Soru Ekleri, Yön Ekleri

Soru Eki ve Yön Ekleri

Yön Ekleri

Türkçede kelime gruplarında ve cümlede fiilin kendi yönünde yapıldığını göstermek İçin isim yön değiştirme haline girer. Bu halin ekleri yön ekleridir. Yön ekleri, eylemlerin cereyan ettiği yönü gösterir. Yön ekleri, aslında, adları fiillere bağlayan eklerdendir. Bulundukları kelime zarf (belirteç) olarak kullanılır. Yön ekleri Türkçede sonradan çekim eki görevinden tamamiyle çıkmış ve sayılı kelimelerin bünyesinde tam bir yapım ekleri gibi klişeleşip kalmıştır. Çekim eki olarak her türlü hususiyetlerini ve canlılıklarını kaybetmişlerdir. Zaten canlı oldukları devirlerde de ancak yer ve zaman isimlerinde kullanılırlardı. Bugün artık birkaç kelimede kalıplaşmış olarak yapım eki haline gelmiş bulunan bu yön ekleri yerine yön ifadesi için Türkçede öteden beri datif eki ile doğru, karşı gibi yön edatları kullanılmıştır. Zaten, datif eki, yön ifade eden çekim eklerinden biridir. Çok defa, asıl yön eklerinden sonra da datif eki getirilir. Bugün artık çoktan yapım eki durumuna girmiş bulunan bu yön ekleri,  -ra, -re,
– arı, – eri olmak üzere iki çeşittir. Son-ra, taş-ra, üzre, dış-arı, iç-eri, İl-eri, yuk-arı misallerinde olduğu gibi – ra, • re eki eskiden beri hep aynı kalmıştır.

Soru Eki

Soru eki ismin soru ekini yapan işletme ekidir. İsim, fiile soru şeklinde bağlanmak için daima sonuna soru eki alır. Demek ki soru eki, ismi, daima fiile bağlayan ektir. Soru eki, belki daha çok fiil işletme ekidir. Bu ek edat kökenli olup sonradan ekleşmiştir. Bazı kaynaklarda bu ek soru edatı olarak da adlandırılmaktadır. Aslında ne olursa olsun soru eki muhakkak ki hem isimleri hem fiilleri işlektik sahasına alan genel bir çekim eki durumundadır. Sözcük öbeklerinde ve cümlede hangi kelime soru şeklinde belirtilmek isteniyorsa o kelimeye soru eki getirilir. Demek ki, soru eki, ismin teklik- çokluk eki, iyelik ekleri ve hal eklerine getirilebilen bütün bu şekillerin sorusunu yapan ektir. Taş-mı, odun-mu, ellerinde-mi, misallerinde olduğu gibi. Türkçede bugün soru eki vokal uyumuna bağlı olarak – mı, – mi, – mu, – mü şeklindedir. Soru eki, vurgusuz bir işletme ekidir. Vurguyu daima kendisinden önceki hece üzerine atar. Soru ekinden önce gelen bu vurgu ise daima kuvvetlidir.

Yorumlar (0)