidinpaşa, Bayrampaşa, Davutpaşa, Ertuğrulgazi, Kemalpaşa (ilçesi); Necatibey (Caddesi), Mustafabey (Caddesi), Gazi Osmanpaşa (Üniversitesi)

17. Ara yönleri belirten kelimeler bitişik yazılır.

Örnek

güneybatı, güneydoğu, kuzeybatı, kuzeydoğu.

18. "baş" sözüyle oluşturulan sıfat tamlamaları bitişik yazılır.

Örnek

başbakan, başçavuş, başeser, başhekim, başhemşire, başkahraman, başkarakter, başkent, başkomutan, başköşe, başmüfettiş, başöğretmen, başparmak, başpehlivan, başrol, başsavcı, başşehir, başyazar, başyardımcı vb.

19. Bir topluluğun yöneticisi anlamındaki "başı" sözüyle oluşturulan belirtisiz isim tamlamaları bitişik yazılır.

Örnek

ahçıbaşı, binbaşı, çarkçıbaşı, çeribaşı, elebaşı, mehterbaşı, onbaşı, ustabaşı, yüzbaşı.

20. "oğlu, oğulları, kızı" sözleriyle oluşturulan belirtisiz isim tamlamaları bitişik yazılır.

Örnek

Caferoğlu, Karaosmanoğlu, Topaloğlu, Aydınoğulları, Candaroğulları, Osmanoğulları; çapanoğlu, dayıoğlu, eloğlu, halaoğlu, hinoğluhin, amcakızı, elkızı.

21. "ağa, bey, efendi, hanım, nine" vb. sözcüklerle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Örnek

ağababa, ağabey, beyefendi, efendibaba, hanımanne, hanımefendi, hacıağa, hanımnine, hıyarağalık, kadınnine, paşababa.

22. "dal" sözüyle oluşturulan sıfat tamlamaları bitişik yazılır.

Örnek

dalkavuk, dalkılıç, daltaban, daluyku.

23. Aşağıda yer alan kelime ve deyimler de gelenekleşmiş ve yaygınlaşmış olarak bitişik yazılır.

Örnek

Açıortay, adamotu, âdemotu, ağırbaşlı, ağırcanlı, ağırkanlı, ahududu, akaryakıt, akciğer, aksakal, akyuvar, alyuvar, anamal, anaokulu, anapara, anayasa, anneanne, atardamar, atasözü, aybaşı, ayçiçeği, ayçöreği, babaanne, basmakalıp, başıboş, başıbozuk, başörtü, başvurmak, beşibiryerde, bilirkişi, birdenbire, birdirbir, birtakım, bugün, buzdolabı, çeşitkenar, çiftetelli, delikanlı, demirbaş, denizaltı, denizaşırı, derebeylik, dereotu, dışbükey, dikdörtgen, dipnot, doludizgin, dolunay, dörtkenar, dörtnala, düzayak, ebekuşağı, enikonu, erbaş, eşkenar, gelişigüzel, giderayak, gökyüzü, gözyaşı, günaşırı, güvenoyu, halkoyu, hayhay, içbükey, içgüdü, ikizkenar, ilkbahar, ilkokul, ilköğrenim, ilköğretim, ipucu, kabataslak, kamuoyu, karaciğer, karekök, kartopu, kenarortay, kelaynak, külhanbeyi, külkedisi, milletvekili, ortaokul, öngörmek, öngörü, önsezi, öteberi, özdeyiş, paralelkenar, pekâlâ, pekiyi, sadeyağ, sağduyu, semizotu, serinkanlı, sıcakkanlı, sıkıyönetim, sıradağlar, sivrisinek, soğukkanlı, sütanne, sütkardeş, sütnine, takımada, tekdüze, tepetaklak, tereyağı, tıpkıbasım, tıpkıçekim, toplardamar, topyekûn, tozpembe, varoluş, varsayım, vazgeçmek, yanardağ, yarıçap, yarımada, yarıyıl, yavrukurt, yerküre, yeryüzü, yılbaşı, yöneylem, yüznumara, yüzyıl, zeytinyağı

Uyarı: "vazgeçmek" birleşik fiili, "mi" soru ekiyle birlikte kullanıldığı zaman ayrı yazılır.

Örnek

Vaz mı geçtin?

24. Belgisiz sıfat ve zamirlerin bazıları gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.

Örnek

Biraz, birazı, birkaç, birkaçı, birtakım, birçok, birçoğu, hiçbir, hiçbiri, herhangi.

25. "hane, name, zade, zede" kelimeleriyle oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Örnek

çayhane, dershane, eczahane, hastahane, kahvehane, pastahane, postahane, yatakhane, yazıhane, yemekhane, beyanname, kanunname, pendname, seyehatname, Oğuzname, Battalname, amcazade, Vahapzade, Sami Paşazade, Recaizade, depremzede, afetzede, selzede, kazazede vb.

26. "ev" kelimesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Örnek

aşevi, bakımevi, basımevi, doğumevi, gözlemevi, huzurevi, ko­nukevi, orduevi, polisevi, öğretmenevi, yayınevi.

Uyarı: "Dershane, eczahane, hastahane, pastahane, postahane" gibi sözlerde hane kelimesindeki "h"nin yazılmaması doğru değildir.

27. "perver" ve "perest" kelimeleriyle Farsça kurala göre oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Örnek

hamiyetperver, misafirperver, vatanperver; ateşperest, hayalperest, menfaatperest.

28. Farsça kurala göre oluşturulan isim ve sıfat tamlamaları ile kalıplaşmış diğer ibareler bitişik yazılır.

Örnek

dârıdünya, ehlibeyt, ehvenişer, erkânıharp, gayriahlâkî, gayriciddî, gayriinsanî, gayrimenkul, gayrimeşru, gayrimüslim, gayrisafi; asgarımüşterek, hüsnühat, hüsnükabul, hüsnüniyet, suiistimal, hamdüsena, meddücezir, tarumar; âlemşümul, âlicenap, gülfidan, mevlithan, sahipkıran; anbean, keşmekeş, özbeöz; pürhiddet, pürmelâl.

29. Arapça kurala göre oluşturulan tamlamalar ve kalıplaşmış diğer ibareler bitişik yazılır.

Örnek

dârülâceze, dârülfünun, fevkalâde, hıfzıssıhha, şeyhülislâm, tahtelbahir; aleykümselâm, Allahüâlem, bismillâh, fenafillâh, inşallah, maşallah, velhâsıl.

30. Kanunda bitişik geçen veya bitişik olarak tescil ettirilmiş olan kuruluş adları bitişik yazılır.

Örnek

İçişleri, Dışişleri, Genelkurmay, Yükseköğretim Kurulu, Açıköğretim Fakültesi vb.

31. Yabancı dillerden geçen ön ek veya edatlar bitişik yazılır.

Örnek

alelâcele, bîçare, bilâistisna, bilvesile, bîvefa, lâdinî, lâkayt, naçar, namağlûp, namüsait, devalüasyon, Panislâmizm, Pantürkizm, sürrealizm.

32. "oto, tele, matik" ögeleriyle kurulan alıntılar da bitişik yazılır.

Örnek

otobiyografi, otokritik, telekart, telekız, telekonferans, bankamatik.

33. Müzikte kullanılan makam adları bitişik yazılır.

Örnek

acembuselik, hisarbuselik, muhayyerkürdi vb.

B. Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler

1. "etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak" yar­dımcı fiilleriyle kurulan birleşik fiiller, ilk kelimesinde herhangi bir ses düşmesi veya türemesi yoksa ayrı yazılır.

Örnek
alt etmek, arz etmek, azat etmek, dans etmek, el etmek, göç etmek, ilan etmek, kabul etmek, kul etmek, kul olmak, not etmek, söz etmek, terk etmek, var ol­mak, yok etmek, yok olmak vb.

2. Birleşme sırasında kelimelerinden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğ­ramayan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

a. Hayvan türlerinden birinin adıyla kurulan birleşik sözcükler ayrı yazılır.

Örnek

ada balığı, ateş balığı, dil balığı, kedi balığı, kılıç balığı, köpek balığı, ton balığı, yılan balığı, acı balık, bıyıklı balık, dikenli balık vb.
ardıç kuşu, arı kuşu, çalı kuşu, deve kuşu, muhabbet kuşu, saka kuşu, tarla kuşu, yağmur kuşu vb.
ağustos böceği, ateş böceği, cırcır böceği, hamam böceği, ipek böceği, uğur böceği; çalgıcı böcek, sümüklü böcek vb.
at sineği, et sineği, meyve sineği, sığır sineği, su sineği, uyuz sineği vb.
deniz yılanı, su yılanı; Ankara keçisi, dağ keçisi, yaban keçisi, tarla faresi, dağ sıçanı, tarla sıçanı, dağ tavuğu, ada tavşanı, yaban tav­şanı; şeytan örümceği; bal arısı, yaprak arısı, deniz ördeği, Ankara kedisi, Afrika domuzu, yer domuzu vb.

b. Bitki türlerinden birinin adıyla kurulan birleşik sözcükler ayrı yazılır.

Örnek

ayrık otu, çörek otu, eğrelti otu, kelebek otu, ökse otu, taşkıran otu, yüksük otu;  sütlü ot vb.
ateş çiçeği, ipek çiçeği, lavanta çiçeği, mum çiçeği, yayla çiçeği, yıldız çiçeği vb.
avize ağacı, dantel ağacı, mantar ağacı, öd ağacı, pelesenk ağacı, tespih ağacı vb.
altın kökü, helvacı kökü, meyan kökü; ek kök, saçak kök, yumru kök vb.
dağ elması, yer elması,  deve dikeni, kuş üzümü, çakal armudu, dağ armudu, at kestanesi, can eriği, kuzu mantarı, su ka­mışı, şeker kamışı, dağ nanesi, Japon gülü, Antep fıstığı, sırık fasulyesi, soya fasulyesi, taş bademi, deniz menekşesi, kuzu sarmaşığı, Hint inciri, kavak inciri, armut kurusu, kaya sarımsağı, şeker pancarı, yaban pancarı vb.
kuru fasulye, kuru incir, kuru soğan, kuru üzüm vb.

