DÜNYANIN İLK ŞEHİRLERİNİ TÜRKLER KURMUŞTUR

DÜNYANIN İLK ŞEHİRLERİNİ TÜRKLER KURMUŞTUR

İtalya'daki ilk şehir devletlerini kuranlar bir Ön Türk halkı olan Etrüsklerdir. Etrüsklerin kurduğu Roma şehrinin adı olan Etrüskçe Ruma (doğru okunuşu Uruma ya da Oruma olmalıdır), yani oruma; orun, oturma; yerleşme; şehir; ülke; yurt demektir.

ETRÜSK ŞEHİRLERİ

Vatikan adı da Etrüskçe adak anlamına gelen vatik sözünden gelmektedir. Papalığın merkezi olan Vatikan, Roma şehrinin yakınlarındaki Vatican (adayan) adlı eski bir Etrüsk şehrinde kurulmuştur. Venedik şehrinin adı Etrüskçe soy; ırk anlamına gelen venete sözünden gelmektedir. Cenova şehrinin adı ise Etrüskçe kan; aile anlamına gelen cina sözünden gelmektedir.

Etrüsklerin İtalya'da kurduğu diğer şehirlerden bazıları şunlardır: erdem anlamına gelen Aritimi, Artam ya da Artem (bugünkü Arezzo şehri); 
maymun anlamına gelen arim sözünden gelen Arimna (bugünkü Rimini); kap anlamına gelen Kapna ya da Capna (bugünkü Capena); 
doğan, atmaca anlamına gelen kapu ya da kapuş (kapış; kapan) sözünden gelen Kapua ya da Capua (bugünkü Capua); 
kasap, kesen anlamına gelen Kesena ya da Cesena (bugünkü Cesena); 
peygamber anlamına gelen Kelevana ya da Clevana (bugünkü Chiusi şehri); kor; korlu; kordan (sıcak) anlamına gelen Kurtun ya da Curtun (bugünkü Cortona); 
ayırma, yarma anlamına gelen Parma (bugünkü Parma); 
korkunç anlamına gelen per ya da huer (Çuvaşça hora) sözünden türetiten ve korkan anlamına gelen Perusna ya da Persna (bugünkü Perugia şehri); 
toplum anlamına gelen Pupluna (bugünkü Populonia); 
ayrıcalıklı, seçkin (tarkan) anlamına gelen Tarkuna ya da Tarkna (bugünkü Tarquinia); 
mezar, oyuk, depo anlamlarına gelen tuş (deş) sözünden gelen Tuşkana ya da Tuscana (bugünkü Tuscania); 
sığ, yatık anlamına gelen Vatluna (bugünkü Vetulonia); yuvarlak; yılıt anlamına gelen Velatri (bugünkü Volterra şehri); 
yalaz (alev) anlamına gelen Velzna (bugünkü Bolsena).

COLESSİUM-ROMA

Bugünkü Yunanistan'da ve Anadolu'da, sonradan bölgeye gelen Akalar ve Dorlardan çok daha önce Atina, Isparta, İzmir, İstanbul gibi şehirleri kuranlar yine bir Ön Türk halkı olan Pelasglardır.

Atina adının Etrüskçesi (olasılıkla da Pelasgçası) Atena'dır ve Etrüskçe atanın yani aynı babadan anlamına gelmektedir; 
Isparta şehrinin adı ise Etrüskçe (ve yine olasılıkla Pelasgça) şehir anlamına gelen supur ya da şupur'dur ve oturmak; yerleşmek anlamına gelen sup ya da şups özü ile şehir anlamına gelen ur sözlerinin birleşiminden oluşmuştur. Bu sözlerin Sümercesi de şub ve ur dur. Şub sözü günümüzde ş-k ve b-y ses dönüşümleriyle kuy/köy ve kuytu sözlerine dönüşmüştür (kuy sözü sanıldığı gibi Farsça değil, Farsçaya Türkçeden geçmiştir). Ur sözü ise günümüzde orun haline gelmiştir. Ayrıca Lidya dilinde de şehrin anlamı sparda'dır (okunuşu suparda).

İZMİR-ANTİK SMYRNA

Yunancaya Smyrna olarak geçen İzmir adının aslı da Myrina'dır. Myrina, İzmir'in Aliağa ilçesi yakınlarında bulunan antik bir kenttir ve efsaneye göre adını bir Amazon kıraliçesi olan Myrina'dan almıştır. Bu ad, Etrüskçe kararsız; duran; duraksayan anlamına gelen murina, yani duran sözünden gelmektedir. Etrüskçe mur sözü durmak; kalmak anlamına gelmektedir ve günümüze dur olarak dönüşmüştür.

ETRÜSK EVLERİ

İstanbul Sarayburnu'na ise değişik Trak boylarının (yani Pelasgların) MÖ 6. binyıldan itibaren yerleşmiş oldukları bilinmektedir (2). İstanbul'un ilk adı ve Bizans adının kaynağı olan Byzas adı, Antik Yunan mitolojisine göre MÖ 660 yıllarında Yunanistan'dan gelip İstanbul'u kuran Kıral Byzas'ın adından gelmektedir. Bir Pelasg kıralı olan Byzas'ın adı ise, Etrüskçe ezmek, basmak anlamına gelen pesaş ya da pisaş (basış) sözünden gelmektedir ve basan, yani yöneten demektir (Etrüskçe pisişce de basışçı demektir). İstanbul'un ilk adı olan Batı Romaca (“Latince”) Bizantium, Doğu Romaca (“Eski Yunanaca”) Byzantion ve daha sonraki Byzanz adları da yönetim” anlamına gelen pisantum (basıntım) ve pisanuş (basınış) sözlerinden dönüşmüştür.

BİR ETRÜSK KURGANI

Selanik şehri diğer bir Ön Türk halkı olan Makedonlar tarafından kurulmuştur ve adını Philip'in kızı ve İskender'in kızkardeşi Tesalanik'ten almıştır. Etrüskçe tesa sözü, bakmak; korumak; sevmek anlamına; tesalanik de bakılmış; korunmuş; sevilmiş anlamına gelmektedir. Bugün bu söz birçok Türk dilinde unutulmuştur, ama Çuvaşçada bakmak; korumak; temizlenmek; arıtmak anlamına gelen tasa olarak yaşamaktadır.

ÖLÜ ŞEHİR CİVİTA

Avrupalı tarihçiler ise Philip'in kızının adının, Yunanca Teselya anlamına gelen Thessaly ve zafer anlamına gelen nike sözlerinden oluştuğunu ve “Teselya zaferi” (!) anlamına geldiğini iddia etmektedirler (1).

PERUGİA,UMBRİA-İTALYA

Pekin, Peking ya da Beijing sözü her ne kadar Mandarin dilinde “kuzey başkenti” anlamına gelse de, Ön Türkçeden Sinitikleştirilmiş bir addır. Bu ad, Bey King yani “kırallık yücesi” anlamına gelmektedir. Yine benzer olarak, uzun süreler başkentlik yapmış olan Nanking ya da Nanjing şehrinin adı ise Mandarin dilinde “güney başkenti” anlamına gelmektedir, ama bu ad da Ön Türkçe en iyi; önde gelen; baş anlamlarına gelen nun sözünden türemiştir; Nun King, “kırallık başı” demektir.

PEKİN-BEİJİNG
YASAK ŞEHİR-ÇİN

TÜRKLERİN GERÇEK TARİHİ / Türk Dili ve Tarihi Üzerine Tezler

Arif Cengiz ERMAN