EI-Kavaninü’I-Külliyye Li Zabti’l-Lügati’t- Türkiyye

TARİHTEKİ  TÜRKÇE SÖZLÜKLER HANGİLERİDİR?

İlk Türkçe sözlükler, Geçmişten günümüze önemli Türkçe sözlükler:

3- EI-Kavaninü’I-Külliyye Li Zabti’l-Lügati’t- Türkiyye


Türkçe yazılmış ve yabancılara Türkçe öğretimine yönelik sözlükler bir takım ayırıcı özellikler gösterir. Bu özelliklerin bir kısmı Kaşgarlı Mahmud’un Divânü Lugâti’t Türk’ünden beri süregelen özelliklerdir. Sözgelimi: sözcüklerin geçtiği metinlerin tamamının örnek olarak verilmesi, eklerin görevleriyle birlikte sınıflandırılması ve sözlüğün yazıldığı Türkçe kolu dışında yakın kollardaki sözcük biçimlerinin de belirtilerek verilmesi gibi. Bunun dışında tarihsel Türkçe sözlüklerde günümüz sözlükçülüğünde görülmeyen bir başka özellik de sözcüklerin Arapça dil bilgisi kurallarına göre sınıflandırılarak verilmesi, Türkçeye özgün kullanımların ‘istisna’ başlığıyla gösterilmesidir. Bu sözlükler içeriklerine göre iki dilli, ikiden çok dilli sözlükler olmak üzere iki ayrı başlıkta gruplandırılabilir. Tüm sözlükler aynı zamanda örnekli dil bilgisi kitabı özelliği de gösterirler.
 

1.3. EI-Kavaninü’I-Külliyye Li Zabti’l-Lügati’t- Türkiyye (XV. Yüz yılın ilk yarısı)

(Türk Dilinin Öğrenilmesi İçin Bütün Kurallar)

Diğerleri gibi sözlük içermez, yalnızca dil bilgisi kitabıdır. Araplara Kıpçak Türkçesi öğretmek amacıyla Türkçeyi çok iyi bilen ancak Türk olmayan biri tarafından yazılmıştır. Yaklaşık 500 sözcük içermektedir.

Öğretim yöntemi olarak tümevarım kullanılmıştır. Yabancı dil öğretim yöntemlerinden dil bilgisi çeviri yöntemi, yapısalcı yaklaşımla verilmiştir.

Eserde öncelikli olarak pratik amaçlı Türkçe öğretimi amaçlanmıştır. Yer yer ileri düzey Türkçe öğretimine yönelik bilgilerin verildiği de görülür.

Örnek bölüm:

“bunların hepsi aynı anlama gelir şekilde kullanılabilir:
Seni sevmek üçün keldüm ‘seni sevdiğimden geldim’ gibi seni sevmekinden keldüm demek de câizdir.
Keldüm Ķur’ân işitmekke Ķur’ân dinlemeye geldim’ gibi Ķur’ân işitmekke keldüm demek de câizdir
Biye bir at birdüm ‘beye bir at verdim’ yerine
Bir at birdüm biye/birdüm biye bir at demek de câizdir”

Yorumlar (0)