Uyarı: Çiçek dışında anlamlar taşıyan baklaçiçeği (renk), narçi­çeği (renk), suçiçeği (hastalık); ot dışında anlamlar taşıyanağızotu (barut), sıçanotu (arsenik); ses düşmesine uğramış olan çöreotu ve yazımı gelenekleşmiş olan semizotu, dereotubitişik yazılır.

c. Nesne, eşya ve alet adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnek

alçı taşı, çakmak taşı, ki­reç taşı, lüle taşı, Oltu taşı, buzul taş, damla taş, dikili taş, yaprak taş vb.
arap sabunu, el sabunu, yel değirmeni, su dolabı, müzik odası, duvar saati, kol saati,  duvar takvimi, masa takvimi, kriz masası, masa ör­tüsü, el kitabı, alt geçit, tüp geçit, üst geçit, çekme kat, dolma kalem, dönme dolap, toplu iğne, vurmalı çalgılar, vurmalı  vb.
afyon ruhu, katran ruhu, nane ruhu, tuz ruhu vb.

ç. Yol ve ulaşımla ilgili birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnek

çevre yolu, deniz yolu, hava yolu, kara yolu, keçi yolu, köprü yol vb.

d. Durum, olgu ve olay bildiren sözlerden biriyle kurulan birleşik ke­limeler ayrı yazılır.

Örnek

açık oturum, açık öğretim, ana dili, Ay tutulması, baş ağrısı (hastalık), baş belası, çıkış yolu, çözüm yolu, dil birliği, güç birliği, iş birliği, iş bölümü, madde başı, ses uyumu, yer çekimi vb.

e. "bilim" ve "bilgi" sözleriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnek

anlam bilimi, dil bilimi, edebiyat bilimi, gök bilimi, halk bilimi, ruh bilimi, toplum bilimi, toprak bilimi, yer bilimi; dil bilgisi, halk bilgisi, ses bil­gisi, şekil bilgisi vb.

f. "yuvar" ve "küre" sözleriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnek

göz yuvarı, ışık yuvarı, renk yuvarı; hava küre, ışık küre, su küre, taş küre, yarı küre, yarım küre vb.

g. Yiyecek, içecek adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnek

talaş böreği, ba­dem yağı, kuyruk yağı, maden suyu, tulum peyniri, tas kebabı, İnegöl köftesi, irmik helvası,  acı badem kurabiyesi, yoğurt tatlısı, ba­dem şekeri vb.
burgu makarna, kakaolu kek, çiğ köfte, içli köfte; dolma biber, sivri biber, kesme şeker, kuru yemiş vb.

Gök cisimleri ayrı yazılır.

Örnek

Çoban Yıldızı, Kutup Yıldızı, kuy­ruklu yıldız; gök taşı, hava taşı, meteor taşı vb.

h. Organ veya organ yerine geçen sözlerden biriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnek

süzgün göz, aşık kemiği, serçe parmak, azı dişi, köpek dişi, kuyruk sokumu, safra kesesi, takma diş, takma kirpik, takma kol, ekşi surat, kepçe surat, karga burun, kepçe kulak vb.

ı. Benzetme yoluyla insanın bir niteliğini anlatmak üzere bitki, hay­van ve nesne adlarıyla kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnek

çetin ceviz, sarı çıyan, sağmal inek, eski toprak, kara maşa, ça­kır pençe, demir yumruk, kuru kemik vb.

i. Zamanla ilgili birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnek

bağ bozumu, gece yarısı, gün or­tası, hafta başı, hafta sonu vb.

3. -r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en sıfat-fiil ekleriyle kurulan sıfat tam­laması şeklindeki birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnek

bakar kör, çalar saat, döner sermaye, güler yüz, yazar kasa, tükenmez kalem, uçan daire vb.

4. "renk" sözü veya renklerden birinin adıyla kurulmuş isim tamla­ması yapısındaki renk adları ayrı yazılır.

Örnek

bal rengi, duman rengi, saman rengi, ateş kırmızısı, çivit mavisi, gece mavisi, limon sa­rısı, safra yeşili, süt kırı vb.

5. Rengin tonunu belirtmek üzere renkten önce kullanılan sıfatlar ayrı yazılır.

Örnek

açık mavi, kirli sarı, koyu mavi, koyu yeşil vb.

6. Yer adlarında kullanılan "batı, doğu, güney, kuzey, güneybatı, güneydoğu, kuzeybatı, kuzeydoğu, aşağı, yukarı, orta, iç, yakın, uzak" kelimeleri ayrı yazılır.

Örnek

Batı Trakya, Doğu Anadolu, Güney Kutbu, Kuzey Amerika, Aşağı Ayrancı, Yukarı Ayrancı, Orta Anadolu, Orta Asya, Orta Doğu, İç Anadolu, Yakın Doğu, Uzak Doğu vb.

7. Kişi adlarından oluşmuş "mahalle, bulvar, cadde, sokak, ilçe, köy" vb. yer ve kuruluş adlarında, sondaki unvanlar hariç şahıs adları ayrı yazılır.

Örnek

Yunus Emre Mahallesi, Ziya Gökalp Bulvarı, Nene Hatun Caddesi, Fevzi Çakmak Sokağı, Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesivb.

8. "Dış, iç, sıra" sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır.

Örnek

çağ dışı, din dışı, kanun dışı, olağan dışı, yasa dışı, sıra dışı, ceviz içi, hafta içi, yurt içi, aklı sıra, ardı sıra, peşi sıra, yanı sıra vb.

9. Somut olarak yer belirten "alt ve üst" sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır.

Örnek

deri altı, su altı, toprak altı, yer altı (yüzey); böbrek üstü bezi, tepe üstü (en yüksek nokta) vb.

10. "Alt, üst, ana, ön, art, arka, yan, karşı, iç, dış, orta, büyük, küçük, sağ, sol, peşin, bir, iki, tek, çok, çift"sözlerinin başa getirilmesiyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır.

Örnek

alt kurul, alt yazı, üst kat, ana bilim dalı, ana dili, ön söz, ön yargı, art damak, art niyet, arka plan, yan cümle, karşı görüş, iç savaş, iç tüzük, dış borç, dış hat, orta kulak, orta oyunu, büyük dalga, sağ bek, sol bek, peşin fikir, peşin hüküm, bir hücreli, iki eşeyli, tek hücreli, çok hücreli, çift kanatlılar vb.

Gün, Ay ve Tarih Adlarının Yazımı

Bir tarihle birlikte kullanılan gün ve ay adları büyük harfle, diğer durumlarda küçük harfle başlar. Yani belirli bir tarih varsa büyük harf; yoksa küçük harf kullanılır. Yıl belirli değilse sadece ay ve gün adı belirli olsa da yine ay adı büyük yazılır.

Örnek

TBMM, 23 Nisan 1920'de açıldı. (gün, ay ve yıl bellidir.)
18 Aralık'ta evlenecek. (gün ve ay bellidir.)
3 Ekim Salı günü bize gelecek. (gün ve ay bellidir.)
Mustafa çarşamba Ankara'ya gidecek. (sadece gün bellidir.)
Bir pazar günü de bize gelsen kıyamet mi kopacak? (sadece gün bellidir.)
Sınav haziranda yapılırsa daha çok çalışmış oluruz. (sadece ay bellidir.)
Bütün hastalıklar nisan oldu mu azar. (sadece ay bellidir.)

Gün, Ay ve Tarih Adlarının Yazımıyla İlgili Önemli Uyarılar

1. Tarihler rakamla yazıldığında aşağıdaki biçimlerde yazılabilir:

20. 01. 1992
10/ 05 / 2005
29 Ekim 1923
20 –06 –2002
22. VIII. 2006
25 – VI – 2005

2. Tarih belirli gün ve ad adlarından sonra ekler ayrılırken tarihi belirli olmayan ay ve gün adlarına gelen ekler ayrılmaz.

Örnek
28 Haziran'da yapılacak olan sınavlarda daha çok kişi görev alabilecek. (ay ve gün belli)
Bu yıl da haziranda ilk kez genel bir sınav yapılacak. (sadece ay belli)
Sizinle pazartesiyi salıya bağlayan akşam orada buluşalım. (sadece gün belli)
2. "Gün" sözcüğü gün, ay ve yıl adlarıyla kullanıldığında hiçbir zaman büyük yazılmaz.
Örnek
28 Eylül Pazartesi günü okullar açılacak.
Önümüzdeki salı günü okula gelin görüşelim.
28 Ekim 1918 Çarşamba günü her şey ortaya çıktı.
Gezegen ve Yıldız Adlarının Yazımı

1. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar. Ay, güneş ve dünya sözcükleri yalnız astronomi terimi olarak kullanıldığında büyük harfle başlar.

Örnek

Mustafa, Halley'i farklı bir gök cismi olarak biliyordum, diyordu. (yıldız)

Onlar Küçükayı'yı görmek için uzay bilimini araştıracaklar. (yıldız)

O derste Dünya'nın hareketlerini bir türlü anlamıyordu.

Onlara göre Güneş'in Dünya'ya olan uzaklığı her zaman tartışma konusu olmuştur.

Bazen Ay'ın farklı biçimlere girmesi kişilerde heyecan uyandırıyor.

Türkiye ilk kez böyle bir Güneş tutulmasına tanık oldu.

Bilim insanları Merkür ve Venüs'ten sonra diğer gezegenleri inceleyecekler.

Öğrenciler coğrafya dersinde Mars ve Jüpiter'in yanı sıra Satürn'ü de merak ediyorlardı.

Günümüzde uzay bilimciler için Uranüs, Neptün ve Plüton birer soru işareti değildir.

Uyarı: "Ay, güneş, dünya" sözcükleri astronomi terim anlamında kullanılmadığı zaman küçük harfle başlar. Ay, "ay ışığı" güneş de "güneş ışını" anlamında kullanıldığı zaman küçük yazılır.

Örnek

Ahmet, güneş girmeyen eve doktor girer, dedi. (güneş ışını)
Bütün dünya onu kararından vazgeçiremedi.
Bizim dünyamız da bir gün aydınlanır.
Artık akşamları odamızda ay olmayacak. (ay ışığı)
Bu dünyada onun kabul edeceği bir şey değildir.
Onun dünyası sanatla, şiirle süslü bir dünyadır.
Bir gün sizin dünyanıza da başkaları girmiş olacak.

