Türk abecesindeki eksik damgalar/sesler é ve ñ

Kim ne derse desin, Türk abecesine iki simge eklenmelidir: é ve ñ.

Kapalı e ve genizcil n seslerini simgeleyen bu harfler mutlaka abecemizde olmalı. Çünkü anlam ayırıcı özelliğe sahipler ve birçok karışıklığın önüne geçiyorlar. Ayrıca eski Türkçede ve günümüzde diğer Türklerin çoğunun abecelerinde bu sesler var. Azerbaycan'da genizcil n simgesi yok ama kapalı e simgesi var. Özbekistan'da kapalı e için de genizcil n için de simge yok. Ancak diğer Türk ülkelerinde her iki ses için de simge vardır. Zaten abecelerde anlam ayırıcı tüm seslerin gösterilme zorunluluğu vardır. Bu ilke gereği bile olsa bu iki harf eklenmelidir. Örnek vereyim:

İkinci tekil kişi iyelik eki ñ sesidir. Diğer n seslerinden ayrılmasını sağlar. "Ata'm, izindeyiz" yazısıyla dalga geçip "İzinden dönün de biraz çalışın" diyenleri bilirsiniz. Oysa iz sözcüğüne gelen iyelik eki genizcil n sesidir. "İzindeyiz" yerine "iziñdeyiz" yazılsaydı, böyle bir sorun olmayacaktı. Yine "Kitabını okudum" sözündeki kitap kimindir? "Onun" mu, yoksa "senin" mi? "Senin" olduğunda genizcil n gelecektir (kitabıñı), onun olduğunda ise düz n (kitabını). Bu tür ayrımları bu ses sağlar.

Gelelim kapalı e (é) sesine... Türkçede "er" (asker) sözcüğü ile "ér" (erken) sözcüğü, günümüzde aynı yazılıyor. Bir kişiye "Erdoğan" adını veriyorsunuz. "Erken doğan" mı demek istiyorsunuz, "erkek/asker olarak doğan" mı? İşte burada kapalı e sesi anlamı ayırıyor. Yine aynı ayrım "el" sözcüğünde de var. Organ olan el, düz e ile, yabancı anlamındaki el ise é ile (él) yazılır. "Eller dokunmasın sana" derken, yabancılar mı dokunmasın diyoruz, herhangi birinin eli mi değmesin diyoruz? Bu karışıkları bu harf ortadan kaldırır.

Kapalı e'nin anlam ayırdığı sözcüklere diğer örnekler:

et: yiyecek türü.
ét: etmek eyleminden buyruk kipi.

ev: yuva anlamında.
év: evmek (ivmek) eyleminden buyruk kipi.

eñ: abartma ilgeci olan (eñ büyük)
én: genişlik anlamında (odanıñ éni ve boyu)

eğe: kaburga anlamında
éğe: törpü anlamında

eş: eşmek eyleminden buyruk kipi.
éş: çiftlerden biri.

Dipçe: x, q ve w seslerini soracak olanlara şimdiden yanıt verelim... Bu sesler Türkçede anlam ayırıcı değildir. Yerlerine yakın sesler kullanılması (q yerine k, w yerine v gibi) anlamı değiştirmez. O yüzden abecede olmaları yanlıştır.

Dipçe: Genizcil n sesi yalnızca iki tekil kişi iyelik ekinde değil, bazı sözcüklerin kökünde de bulunmaktadır. Bunlardan birkaçı şöyledir: tañrı, deñiz, soñ, añmak, alañ, biñ (sayı olan), beñ (leke olan), beñzemek, buñ, eñ (abartma sözü olan), göñül, geñiş, oñur, koñuşmak, öñ, yalñız, yeñi, yañkı, siñmek... vb.

Yorumlar (0)