14. YÜZYILDA NESİR
14.yüzyılda gerek telif gerekse Arapça ve Farsçadan çeviri olarak birçok mensur eser örneği verilmiştir. Bu tür eserler; İslâm tarihi, insanlara ders veren hayvan hikâyeleri, devlet adamlarına öğütler, sağlık, Kurân-ı Kerîm ve sûreler, İslâm dünyasındaki kahramanlıklar… vb.konularla ilgili ve dinî, tarihî, destânî, didaktik, folklorik, tıbbî nitelikli olup bir kısmı telif olarak yazılmış büyük bir kısmı ise tercüme edilmiştir. Bu devrin bilimsel eserleri de çok büyük oranda mensûrdur.Erzurumlu Mustafa Darîr, Şeyhoğlu Mustafa, Kul Mes‘ûd, İbrâhîm bin Mustafa bin Ali Şîr, İshak bin Murâd, Celâlüddîn Hızır (Hacı Paşa), Hamzavî yüzyılın önemli mensur eser sahiplerindendir. 14. yüzyılda dikkat çeken bazı mensur eserler, aşağıda kısa bilgilerle özetlenmiştir.
Sîretü’n-Nebî (Erzurumlu Mustafa Darîr): Hz.Peygamber’in hayatını ve yaptıklarını anlatan dinî-tarihî bir eserdir. Arapçadan çeviri olan eser, Anadolu sahasında türünün ilk örneği kabul edilir.
Fütûhu’ş-Şâm Tercümesi (Erzurumlu Mustafa Darîr): Arapçadan çeviri olan eserde, Suriye’nin İslâm ordularınca fethi anlatılır.
Marzubannâme (Şeyhoğlu Sadrüddîn Mustafa): Kelile ve Dimne benzeri didaktik nitelikli hayvan hikâyelerinden oluşan kısmen telif çoğu çeviri bir eserdir.
Kabusnâme (Şeyhoğlu Sadrüddîn Mustafa): Farsçadan çeviri bir eserdir.
Kenzü’l-küberâ ve Mehekkü’l-ulemâ (Şeyhoğlu Sadrüddîn Mustafa): Kutadgu Bilig benzeri çeviri esaslı bir eserdir.
Kelile ve Dimne (Kul Mes‘ûd): Aslı Hint edebiyatına ait olup Sanskritçe adı Karataka Danamaka’dır. Farsçadan Türkçeye sade bir dille yapılmış manzum-mensur karışık bir çeviridir.
Nasîhatnâme (Abdal Musa): Sade bir Türkçeyle yazılmış didaktik bir telif eserdir.
Bunlar dışında 14. yüzyılda Kurân’ın tamamının veya müstakil olarak Yâsîn, Fâtiha, Tebâreke, İhlâs gibi önemli ve halk arasında yaygın biçimde okunan sûrelerin mensur çevirileri yapılmıştır. AyrıcaKısâs-ı Enbiyâ (Sa‘lebî), Tezkiretü’l-evliyâ (F.Attâr) gibi çevirenleri henüz tespit edilememiş mensur eserler de vardır. Hz. Hamza’nın kahramanlıklarının anlatıldığı Hamzanâmeler, Seyyid Battal Gazi’nin kahramanlıklarının anlatıldığı Battalnâmeler, Dânişmend Ahmed Gazi’nin kahramanlıklarının anlatıldığı Dânişmendnâmeler ve Horasanlı Ebû Müslim’in kahramanlıklarının anlatıldığı Ebû Müslimnâme de denen Ebû Müslim Kitabı da 14. yüzyılın mensur eserleri arasında sayılabilir. Diğer taraftan Tervîhü’l-ervâh, Müfredât-ı İbni Baytar Tercümesi, Edviye-i Müfrede, Kâmilü’s-sınâ‘a, Müntahab-ı Şifâ, Nazmü’l-hilâfiyyât, Yüz Hadis Tercümesi, Bedâyiu’s-sihr fî-Sanâyii’ş-şi‘r gibi eserler de devrin mensûr örneklerindendir.