Deyimlerin Yazımı

Deyimler, en az iki sözcükten oluşur. Deyimler kalıplaşmış sözler olduklarından deyimleri oluşturan bütün sözcükler her zaman ayrı yazılır.

Örnek

O hiçbir zaman benim nazarımda acemi çaylak olmaktan öteye gidemedi.

Onları bu durumda aciz bırakmak istemiyordu.

Yolsuzluklarını açığa çıkarmak boynumun borcu olsun.

Her şeyde açık kapı bırakmak onun en önemli özelliğiydi.

Hiçbir konuda açmaza düşmek istemiyordu.

Ağır söz bazen sahibini de yaralar.

Arkadaşlarından ağzı bozuk olana rastlamadım.

Yanınızda bir yıl kalsa rahatsız olmazsınız herifin sanki ağzı var dili yok.

Bu önemli şeyleri ağzı gevşek kişilere asla anlatma.

Çocuğun ağzından laf almak için uğraşıyordu.

Sabırsızlanıyor bir an ağzından baklayı çıkarmak istiyordu.

O alı al moru mor biriyle karşılaşınca ürktü.

Her şeye ayak bağı olmaya çalışıyordu.

Olayı ancak ayak üstü değerlendirebildiler.

Bu kadar boğazına düşkün birini görmedim.

Böyle cadı kazanı yerlerde de çalışılmaz.

Okulda cana yakın kişilerle çalışmaktan zevk alırım.

Can kuşu hiç kimsede kalıcı değildir.

O kimseyi dinlemeden çat kapı içeri girerdi.

Kişiye her zaman devlet kuşu konmaz.

O dini bütün kişileri daha çok severdi.

Okul onun için ekmek kapısı olmuştu.

Genç yaşında kimseye el açmak istemiyordu.

Eli açık kişiler toplumda daha çok sevilir.

Konuyu eni konu düşünmeden karar verme, diyordu.

Bazı siyasetçilerde gaf yapmak alışkanlık haline gelmiş.

İşlerimiz Gayya kuyusu gibi olmuş son zamanlarda.

Mehmet, gözü aç insanlardan her zaman uzak dururdu.

O hep gözü kara biri olarak bilinirdi.

Bu har gür bize çok şey kaybettirecektir.

Ülkenin o içler acısı durumu herkesi hüzne boğmuştu.

İyi gün dostu kişilerle işim olmaz.

Kem göz bazen insanın evini yıkar.

Böyle kalın kafalı kişilere laf anlatmak da zordur.

Askerlik geleneğimizde nara atmak hep var olmuştur.

Okuldaki olaylara neşter vurmak için gün sayıyordu.

Olanların perde arkası bizi fazla ilgilendirmiyor.

En zor zamanlarda bile pes etmek nedir bilmezdi.

Düşmana pusu kurmak için toplanmışlardı.

Böyle sudan ucuz elbise bulamazsın.

Ülkemizde tuzu kuru olan kişiler daha rahat konuşuyor.

Bu işin püf noktası çok soru çözmektir.

Sayıların Yazımı

1. Sayılar harflerle de yazılabilir.

Örnek

Yüz on iki kişi oraya gelmişti.

On beş gün sonra tatile gireceğiz.

Üç hafta sonra onlar da buradan gitmiş olacak.

En zor sınavlarını onuncu sınıfta vermişti.

2. Yazıya geçirilen ve birden fazla olan sayıların her basamağı ayrı yazılır

Örnek

Yaş otuz beş yolun yarısı eder.
Yarışmaya on beş okul katılmıştı.
Beş yüz doksan kişi izleyici olarak salona girmiş.
Bin yüz seksen üç kişi aynı anda kitap okumuş.

3. Para ile ilgili işlemlerle senet, çek, fatura vb. ticari evraklarda geçen sayılar bitişik yazılır. Amaç belgenin üzerinde sonradan değişiklik yapmanın önüne geçmektir.

Örnek
Bankadan yüzseksenaltı Türk lirası istemişti.
Faturada sekizyüzyirmibeş TL yazıyor.

4. "Yüzde" ve "binde" işaretleri yazılırken sayılarla işaret arasında hiçbir boşluk bırakılmaz.

Örnek

%50 oranındaki zam haberine bile sevinmemişlerdi.

Bu sınavda sınıfın %30'u resmen dökülmüş.

5. Sayılarda kesirler virgül ile ayrılır.

Örnek

20,4 (yirmi tam, onda 4)

8,12 (sekiz tam, yüzde 12)

6. Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir.

Örnek

Herkese 6'şar elma düşmüştü. (yanlış)

Herkese altışar elma düşmüştü. (doğru)

Nöbetçi öğretmen öğrencileri 2'şer 2'şer içeri aldı. (yanlış)

Nöbetçi öğretmen öğrencileri ikişer ikişer içeri aldı. (doğru)

Yarışmaya her okuldan 5'er kişilik gruplar katıldı. (yanlış)

Yarışmaya her okuldan beşer kişilik gruplar katıldı. (doğru)

Her seferinde 100'er kişi başvuruyordu. (yanlış)

Her seferinde yüzer kişi başvuruyordu. (doğru)

7. Adları sayılardan oluşan iskambil oyunları bitişik yazılır.

Örnek

ellibir, yirmibir vb.

8. Dört veya daha çok basamaklı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve aralarına nokta konur.

Örnek

Maçı tam 67.127 kişi izlemiş.

Müzeyi bu tarihe kadar 1.324.268 kişi ziyaret etmiş.

9. Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla gösterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır. Ayrıca ilgili sayı harflerle yazıldıktan sonra eğer rakam sesli harf ile bitmişse "-nci, -ncı, -ncu, -ncü" ekleri; sessizle bitmişse "-ıncı, -inci, -uncu, -üncü" ekleri getirilir.

Örnek 1

Mustafa 2'nci sınıfı başka bir okulda okumayı düşünüyor.

Bu tür cümlelerde öncelikle ilgili sayıyı harflerle yazıp sayının ünlü veya ünsüz ile bittiğini tespit etmek gerekir. "2" rakamı "iki" şeklinde yazılır. Yani ünlü ile bitmiş öyleyse buna gelecek ek ünlü ile başlayan "–ıncı, -inci, -uncu, -üncü" eklerinden birisi olamaz. "iki sayısı "-nci, -ncı, -ncu, -ncü" eklerinden birini almalıdır. Yani iki+nci: ikinci olmalıdır.

Örnek 2

Mustafa 2.'inci sınıfı başka bir okulda okumayı düşünüyor.

Sayılara nokta işareti gelmişse ayrıca kesme işareti ve ekler kullanılmaz. Bu cümlede bir yanlışlık söz konusudur. Hem nokta hem de kesme işareti birlikte kullanılmıştır.

Örnek 3

Mustafa 2. sınıfı başka bir okulda okumayı düşünüyor.

Cümledeki sayı yazımında herhangi bir yanlışlık söz konusu değildir.

Örnek 4

Mustafa 2'nci sınıfı başka bir okulda okumayı düşünüyor.

Cümledeki sayı yazımında herhangi bir yanlışlık söz konusu değildir.

Örnek 5

Türk tarihinde 15'nci yüzyıl ile XX. yüzyılları arasında önemli şeyler yaşanmış.

Cümlede yer alan "15" sayısını harflerle yazdığımız zaman "on beş" yazımı ortaya çıkar. Sayının son rakamı ünsüzle yani "ş" sesiyle bitmiştir. 15'nci yazıyla "on beşnci" olur ki bu da yanlış bir yazımdır. Öyleyse son rakama gelecek ek ünlü ile başlamalıdır. O da 15'inci (on beşinci) olur.

Örnek 6

Türk tarihinde 15. yüzyıl ile XX. yüzyıllar arasında önemli şeyler yaşanmış.

Cümlede yer alan her iki rakam da doğru yazılmıştır.

10. Romen rakamları tarihî olaylarda, yüzyıllarda, hükümdar adlarında, tarihlerde ayların yazılışında, kitap ve dergi ciltlerinde, kitapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların nu­maralandırılmasında, maddelerin sıralandırılmasında kullanılır.

Örnek

Kimse, II. Dünya Savaşı bir daha olsun elbette istemez.

Bence XXI. yüzyıl iletişim çağı olacaktır.

Osmanlı İmparatorluğu en çok II. Mehmet döneminde fetih yapar.

Herkesi V. Karl'ın o olaydan sonra ne yapacağı heyecanı sarar.

O hadiseler 20.XII.1996'da Bitlis'te bir okulda meydana gelir.

Kitapta I. cilt I) ve II) diye ikiye ayrılıyordu.

11. Dört veya daha çok basamaklı sayıların kolay okunabilmesi amacıyla içinde geçen "bin, milyon, milyar ve trilyon" sözleri harflerle yazılabilir.

Örnek

Bu yıl ilimize tarım alanında tam 100 milyon yatırım yapılacak.
Türkiye'nin en son sayımdaki nüfusu 75 milyon civarındaydı.
Bu binanın anahtar teslimi bize 9 trilyon liraya mal olacak.
İlgili firma 5 trilyon 185 milyar Türk lirasıyla en düşük teklifi sundu.

12. Saat ve dakika metin içinde yazıyla da yazılabilir.

Örnek

Yarın sabah sekizi on geçe orada hazır olalım.

Akşam altıya çeyrek kala onlara ziyarete gidelim.

Bizim oralarda saat beşte yavaş yavaş karanlık çöker.

13. Saat, para tutarı, ölçü, istatistiki verilere ilişkin sayılarda rakam kullanılır.

Örnek

Okulumuzda dersler her sabah 08.10'da başlar; 15.30'da sona erer.

Kurumumuza 2.500.000 Türk lirası bağışta bulunan kişiye plaket takdim edildi.

Yolun 25 kilometrelik kısmının etüt çalışması yapıldı.

Her eve 300 kilogram kömür dağıtsak kömürü tüketmiş olacağız.

Bu yazıyı 20 metre kumaş üzerine de nakşedebilirsin.

İlimizde 1.200.000 kişi yaşamaktadır.

14. Bayağı kesirlere getirilecek ekler alttaki sayı esas alınarak yazılır.

Örnek

5/9'u (beş bölü dokuzu)

1/2'si (bir bölü ikisi)

4/5'i (dört bölü beşi)

15. Rakamla yazılmış bir sayıya gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır. Ekler, ses uyumlarına girer.

Örnek

1985'te bir kez 2003'te iki kez ülkemizi ziyaret ettiler.

