Hazırlıklı Konuşma, Konuşma Hazırlıkları ve Hitabet

Konu: Hazırlıklı Konuşma, Konuşma Hazırlıkları ve Hitabet Nasıl Olmalı?

HAZIRLIKLI KONUŞMA:

*Konusu ve amacı belli olan, nerede ve ne zaman yapılacağı önceden bilinen, bir plana göre hazırlanıp dinleyiciler önünde yapılan konuşmaya hazırlıklı konuşma denir.

Hazırlıklı konuşmada hazırlık, planlama ve sunum aşamaları bulunur.

1-Hazırlık:
a) Konuyu, amacı ve hedef kitleyi belirleme
b) Konuşma konusuyla ilgili gözlem, inceleme veya araştırma yapma

*Başarılı bir konuşma, yazılı anlatımda olduğu gibi uzun ve ciddi bir hazırlık döneminden sonra gerçekleşir.
*Hazırlık çalışmaları malzeme toplama, planlama ve metin oluşturma olmak üzere üç aşamadan meydana gelir.
*Konuşma hazırlamadan önce amaç belirlenir.
*Malzeme amaç doğrultusunda seçilir.
*Konuşmacı, dinleyicilerin ilgisini çeken konuları seçer.

2-Planlama:
a) Konuşmanın temel bölümlerini belirleme
b) Her bölümde vurgulanacak hususları belirleme
c) Konuşma içeriğini süreye göre düzenleme
d) Konuşma metnini veya notlarını hazırlama
e) Konuşmada kullanılacak görsel ve işitsel araçları hazırlama
f) Konuşma provası yapma

*Konuşma da öteki yazılı türler gibi planlanır.
*Uygulanan bu plana konuşma planı denir.
*Kısa konuşmalarda planımızı zihnimizde yaparız.
*Kimi zaman da kısa notlarla gerçekleştiririz.
*Ancak uzun konuşmalarda ayrıntılı plan yapmak gerekir.
*Plan yapılırken kaynaklar titiz bir şekilde taranmalı, hangi örneklerden ne ölçüde yararlanılacağı düşünülmeli, düşünce ve görüşler ana düşünce çevresinde toplanmalıdır.
*Düşüncelerin düzenlenmesi konuşmaya açıklık kazandırır ve onu çekici kılar.
*Düşünceler zamana göre, yere, yöne ve konuma göre, sebep-sonuç ilişkisine göre; ya da eldeki malzemeye göre, önem sırasına göre; ne, nasıl, neden gibi birtakım soruları cevaplamaya göre düzenlenebilir.

*Konuşmacı önce konu ile ilgili malzemeyi toplar.
*O alanda yazılanlar, kişisel deneyimler, gözlemler, konu ile ilgili başkalarının görüş ve düşünceleri ya da tartışmaları konuşmanın malzemesini oluşturur.
*Malzemeler okunur, incelenir, konu ile ilgili bilgiler fişlenir.
*Fişler, önem sırasına göre sıralanır ve gruplandırılır.

*Konuşmanın planı bu aşamada düzenlenir.
*Konuşmanın başlangıç ve sonuç bölümü çok önemlidir.
*Bu bölümler sıkıcı ve boş sözlerle doldurulmamalı, etkili sözler kullanılmalıdır.
*İyi bir başlangıç, konuşmanın dinleyicileri etkilemesinde büyük bir öneme sahiptir.
*Konuşmanın içeriğine, konuşmacının üslubuna ve konuşma ortamına göre farklı başlangıç tarzları denenebilir.
*Özlü bir cümleyle, bir atasözü, beyit, dize ya da doğrudan konuya girmekle konuşmaya başlanabilir.
*Söz gelişi konuşmanın yapıldığı kentten, toplantı yerinden, dinleyicilerden söz edilebilir.
*Tarihsel bir olayı anımsatarak, kişisel deneyimlerden de söz edilerek başlamak iyi bir başlangıç sayılabilir.
*Bir fıkra anlatarak, merak uyandırarak, soru sorarak başlamak; bir şiirden, bir alıntıdan yararlanarak konuya girmek; bir anıdan yararlanarak başlamak da ilgi çekici başlangıç sayılır.
*Başlangıç bölümünde ortaya konan konu, bu bölümde geliştirilerek açıklanır.
*Bilgiler örneklerle somut hâle getirilir.
*Böylece konunun anlaşılması sağlanır.
*Sonuç bölümü konuşmanın amacının anlatıldığı, ana düşüncenin bulunduğu bölümdür.
*Etkinin sürekliliğini sağlamak bakımından başlangıç kadar önemlidir.
*Konuşmanın başlangıcında olduğu gibi bitirilişinde de farklı yollar denenebilir.
*Konuşma; soru sorarak, konuyu özetleyerek, geleceğe ait mutlu ve parlak bir tablo çizerek, coşkulu, duygulu bir cümle kullanarak bitirilebilir.
*Bir şiir, bir özdeyiş, atasözü, bir alıntı ile girişteki cümlelerle ilgi kurarak, konuşmanın ana düşüncesini anımsatarak, tarihteki büyük başarı ve felaket günlerine gönderme yaparak da bitirilebilir.

*Konuşmanın üslubu dinleyici kitlesinin durumuna, konuşma ortamına ve konuşmanın türüne göre farklılık gösterir.
*Dinleyici, konuşmanın hedef kitlesini oluşturur.
*Bu yüzden konuşmacı, hedef kitlenin ilgi alanına, azlık çokluk durumuna, kültür düzeyine, dünya görüşlerine, bağdaşık (homojen) ya da bağdaşmamış (heterojen) oluşlarına göre malzemesini toplar ve konuşma planını ona göre düzenler.
*Söz gelişi, az kişiye yapılan konuşma kalabalık topluluğa göre daha içtendir.
*İş adamlarına, akademisyenlere seslenirken kullanılan üslup ve seçilen kelimeler, işçilere, bir spor kulübü taraftarlarına seslenirken kullanılan üsluptan ve kelimelerden farklıdır.

*Her başarılı konuşmanın arkasında yoğun prova çalışmaları vardır.
*Prova ne kadar çok yapılırsa konuşma da o ölçüde başarılı olur.
*Prova yaparken acele etmek, az zamanda daha fazla konuşmak yerine yavaş konuşup kısa kesmek daha iyi olur.
*Hazırlanan konuşma metni üzerinde yapılacak provalar hem konuşmacının kendine olan güvenini artırır hem de kendisini konuya motive eder.
*Ses, vurgu ve tonlama üzerinde çalışılır; konuşma durakları belirlenir.
*Yabancı kökenli, söylenişi zor olan kelimelerin altı çizilir, anlamları öğrenilir.

3-Sunum:
a) Mekânı, hedef kitleyi, konuyu ve amacı dikkate alarak konuşma
b) Etkili bir başlangıç yapma
c) Önemli noktaları vurgulama
d) Konuşmayı takip etmeyi kolaylaştıran ifadeler kullanma
e) Konuşmada gerektiğinde özetlemelere başvurma
f) Konuşmayı uygun ifadelerle tamamlama
g) Konuşmayı planlanan sürede tamamlama