Sabah 11.25'te herkes söylediğimiz yerde hazır bulunsun.

1982'de Türkiye büyük bir olayla karşılaşır.

16. Ev, apartman, cadde, sokak, kitapların sayfa numaraları ile tarihlerde gün ve yılı gösteren sayılar rakamla gösterilir. Tarihlerdeki ay ismi yazıyla yazılabilir.

Örnek

5. Cadde, 17. Sokak, 4. Blok, 181. sayfa, 12.02.2012

Sayıların Yazımı ile İlgili Uyarılar

1. Hükümdar adlarında kullanılan rakamlar hükümdarın adından önce yazılır.

Örnek

En çok II. Murat bu seferi arzuluyordu.

Osmanlı Devleti'nde III. Selim ile birlikte köklü değişiklikler yaşanır.

2. Rakamla başlayan cümlelerde rakamdan sonra gelen ilk sözcük özel isim değilse küçük harfle yazılır.

Örnek

1453 yılında hayata gözlerini kapamış.

18. yüzyıl savaşlarla geçen yüzyıl olarak bilinir.

3. Sayılara getirilen ekler ünsüz uyumuna (sert ünsüzlerin benzeşmesi kuralına) uyar ve kesmeyle ayrılır. Bu durumlarda en son rakamı harfe dönüştürüp yazımı bulmaya çalışmalıyız.

Örnek 1

Takımı ligde en son 1925'de şampiyon olmuş.

"1925" yılını oluşturan son rakam bizim için önemlidir. O da "5" rakamıdır. Harflerle yazıldığı zaman "beş" şeklinde karşımıza çıkar. "ş" sert bir ünsüz olduğu için sözcüğün ünsüz benzeşmesi kuralına uyması gerekir. Yani son rakam "te" ekini almalıdır. Cümledeki sayının doğru yazılışı aşağıdaki gibidir:

Takımı ligde 1925'te şampiyon olmuş.

Örnek 2

2004'te birinci 2008'de ikinci olmuştu.

2004 tarihinin son rakamı olan "4" rakamı harflerle yazıldığı zaman onun "t" sesiyle bittiği görülmektedir. Dolayısıyla doğru yazılmıştır. 2008 tarihindeki "8" rakamı ise sert bir ünsüz olmadığı için gelen ek; "te" değil de "de" olmalıdır. Yani yazım doğrudur.

4. Saat gösterilirken saatin dakika bölümünün ikisi de sıfırlı ise gelen ek saate uygun yazılmalıdır.

Örnek

17.00'da bütün memurların mesaisi biter.

Uyarı: Bir zorunluluk olmadıkça cümle rakamla başlamaz.

Ek Fiilin Yazılışı

Ek eylemin çekimli biçimleri olan "idi, imiş, ise" ek olarak yazıldığı zaman bitişik, sözcük olarak yazıldığında ayrı yazılır. Sözcüklere bitişik de ayrı da yazılabilir.

Örnek

Ahmet bir zamanlar buralarda çobandı. (çoban idi)

Bu yerler bir zamanlar tenhaymış. (tenha imiş)

Yarın okulda olacaksanız uğrayalım. (olacak iseniz)

Bize uğramıyor değildi. (değil idi)

Ek Fiilin Yazılışıyla İlgili Uyarılar

1. Ünsüz harfle biten sözcüklere ulandığı (bitişik yazıldığı) zaman "i" sesi düşer. Birleşik yazımlarda kalınlık-incelik (büyük ünlü uyumu) uyumuna uyar.

Örnek

Bitkin idi > bitkindi
Çirkin idi > çirkindi
Rahatsız idi > rahatsızdı
Temiz imiş > temizmiş
Çalışkan imiş > çalışkanmış
Tembel imiş > tembelmiş
Bakar ise > bakarsa
Gelir ise > gelirse
Çocuk ise > çocuksa

2. Ünlü harfle biten kelimelere bitişik yazıldığı zaman araya "y" kaynaştırma ünsüzü girer. Bu durumda baştaki "i" ünlüsü düşer ve sözcük kalınlık-incelik (büyük ünlü uyumu) uyumuna uyar.

Örnek
Evli idi > evliydi
Başarılı idi > başarılıydı
Zeki idi > zekiydi
Sonuncu imiş > sonuncuymuş
Mustafa imiş > Mustafa'ymış
Akıllı imiş > akıllıymış
Ne ise > neyse
Bu ise > buysa
Hasta ise > hastaysa

3. Ek fiilin zarf-fiil eki almış şekli olan "iken" ayrı yazılabildiği gibi kelimelere bitişik de yazılabilir. Bitişik yazıldığı zaman "iken"in başındaki "i" sesi düşer.

Örnek

Yazılacak iken > yazılacakken
Yazıyor iken > yazıyorken
İçer iken > içerken
Uyur iken > uyurken
Silmiş iken > silmişken
Doktor iken > doktorken
Okur iken > okurken
Geliyor iken > geliyorken
Bilmiyor iken > bilmiyorken
Çizer iken > çizerken

4. "iken" ünlü ile biten sözcüklere bitişik yazıldığı zaman ise "iken"in başındaki "i" ünlüsü düşer ve araya "y" kaynaştırma ünsüzü girer.

Örnek

Bilgili iken > bilgiliyken
Evde iken > evdeyken
Okulda iken > okuldayken
Yolda iken > yoldayken
İlgili iken > ilgiliyken
Öğrenci iken > öğrenciyken
Bizde iken > bizdeyken
Nöbetçi iken > nöbetçiyken

Ek Fiilin Yazılışının Cümle İçerisindeki Kullanımı ile İlgili Örnekler

Bize geldiğinde de gereğinden fazla bitkindi. (bitkin idi)

Görüntü gerçekten de çok çirkindi. (çirkin idi)

Oranın havası bizim buralara nispetle daha temizmiş. (temiz imiş)

Eskiden beri her işinde böyle çalışkanmış. (çalışkan imiş)

Bize erken gelirse hep beraber onlara gideceğiz. (gelir ise)

Onu yapan bu çocuksa derhal gereğini yapalım. (çocuk ise)

İsmail daha bir haftalık evliydi. (evli idi)

Diğer işlerinde de böyle başarılıydı. (başarı idi)

Bütün bunları bize yapan Mustafa’ymış. (Mustafa imiş)

Küçüklüğünde de aynen böyle akıllıymış. (akıllı imiş)

Bunları neyse sonra konuşalım. (ne ise)

Beklediğimiz kişi buysa sorun yok. (bu ise)

Biri ayran içerken diğer sigara içiyordu. (içer iken)

Birisi evdeyken asla evde durmak istemezdi. (evde iken)

O gün o nöbetçiyken bütün bunlar yaşandı. (nöbetçi iken)

Bütün bunları onlar bilmiyor değildi. (bilmiyor değil idi)

“şey” Kelimesinin Yazımı

"şey" belgisiz zamiri her zaman her kelimeden ayrı yazılır.

Örnek

Her şeyi sana feda etmeye hazırım canım kardeşim!

Birçok şey almıştı öğrencilerine.

Hiçbir şey eskisi gibi olmayacak.

Bana bir şey öğretenin aklına şaşarım!

Çok şey söylendi şiir vadisinde.

Yönetici bize herkesin önünde az şey söylemedi.

Cana gelecek olan şey hiç gelmesin.

Birtakım şeyler ancak zamanla mecrasını bulur.

Size iki şey bırakıyorum. Bunlara tutunursanız asla delalete düşmezsiniz.

Uyarı: Aşağıdaki cümlelerde geçen "şey" belgisiz zamiri yanlış yazılmıştır.

Herşeyi ona bıraktım ben bugünden sonra.

Birçokşey söylendi onun yaptıkları hakkında.

Hiçbirşey bizi bu kutsal davamızdan alıkoyamayacak.

Birşey öğrenmek için diğerinin gözüne bakıyordu.

Çokşey öğrenmek için zamana ihtiyacımız var.

Azşey işitmek istiyorsan dikkatli olmalısın.

İkişeyden sonra sizden soğudum doğrusu.

Pekiştirmeli Sözlerin Yazılışı
Pekiştirme görevi üstlenen sıfat ve zarflar bitişik yazılır. "m, p, r, s" harflerine özellikle dikkat etmek gerekir.

Örnek

Dümdüz yolda kaza yapınca şaşırmıştık. (sıfat görevinde)

Bir gün bizim buralar da yemyeşil bir çevreye kavuşacaktır. (sıfat görevinde)

Denizin en çok masmavi rengi onu etkilemişti. (sıfat görevinde)

Herkesin içinde bu sözleri işitince mosmor kesilmişti. (zarf görevinde)

Onun kapkara yüzüne bir anlam veremedik. (sıfat görevinde)

O hastalıktan sonra nedense sapsarı kesilmişti. (zarf görevinde)

Hiçbir şüpheye mahal bırakmadan apaçık konuştu. (zarf görevinde)

Tertemiz duygularla herkesi selamlıyordu. (sıfat görevinde)

Her yerde olduğu gibi ölüme de yapayalnız gitti. (zarf görevinde)

Sapasağlam beyinler küçük olaylardan etkilenmez. (sıfat görevinde)

Çırılçıplak bebeğe birisi yardım etmeye çalışıyordu. (sıfat görevinde)

Paramparça şişeler her tarafa dağılmıştı. (sıfat görevinde)

O her alanda hayatının son demine kadar apak kalmıştı. (zarf görevinde)

Bir şey tümden yapılmadığı zaman tümden terk edilmez. (zarf görevinde)

Düpedüz yalanlarla çevresini yönlendirmeye çalışıyordu. (sıfat görevinde)

Adamcağız, bütün aceleciliğine rağmen yağmurda sırılsıklam oldu. (zarf görevinde)

Şehirdeki bütün şantiyelerini kapatıp oradan büsbütün ayrılmıştı. (zarf görevinde)

Yaralar bütün bedenini çepeçevre sarmıştı. (zarf görevinde)

Sipsivri dili ile herkesi kendine düşman ettirmişti. (sıfat görevinde)

Çok doluydu çünkü evi güpegündüz soyulmuştu. (zarf görevinde)

Darmadağınık oda onun ruh halini anlatmaya yeterdi. (sıfat görevinde)

İkilemelerin Yazılışı
1. İkilemeler ayrı yazılır.

Örnek

adım adım, ağır ağır, akın akın, allak bullak, aval aval (bakmak), çeşit çeşit, derin derin, gide gide, güzel güzel, karış karış, kös kös (dinlemek), kucak kucak, şıpır şıpır, tak tak (vurmak), takım takım, tı­kır tıkır, yavaş yavaş, kırk elli (yıl), üç beş (kişi), yüz yüz elli (yıllık) vb.
bata çıka, çoluk çocuk, düşe kalka, eciş bücüş, eğri büğrü, enine bo­yuna, eski püskü, ev bark, konu komşu, pılı pırtı, salkım saçak, sere serpe, soy sop, süklüm püklüm, yana yakıla, yarım yamalak vb.

2. "m" sesi ile yapılmış ikilemeler de ayrı yazılır.

Örnek

at mat, çocuk mocuk, dolap molap, kapı mapı, kitap mitap, ders mers vb.

3. İsim durum (hâl) ekleri ve iyelik ekiyle yapılan ikilemeler ayrı yazılır.

Örnek

baş başa, diz dize, el ele, göz göze, iç içe, omuz omuza, yan yana; baştan başa, daldan dala, elden ele, günden güne, içten içe, yıldan yıla; başa baş, bire bir (ölçü), dişe diş, göze göz, teke tek; ardı ardına, boşu boşuna, günü gününe, peşi peşine, ucu ucuna vb.

Uyarı: Vurgusu son hecede bulunan ikilemeler bitişik yazılır.

cırcır (böceği), cızbız, civciv, çıtçıt, dırdır, fırfır, fısfıs, hımhım, hoşbeş, şıpşıp (bir tür terlik), altüst (etmek), yüzgöz (olmak).

Uyarı: Eş anlamlı ikilemelerde vurgu normal olarak ikinci hecededir. Vurgusu ilk heceye kayan ikilemeler bitişik yazılır.

Örnek

darmadağın, darmadağınık, darmaduman, karmakarışık

Uyarı: İkilemeleri oluşturan sözcükler arasına hiçbir noktalama işareti gelmez.

Örnek

Adım, adım hedefine doğru ilerliyordu. (yanlış)

Adım adım hedefine doğru ilerliyordu. (doğru)

Alıntı Kelimelerin Yazılışı

1. Çift ünsüz harfle başlayan Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konulmadan yazılır.

Örnek

francala, gram, gramer, gramofon, grup, Hristiyan, kral, kredi, kritik, plan, pratik, problem, profesör, program, proje, propaganda, pro­tein, prova, psikoloji, slogan, snop, spiker, spor, staj, stil, stüdyo, trafik, tren, triptik vb.

Uyarı: Bu tür birkaç alıntıda, sözün başında veya iki ünsüz arasında bir ünlü türemiştir. Bu ünlü söylenişte de yazılışta da gösterilir.

Örnek

iskar­pin, iskele, iskelet, istasyon, istatistik, kulüp vb.

2. İçinde yan yana iki veya daha fazla ünsüz bulunan Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır.

Örnek

alafranga, apartman, biyografi, elektrik, gangster, kilogram, orkestra, paragraf, tel­graf vb.

3. İki ünsüzle biten Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır.

Örnek

film, form, lüks, modern, natürmort, psikiyatr, seks, slayt, teyp vb.

4. Batı kökenli alıntıların içindeki ve sonundaki "g" ünsüzleri olduğu gibi korunur.

Örnek

biyografi, diyagram, dogma, magma, monografi, paragraf, program; arkeolog, demagog, diyalog, filolog, jeolog, katalog, monolog, psikolog, ürolog vb.

Uyarı: "fotoğraf" ve "topoğraf" kelimelerinde "g"ler, "ğ"ye döner.

5. Türkiye Türkçesine mal olmuş bazı yabancı kelimeler dilimizde söylendiği gibi yazılır.

Örnek

Banka, sigorta, kitap, blender, fırkateyn, fosseptik, master, kampus vb.

6. Çift ünsüzle biten bazı Arapça ve Farsça  kelimelerin son iki ünsüz sesi arasına ünlü bir ses girer.
Örnek

emr> emir, nakl> nakil, ilm> ilim, hükm> hüküm, şehr> şehir, fikr> fikir, nutk> nutuk, sabr> sabır, zehr> zehir

Uyarı: Bu kelimelere ünlüyle başlayan bir ek ya da "etmek, olmak, olunmak, eylemek, kılmak" yardımcı fiillerinden biri gelirse sonradan gelen ünlü, yazılışta da söylenişte de düşer.

Örnek

Emir > emretmek, azil > azli, nutuk > nutku, şahıs > şahsı, şehir > şehri, zehir > zehri

7.  Ön ek, son ek, edat içeren yabancı kelimeler ve iki kelimeden oluşanlar şu şekillerde yazılır:

Örnek

alelâcele, bîçare, bilvesile, bîvefa, ilelebet, lâdinî, lâkayt, naçar, namağlûp, namüsait, namütenahi; Panislâmizm, Panturanizm, Pantürkizm; sürrealizm, realizm, romantizm; otobiyografi, telekart, telekonferans, bankamatik vb.

8. Türkiye Türkçesine geçmemiş fakat kullanılan bazı sözcükler aşağıdaki gibi yazılır.

Örnek

Center, centrum, pipeline, pizza, by-pass vb.

9. Türkler tarafından kullanılan Arapça ve Farsça kişi ve yer adları Türkçedeki söylenişine göre yazılır.

Örnek

Ahmet, Nurettin, Fuat, Mehmet, Şemsettin, Osman, İsa, Abdullah, Abdurrahman; Mekke, Medine, Bağdat, Filistin, Mısır, Suudi Arabistan, Cidde, İsfahan, İskenderiye, Şam, Şiraz

10. Latin yazı sistemini kullanan dillerdeki özel adlar özgün biçimleriyle yazılır.

Örnek

Beethoven, Byron, Cervantes, Eminescu, Grimm, Moliere, Rousseau, Shakespeare; Hollanda, Lüksemburg, İngiltere; Buenos Aires, New York, Nice, Rio de Janerio, Londra, Paris, Roma, Cenevre, Marsilya; Napolyon, Şarlken, Şarl,

Uyarı: Yabancı özel adlardan türetilmiş akım adları Türkçe söylenişlerine göre yazılır.

Örnek

Dekartçılık, Epikürcülük, Kalvenci, Kalvencilik, Kalvenizm, Kartezyenizm, Lüterci, Lütercilik, Marksçılık, Marksist, Marksizm,realist, realizm, romantizm, dadaizm, fütürizm vb.

11. Yunanca isimler, Yunan harflerinin Lâtin alfabesindeki karşılıkları kullanılarak yazılır.

Örnek

Homeros, Herodotos, Sokrates, Aristoteles, Euripides, Pindaros, Solon, Venizelos, Platon, Karamanlis, Onasis, Papandreu vb.

Uyarı: Bazıları dilimize farklı şekilde de yerleşmiştir.

Örnek

Herodot, Sokrat, Aristo, Eflâtun, Pisagor, Öklid

12. Rusça isimler, Rus harflerinin Lâtin alfabesindeki karşılıkları yani Rus harflerinin ses değerlerini karşılayan Türk harfleri kullanılarak yazılır.

Örnek

Çehov, Çaykovski, Gogol, Puşkin, Tolstoy, Petersburg, Bolşevik, Dostoyevski, Gorbaçov, İlyiç,Katayev, Mendeleyev, Şolohov, Moskova, Orenburg, Volga, Yenisey.

13. Çince ve Japonca adlar, Türkçede yerleşmiş biçimlerine göre yazılır. Kişi isimlerinde tire kullanılır.

Örnek

Pekin, Şanghay, Tokyo, Hiroşima, Kyoto, Nagazaki, Osaka, Sun Yat-sen, Lin Yu-tan, Honan, Huangho,Kanton, Nankin, Pekin, Şanghay, Vuhan.

Uyarı: Çincede soyadları küçük adlardan önce gelir. Soyadları genellikle tek hecelidir.

Örnek

Sun Yat-sen, Lin Yu-tang.

14. Türk devlet ve topluluklarındaki özel adlar Türkçede yerleşmiş söyleniş biçimlerine göre yazılır.

Örnek

Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan; Semerkant, Taşkent,  Bakü; Abdullah Tukay, Bahtiyar Cengiz Aytmatov, İslam Kerimov, Vahapzade, Cafer Cebbarlı, Cemal Kemal vb.

Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler

A. Cümleler, büyük harfle başlar.

Örnek

Tomurcuk derdinde olmayan ağaç, odundur. (Necip Fazıl Kısakürek)
En güçlü iki savaşçı, sabır ve zamandır. (Tolstoy)
Yüzümüzün ve gözlerimizin rengi ne olursa olsun, gözyaşlarımızın rengi aynıdır.
Her insan, yapmadığı tüm iyiliklerden suçludur. (Voltaire)
Asla vazgeçmeyin, kaybedenler yalnızca vazgeçenlerdir.

Uyarı: Cümle içinde tırnak veya yay ayraç içine alınan cümleler büyük harfle başlar ve sonlarına uygun noktalama işareti (nokta, soru, ünlem vb.) konur.

Örnek

Kısakürek: "Devler gibi eserler bırakmak için, karıncalar gibi çalışmak lazım." der.
Anadolu kentlerini, köylerini (Köy sözünü de çekinerek yazıyorum.) gezsek bile görmek için değil, kendimizi göstermek için geziyoruz. (Nurullah Ataç)

Uyarı: İki çizgi, iki virgül arasındaki açıklama cümleleri büyük harfle baş­lamaz.

Örnek
Annesini -en sevdiği varlığını- kaybetti.

Uyarı: İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar.

Örnek

Arkadaşına her zaman şunu tembihlerdi: Söyleyecek sözü olmayan yüksek sesle konuşur.

Uyarı: İki noktadan sonra cümle ve özel ad niteliğinde olmayan örnekler sıralandığında bunlar büyük harfle başlamaz.

Örnek

Bu eskiliği siz de çok evde görmüşsünüzdür: duvarlarda çiviler, çivi yerleri, lekeler... (Memduh Şevket Esendal)

Uyarı: Örnek niteliğindeki kelimelerle başlayan cümlede de ilk harf büyük yazılır.

Örnek

"Banka, bütçe, devlet, fındık, kanepe, menekşe, şemsiye" gibi yüzlerce ke­lime, kökenleri yabancı olmakla birlikte artık dilimizin malı olmuştur.
"Et-, ol-" fiilleri, dilimizde en sık kullanılan yardımcı fiillerdir.

Uyarı:  Rakamla başlayan cümlelerde rakamdan sonra gelen kelime büyük harfle başlamaz.

Örnek

2003 yılında birlikte tatile gitmiştik.

B. Dizeler büyük harfle başlar.

Örnek

Ülkendeki kuşlardan ne haber vardır?
Mezarlardan bile yükselen bir bahar vardır.
Aşk cellâdından ne çıkar madem ki yar vardır.
Yoktan da vardan da ötede bir Var vardır.
Hep suç bende değil beni yakıp yıkan bir nazar vardır.
O şarkıya özenip söylenecek mısralar vardır.
Sakın kader deme kaderin üstünde bir kader vardır.
Ne yapsalar boş göklerden gelen bir karar vardır.
Gün batsa ne olur geceyi onaran bir mimar vardır.
Yanmışsam külümden yapılan bir hisar vardır.
Yenilgi yenilgi büyüyen bir zafer vardır.
Sırların sırrına ermek için sende anahtar vardır.
Göğsünde sürgününü geri çağıran bir damar vardır.
Senden umut kesmem kalbinde merhamet adlı bir çınar vardır.
Sevgili!
En sevgili!
Ey sevgili!

(Sezai Karakoç)

C. Özel Adlar Büyük Harfle Başlar

1. Kişi adları, soyadları büyük harfle başlar.

Örnek
Mehmet Akif Ersoy, Mustafa Kemal Atatürk, Kâzım Karabekir, Ahmet Hamdi Tanpınar, Sait Faik Abasıyanık, Yunus Emre, Dadaloğlu, Karacaoğlan, Bayburtlu Zihni, Honore de Balzac, vb.

Uyarı: Takma adlar da büyük harfle başlar.

Örnek

Muhibbi (Kanuni Sultan Süleyman), Adli (II. Bayezid), Avni (Fatih Sultan Mehmet) Tarhan (Ömer Seyfettin), Aka Gündüz (Hüseyin Avni, Enis Avni), Server Bedi (Peyami Safa), Kirpi (Refik Halit Karay), Ateşböceği (Reşat Nuri Güntekin), Deli Ozan (Faruk Nafiz Çamlıbel), Ahmet Agâh (Yahya Kemal Beyatlı)vb.

2. Kişi adlarından önce ve sonra gelen unvanlar, saygı sözleri, rütbe adları ve lakaplar büyük harfle başlar.

Örnek
Gazi Mustafa Kemal Paşa, Avukat Hasan Bey, Kaymakam Furkan Bey, Doktor Remzi Efendi, Savcı İsmail Yıldız, Sayın Prof. Dr. Hasan Altun, Betül Hanım, Ahmet Mithat Efendi, Mustafa Efendi, Bay Ali Çiçekçi; Mareşal Fevzi Çakmak, Tümgeneral Mahmut Esat, Yüzbaşı Mehmet Şefik Aker, Kurmay Albay Ahmet Feyzullah; Mimar Sinan, Avcı Mehmet, Nişancı Mehmet Paşa, Dede Korkut, Fatih Sultan Mehmet, Çolak Salih, Genç Osman, Deli Petro, Deli İbrahim, Aslan Yürekli Richard vb.

Uyarı: Akrabalık adı olup lakap veya unvan olarak kullanılan kelimeler büyük harfle baş­lar.

Örnek

Baba Gündüz, Dayı Kemal, Hala Sultan, Dede Korkut, Nene Hatun; Gül Baba, Susuz Dede, Telli
Baba vb.

Uyarı: Akrabalık bildiren kelimeler özel adla kullanılsa bile küçük harfle başlar.

Örnek

Mehmet amcamı her zaman hatırlayacağım.

Esra teyze herhalde bize de uğrar.

Ne şirin komşumuzdun sen Fahriye abla!

3. Cümle içinde özel adın yerine kullanılan makam veya unvan sözleri büyük harfle baş­lar.

Örnek

Şehrimize il dışından gelen heyetleri Vali; il içinden ilçeye gelen kişileri de Kaymakam kabul eder.

4. Saygı bildiren sözlerden sonra gelen ve makam, mevki, unvan bildiren kelimeler büyük harfle başlar.

Örnek

Sayın Cumhurbaşkanı,
Sayın Başbakan,
Sayın Bakan,
Sayın Başkan,
Sayın Rektör,
Sayın Vali,

Sayın Müftü,

Uyarı: Mektuplarda ve resmî yazışmalarda hitaplar büyük harfle başlar.

Örnek

Sevgili Kardeşim
Kıymetli Arkadaşlar
Aziz Dostum
Canım Anneciğim
Değerli Dinleyiciler

5. Hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle başlar.

Örnek

Her zamanki gibi Boncuk yine sevimliydi.

Sobanın yanında uyuyan Pamuk oldukça uykusuz görünüyordu.

Bu sabah da Fino direğin yanında sağı solu kolluyordu.

Bizim Tekir belki de en güzel yavruyu doğurmuştu.

Her akşam Minnoş sobanın yanında mırıldanarak uyurdu.

Herkes Fındık ne yapıyor diye merak ediyordu.

6. Millet, boy, oymak adları büyük harfle başlar.

Örnek

Bunu bir Türk yapamaz demişti.
Çalışkanlık, bir Japon için en önemli meseledir.
Bir Alman ve İngiliz bir Arap'la yolculuğa çıkmış.
Orta Asya Kazak ve Kırgız biri için farklı bir anlam taşır.
Dadaloğlu, Avşar boyuna mensup bir saz şairidir.
Geleneklerimizi Hacımusalı ve Karakeçili olanlardan da öğrenebiliriz.
Kızık, Kayı, Bayındır, Salur, Bayat, Peçenek, Çengi ve Kınık boylarını tek tek saydı.

7. Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar.

Örnek

Belki de bu sitede Türkçenin inceliklerine vakıf olacaksınız.
Okulumuzda Almanca ve İngilizce seçmeli ders olarak okutulmaktadır.
Günümüzde Arapça ve Rusça öğrenmek büyük avantaj sağlamaktadır.
Edebiyat okuyanlar Kazakça, Oğuzca, Kırgızca, Tatarca ve Özbekçe bilmek zorundadırlar.

8. Devlet adları büyük harfle başlar.

Örnek
Hac için Suudi Arabistan'a gittiler
Kimse Suriye ve Irak'ta küçük hesaplar peşine düşmemelidir.
Kırım Özerk Cumhuriyeti ilk kez bu kadar güzel bir tatbikat yapmış.

9. Din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını bildiren sözler büyük harfle başlar.
Örnek
Bu coğrafyada Müslümanlık hep hâkim olmuştur.
Bir zamanlar Hristiyanlık ve Musevilik de bu okullarda öğretiliyordu.
Bazı coğrafyalarda Budizm ve Katoliklik insanlara cazip gelmiştir.
Bizim edebiyatımızda bir dönüm noktası da İslamiyet'in kabulü olmuştur.
Bizler Hanefilik mezhebinin derinliğini; Şafiilik mezhebinin de hikmetlerini kavrayamadık.

Uyarı: Din ve mezhep adlarının mensuplarını bildiren sözler büyük harfle başlar.

Örnek

Her Müslüman örnek bir kişiliğe sahip olmak zorundadır.
Bir gün üç Hristiyan beraber yolculuğa çıkarlar.
Bugün Musevi toplumu da bunları hoş görmüyor.
Bir Budist size rast gelirse ondan bir fıkra anlatmasını isteyin.
İmam, Hanefi mezhebinde olanları dikkatli olmaları hususunda özellikle uyardı.

10. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar.

Örnek

Her duasında Tanrı bizi korusun, diyordu.
Bu zor zamanlarında Allah yardımcıları olsun.
Bunu İlah biliyor yeter.
Üzüntülüydü çünkü Cebrail bugün vahyi kesmişti.
Yunanlıların Zeus aşkı herhalde hiç bitmeyecek.
Onlar için Kibele çok çok önemliydi.

Uyarı:  "Tanrı, Allah, İlah" sözcükleri özel ad olarak kullanılmadıkları zaman küçük harfle başlar.

Örnek

Eski Yunan tanrıları.
Müzik dünyasının ilahı diye isimlendiriyorlar.
"Amerika'da kaçakçılığın allahları vardır." (Tarık Buğra)

Uyarı: Bazı dini kavramların küçük harfle yazılması gelenekleşmiştir.

Örnek

cennet, cehennem, uçmak, tamu, peygamber, sırat köprüsü vb.

11. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar.

1. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar. Ay, güneş ve dünya sözcükleri yalnız astronomi terimi olarak kullanıldığında büyük harfle başlar.

Örnek

Mustafa, Halley'i farklı bir gök cismi olarak biliyordum, diyordu. (yıldız)

Onlar Küçükayı'yı görmek için uzay bilimini araştıracaklar. (yıldız)

O derste Dünya'nın hareketlerini bir türlü anlayamıyordu.

Onlara göre Güneş'in Dünya'ya olan uzaklığı her zaman tartışma konusu olmuştur.

Bazen Ay'ın farklı biçimlere girmesi kişilerde heyecan uyandırıyor.

Türkiye, ilk kez böyle bir Güneş tutulmasına tanık oldu.

Bilim insanları Merkür ve Venüs'ten sonra diğer gezegenleri inceleyecekler.

Öğrenciler coğrafya dersinde Mars ve Jüpiter'in yanı sıra Satürn'ü de merak ediyorlardı.

Günümüzde uzay bilimciler için Uranüs, Neptün ve Plüton birer soru işareti değildir.

Uyarı: "Ay, güneş, dünya" sözcükleri astronomi terim anlamında değilse küçük harfle başlar. Ay, "ay ışığı" güneş de "güneş ışını" anlamında kullanıldığı zaman küçük yazılır.

Örnek

Ahmet, güneş girmeyen eve doktor girer, dedi. (güneş ışını)

Bütün dünya onu kararından vazgeçiremedi.

Artık akşamları odamızda ay olmayacak. (ay ışığı)

Bu dünyada onun kabul edeceği bir şey değildir.

Bir gün sizin dünyanıza da başkaları girmiş olacak.

Biz dünyadan ayrı yaşarken dünya epey değişmiş. (Hüseyin Cahit Yalçın)

12. Yön adları özel ismin önünde kullanılırsa büyük; isimden sonra kullanılırsa küçük harfle başlar.

Örnek

Umutları daha çok Kuzey Asya'da yeşermişti. (önce)
Amerika'nın güneyinde hayat farklı yaşanır. (sonra)
Mustafa için Kuzey Anadolu farklı bir önem taşır. (önce)
Mustafa için Anadolu'nun kuzeyi farklı bir önem taşır. (sonra)

Uyarı: Yön adları; belli devletleri, ulusları, kültürleri, düşünce, hayat tarzı ve politikaları karşıladığında "doğu" ve "batı" sözlerinin ilk harfleri büyük yazılır.

Örnek
Malumunuz bizler Doğu kültürü ile büyüdük.
Bizi Batı bir türlü içine almak istemiyor.
Bizler Doğu mistisizmini bir türlü anlayamadık.
Bir zamanlar Batı medeniyetini öğrenmek daha zordu.

13. Kıta, deniz, okyanus, bölge, şehir, ilçe, semt, mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak, park, dağ, deniz, göl, tepe, yayla, ırmak, ova, boğaz, kanal, geçit adları büyük harfle başlar.

Örnek

Küresel ısınma toplantısı Afrika'da yapılacak
En eski yerleşim yerleri Asya ve Avrupa'dır.
İran, Hazar Denizi'nde bir medeniyet kurmuş.
O havada Manş Denizi mükemmel görünüyordu.
Büyük Okyanus ile Atlas Okyanusu arasında çok önemli bir mesafe vardır.
Asya ve Avrupa'nın kesişme noktası Türkiye'dir.
Bu kışı Doğu Anadolu şiddetli geçirdi.
Türkiye’nin tahıl ambarı İç Anadolu Bölgesi'dir.
Belki emekli olunca Sakarya'ya yerleşirim.
Ne zaman Edremit'ten geçsem seni hatırlarım.
Ahmet Ali Paşa Mahallesi'nde ikamet etmekteydi.
Herkes nedense Karaköy Meydanı önünde; Ali, Zafer Meydanı önünde bekliyordu.
İlk arabalar Turgut Özal Bulvarı'ndan geçmek zorunda kaldılar.
Belediye oraya Mustafa Kemal Bulvarı ismini layık gördü.
Çalışanlar, Cemal Nadir Sokağı ile temizliğe başladılar.
Gelenler en çok Antalya Milli Parkı'nı beğenmişler.
Türkiye’nin en uzun caddesi İskele Caddesi'dir.
Ankara Güniz Sokak ismini bir daha hatırladı.
Şaire adeta ilham olmuştu Ağrı Dağı.
Kışın Uludağ, Erciyes'te kayak yapmak oldukça zevklidir.
Gezide herkes Everest Tepesi'ni merak ediyordu.
Bu yıl da Marmara Denizi'nde yüzeceğiz.
Bir hatırası kalmaz mı Van Gölü'nde feribotla gece Tatvan'a gitmenin.
Unutma, Murat Nehri'nde balık tuttuğumuz günleri.
Lalelerle süslendiğinde bir başka olur haziranda Muş Ovası.
Toplantıda Türkiye, Asya ülkelerine ev sahipliği yapacak.
Ünlü padişahın Süveyş Kanalı ile ilgili projesini bazı kişiler maalesef anlayamadı.
Seyyahlar için Panama Geçidi ülkemizde de Gülek Geçidi ayrı bir heyecana sebep olur.
En duygusal anlarını kamyonu Zigana Geçidi'ni geçince yaşardı.
Konya Ovası'nın bittiği yerde Çukurova başlar.
Yeşilırmak ve Kızılırmak bir gün Dicle Irmağı ve Fırat Nehri ile beslenecek.
Tuna Nehri akmam diyor, etrafımı yıkmam diyor.
İstanbul'un Asya Yakası, Avrupa Yakası'ndan daha sakindir.
Çanakkale Boğazı da İstanbul Boğazı da hep emsalsiz olarak kalacaklar.
Mülteciler için Ege Denizi ve Çanakkale Boğazı önemli geçiş yerleridir.
İlkbaharın Erciyes Dağı bir başka şenlenir.

Uyarı: Özel ada dâhil olmayıp tamlama kuran şehir, il, ilçe, belde, köy vb. sözler küçük harfle başlar.

Örnek
İstanbul ili, İpekyolu ilçesi, Arısu beldesi, Muratkolu köyü vb.

Uyarı: Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğunda, yer adının ilk harfi büyük yazılır.

Örnek

Hisar'dan, Boğaz'dan, Köşk'e vb.

14. Saray, köşk, han, kale, köprü, kule, anıt, müze vb. yapı adlarının bütün ke­limeleri büyük harfle başlar.

Örnek

Dolmabahçe Sarayı, İshakpaşa Sarayı, Çırağan Sarayı, Yıldız Sarayı, Beylerbeyi Sarayı, Çankaya Köşkü, Renda Köşkü, Hünkâr Köşkü, Huber Köşkü, Horozlu Han, Kızlarağası Hanı, Çengel Han, Rüstem Paşa Hanı, Ankara Kalesi, Alanya Kalesi, Hoşap Kalesi, Galata Köprüsü, Mostar Köprüsü, Malabadi Köprüsü, Çobandede Köprüsü, Irgandi Köprüsü, Mevlana Müzesi, Sümela Manastırı, Boğaziçi Kulesi, Beyazıt Kulesi, Zafer Abidesi, Bilge Kağan Anıtı vb.

15. Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.

Örnek

Avrupa Parlamentosu göç meselesini görüşmek üzere toplandı.
Türkiye Büyük Millet Meclisi çalışmasını tamamlayarak tatile girdi.
Olayların aslını Türk Tarih Kurumu bize sunacak.
Türk Dil Kurumu bu konularda en güvenilir kaynaktır.
Sosyal Güvenlik Kurumu sigortasız çalışanların peşini bırakmıyor.
Sermaye Piyasası Kurulu her ay rutin olarak toplanır.
Öğrenciler için Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi farklı bir yerdir.
Konuyu en son Anayasa Mahkemesi karara bağlayacak.
Bir zamanlar Devlet Malzeme Ofisi kalite anlamına geliyordu.
Millî Kütüphane sadece belirli gün ve saatlerde hizmet veriyor.
Çocuk Esirgeme Kurumu çalışanları bir başka mutluydu.
Devlet Demir Yolları iç hat sayısını yine genişletecek.
Atatürk Orman Çiftliği eski kimliğinden çok uzakta şimdilik.
Gazi Üniversitesi onun hayatında bir dönüm noktası olmuştur.
İskele Anadolu İmam Hatip Lisesi günden güne daha da başarılı bir okul haline geliyor.
Anadolu Kulübü bu yıl farklı faaliyetlere başlayacak.
Mavi Köşe Bakkaliyesi eski kitaplarımızda çokça geçer.
Her konuda olduğu gibi Türk Ocağı yine iyi bir duruş sergiledi.
Yeşilay Derneği çalışanları dövizleriyle yine sahadalar.
Muharip Gaziler Derneği bu yıl daha çok burs verecek.
Farklı projelere imza atan Alioğlu İnşaat başarıdan başarıya koşuyor.
Bakanlar Kurulu bu kez farklı bir konuyu karara bağlayacak.
Türk Dili Dergisi Yayın Danışma Kurulu yeni yazılara imza attı.
Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı yeni üyeleriyle ilk toplantısını yaptı.
Gazi Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü mezunuyum.
Din Öğretimi Genel Müdürlüğü yarışmalara çok önem verir.
Uyarı: Kurum, kuruluş, kurul, merkez, bakanlık, üniversite, fakülte, bölüm, kanun, tüzük, yönetmelik ve makam sözleri asılları kastedildiğinde büyük harfle baş­lar.

Örnek
Türkiye Büyük Millet Meclisi her yıl 1 Ekim'de toplanır. Bu yıl ise Meclis, yeni döneme erken başlayacak.

Türk Dil Kurumu çalışmalarını titizlikle sürdürüyor. Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Kurumun 21 Mayıs 2009 tarihinde Kars'ta düzenlediği toplantıda kullanıma açıldı.

2876 sayılı Kanun bu yıl yeniden gözden geçiriliyor.

Yazarlara ödenecek telif ücreti, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği’ne göre düzenlenmektedir. Yapılan işlemYönetmelik'in 4'üncü maddesine aykırı düşmektedir.

16. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.

Örnek

Medeni Kanun, Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu, Tarihi Kentler Birliği Tüzüğü, Türk Bayrağı Tüzüğü, Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği, Yönetici Atama Yönetmeliği vb.

17. Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, beste vb.) her kelimesi büyük harfle başlar.

Örnek

Atatürk'ün Nutuk eserini herkes okumalıdır.
Sen, eserin Eskiye Bakış kısmını hazırla.
Suç ve Ceza en çok okunan klasiklerdendir.
En beğendiği eseri Kendi Gök Kubbemiz'di.
Akif, Safahat ile ününü her tafra yayar.
Ben Anadolu Notları'nı; arkadaşım Sinekli Bakkal kitabını satın aldı.
Halide Edip, Mor Salkımlı Ev eserine ayrı bir önem vermiş.
O haberi de Resmi Gazete sayesinde öğrenmişti.
Türk Edebiyatı dergisinde birçok yazım çıkacak.
Bence o dergi Türk Dili dergisi kadar kuşatıcı değildir.
Varlık, Yaşar Nabi Nayır tarafından yayımlanan aylık sanat ve edebiyat dergisidir.
Kütüphanesinde Sabah, Türkiye, Milliyet, Hürriyet gazetelerini sürekli bulundurur.
Türk Kültürü dergisi 1962 yılından bu yana faaliyetini sürdürmektedir.
Kaplumbağa Terbiyecisi, Osman Hamdi Bey'in iki farklı versiyonunu çizdiği tablosudur.
Türkiye’den kaçırılan heykeller arasına Yorgun Herkül de girer.
Festivalde bugün, Yekta Kara rejisiyle Mozart'ın ünlü eseri Saraydan Kız Kaçırma var.
Onuncu Yıl Marşı, Çamlıbel ve Çağlar tarafından yazılan ve 1933'te bestelenen marştır.

Uyarı: Özel ada dâhil olmayan gazete, dergi, tablo vb. sözler büyük harfle başlamaz.

Örnek

Sabah gazetesi, Türk Dili dergisi, Halı Dokuyan Kızlar tab­losu, Yorgun Herkül heykeli vb.

Uyarı: Kitap, makale, tiyatro eseri, kurum adı vb. özel adlarda yer alan kelimelerin ilk harfleri büyük yazıldığında "ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de" sözleriyle "mı, mi, mu, mü" soru eki küçük harfle yazılır.

Örnek

Suç ve Ceza, Kızıl ile Kara, Mai ve Siyah, Leyla ile Mecnun, Haristan ve Gülistan, Diyorlar ki, Dünyaya İkinci Geliş yahut Sır İçinde Esrar, Ya Devlet Başa ya Kuzgun Leşe, Ben de Yazdım, Başarmak ve Kazanmak, Türk Dili ve Edebiyatı, Karga ile Tilki vb.

Uyarı: Özel adın tamamı büyük yazıldığında "ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de" sözleriyle "mı, mi, mu, mü" soru eki de büyük harfle yazılır.

Örnek

DİL VE TARİH-COĞRAFYA FAKÜLTESİ

KEREM İLE ASLI

18. Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle başlar.

Örnek

Cumhuriyet Bayramı, Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 19 Mayıs Atatürk'ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı, Ramazan Bayramı, Kurban Bayramı, Nevruz Bayramı, Berat Kandili, Miraç Kandili; Anneler Günü, Öğretmenler Günü, Çanakkale Şehitlerini Anma Günü, Dünya Kadınlar Günü, Dünya Tiyatro Günü, 14 Mart Tıp Bayramı, Hıdırellez vb.

19. Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar.

Örnek

Kurtuluş Savaşı, Çanakkale Savaşı, Millî Mücadele, Yontma Taş Devri, İlk Çağ, Orta Çağ, Lale Devri, Cahiliye Dönemi, Buzul Dönemi, Cumhuriyet Dönemi, Millî Edebiyat Dönemi, Servetifünun Dönemi'nin, Tanzimat Dönemi'nde vb.

20. Kurultay, bilgi şöleni, çalıştay, açık oturum vb. toplantıların adlarındaki her kelimenin ilk harfi büyük yazılır.

Örnek

Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı, Dünyada Türkçe Öğretimi 10. Bilgi Şöleni, Kitle İletişim Araçlarında Türkçenin Kullanımı Bilgi Şöleni, Manas Bilgi Şöleni,  Karamanlı Türkçesi Araştırmaları Çalıştayı vb.

21. Özel adlardan türetilen bütün kelimeler büyük harfle başlar.

Örnek

Türkçe, Türkçü, Türkçülük, Türklük, Türkleşmek, Müslümanlık, İslamcı, Hristiyanlık, Yahudilik, Amerikalı, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Manisalı, Ankaralı, Reşat Nuriler, İsviçreli, Atatürkçülük, Panislâmizm, Panturanizm vb.

Uyarı: Özel ad kendi anlamı dışında yeni bir anlam kazanmışsa büyük harfle başlamaz.

Örnek

acem (Türk müziğinde bir perde)
hicaz (Türk müzi­ğinde bir makam)
nihavent (Türk müziğinde bir makam)
amper (elektrik akımında şiddet birimi)
jul (fizikte iş bi­rimi)
allahlık (saf, zararsız kimse)
donkişotluk (gereği yokken kahra­manlık göstermeye kalkışma) vb.

Uyarı: Para birimleri büyük harfle başlamaz.

Örnek

avro, mark, ruble, sterlin, dinar, riyal, dolar, lira, kuruş, liret vb.

Uyarı: Özel adlar yerine kullanılan "o" zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz.

Örnek

Kurtuluş Savaşı'nda O'nun etkisini hiç kimse inkâr edemez. (yanlış)

Kurtuluş Savaşı'nda onun etkisini hiç kimse inkâr edemez. (doğru)

Uyarı: Müzikte kullanılan makam ve tür adları büyük harfle başlamaz.

Örnek

buselik, rast, uşşak, hümayun, muhayyer, acemaşiran, acembuselik, bayati, hicazkâr, türkü, varsağı, bayati, karcığar vb.

22. Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde sadece özel adlar büyük harfle başlar.

Örnek

Antep fıstığı, Siirt fıstığı, Adana kebabı, Brüksel lahanası, Frenk gömleği, Hindistan cevizi, İngiliz anahtarı, İngiliz kumaşı, Japon gülü, Antep tatlısı, Maraş dondurması, Van kedisi vb.

Ç. Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar: Bir tarihle birlikte kullanılan gün ve ay adları büyük harfle, diğer durumlarda küçük harfle başlar. Yani belirli bir tarih varsa büyük harf; yoksa küçük harf kullanılır. Yıl belirli değilse sadece ay ve gün adı belirli olsa da yine ay adı büyük yazılır.

Örnek

TBMM, 23 Nisan 1920'de açıldı. (gün, ay ve yıl belirlidir.)
18 Aralık'ta evlenecek. (gün ve ay belirlidir.)
3 Ekim Salı günü bize gelecek. (gün ve ay belirlidir.)
Mustafa çarşamba Ankara'ya gidecek. (sadece gün belirlidir.)
Bir pazar günü de bize gelsen kıyamet mi kopacak? (sadece gün belirlidir.)
Sınav haziranda yapılırsa daha çok çalışmış oluruz. (sadece ay belirlidir.)
Bütün hastalıklar nisan oldu mu nükseder. (sadece ay belirlidir.)

Uyarı: Tarihi belirli gün ve ad adlarından sonra ekler ayrılırken tarihi belirli olmayan ay ve gün adlarına gelen ekler ayrılmaz.

Örnek
28 Haziran'da yapılacak olan sınavlarda daha çok kişi görev alabilecek. (ay ve gün belli)
Bu yıl da haziranda ilk kez genel bir sınav yapılacak. (sadece ay belli)
Sizinle pazartesiyi salıya bağlayan akşam orada buluşalım. (sadece gün belli)

Uyarı: "Gün" sözcüğü gün, ay ve yıl adlarıyla kullanıldığında hiçbir zaman büyük yazılmaz.

Örnek

28 Eylül Pazartesi günü okullar açılacak.
D. Tabela, levha ve levha niteliğindeki yazılarda geçen kelimeler büyük harfle başlar.

Örnek

Giriş, Çıkış, Müdür, Vezne, Başkan, Doktor, Otobüs Durağı, Dolmuş Du­rağı, Şehirler Arası Telefon, 5. Kat, 6. Sınıf, 2. Blokvb.

E. Kitap, bildiri, makale vb.nde ana başlıktaki kelimelerin tamamı, alt başlıktaki kelimelerin ise yalnızca ilk harfleri büyük olarak yazılır.

Örnek

MOTİVASYON VE BAŞARI

Günümüzde İnternet Kullanımının Yeri ve Önemi

F. Kitap, dergi vb.nde bulunan resim, çizelge, tablo vb.nin altında yer alan açıklayıcı yazılar büyük harfle başlar. Açıklayıcı yazı, cümle niteliğinde değilse sonuna nokta konmaz.

Not: Nokta, iki nokta, üç nokta, soru ve ünlem işaretleriyle biten cümlelerden sonra gelen cümlelerin ilk sözcüğü büyük harfle başlar.

Yazımı En Çok Karıştırılan Sözcükler

YANLIŞ/DOĞRU
ahçı > aşçı
abaküz > abaküs
antreman > antrenman
alış veriş > alışveriş
ard arda  > art arda
abönman > abonman
adaktör > adaptör
amator > amatör
acitasyon > ajitasyon
alüvyön > alüzyon
anbar > ambar
bazan  > bazen
beyenmek > beğenmek
bırokoli > brokoli
broşör > broşür
broj > broş
bıriyantin > briyantin
bir kaç > birkaç
bir çok > birçok
birşey > bir şey
bisküvit > bisküvi
biriç > briç
branj > branş
canbaz > cambaz
cant > jant
cünbüş > cümbüş
çenber > çember
çukulata > çikolata
direk > direkt
egzerzis > egzersiz
erezyon > erozyon
elektirik > elektrik
gramafon > gramofon
grayder > greyder
heralde > herhalde
hukuğa > hukuka
herkez > herkes
herşey > her şey
her hangi > herhangi
Hıristiyan > Hristiyan
hoparlor > hoparlör
istakoz > ıstakoz
iskanto > iskonto
iskanbil > iskambil
iskapin > iskarpin
karekter > karakter
kılasik > klasik
kanbur > kambur
künbet > kümbet
kiprik > kirpik
kirbit > kibrit
kontür > kontör
kıravat > kravat
kırater > krater
kıral > kral
kıraliçe > kraliçe
kıredi > kredi
kıreş > kreş
klavuz > kılavuz
kolleksiyon > koleksiyon
laboratuar > laboratuvar
orta okul > ortaokul
orjinal > orijinal
otöbüs > otobüs
süpriz > sürpriz
tenbel > tembel
tonbul > tombul
traş > tıraş
traktor > traktör
tranvay > tramvay
makina > makine
minübüs > minibüs
müracat > müracaat
müteahit > müteahhit
pantalon > pantolon
pardesü > pardösü
penbe > pembe
pıroje > proje
pilaj > plaj
prodektör > prodüktör
prejektör > projektör
proplem > problem
picama > pijama
priket > briket
pısikolog > psikolog
prefesor > profesör
pıratisyen > pratisyen
santraç > satranç
satlık > satılık
stajer > stajyer
sarmısak > sarımsak
saklanbaç > saklambaç
seyehat > seyahat
sömestr > sömestri
sıpor > spor
sünbül > sümbül
şöför > şoför
ünüversite > üniversite
ünvan > unvan
yaya geçiti > yaya geçidi
yalnış > yanlış
yanlız > yalnız