16. YÜZYILDA EDEBİYAT VE SANAT
yüzyılda başta İstanbul olmak üzere Osmanlı ülkesinin önemli şehirlerinde kültür, sanat ve edebiyat faaliyetlerinin yoğun biçimde gerçekleştiği görülmektedir. Siyasî ve askerî anlamda kazanılan başarılarla sağlanan istikrar ortamı yanında, başta padişahlar olmak üzere devlet adamlarının sanat ve edebiyat alanındaki çalışmaları teşvik etmeleri ve desteklemeleri, bu alandaki ürünlerin sayısında büyük artışlar sağlamıştır. Dahası başta Yavuz Sultan Selim, Kanunî Sultan Süleyman ve Üçüncü Murad olmak üzere yüzyılın padişahları ve devlet adamları da şiirle bizzat meşgul olmuşlar; şiir sohbetleri düzenlemişlerdir.
yüzyılın edebî ve sanatsal faaliyetler bakımından son derece zengin ve yoğun olmasında devletin sağladığı imkânlar yanında, sanatçılara ve edebiyatçılara gösterdiği teveccühün (ilgi ve destek) de büyük payı vardır.
yüzyılda tıpkı siyasî ve askerî alanda olduğu gibi şiir, edebiyat ve sanat alanlarında da Osmanlı ülkesi, en parlak dönemini yaşamıştır. Fuzûlî ve Bâkî gibi klâsik Türk şiirinin iki zirve ismi bu yüzyılda yetişmiş; Zâtî, Nev‘î, Taşlıcalı Yahyâ Bey, Lâmi‘î, Gelibolulu Âlî, Kemal Paşazâde (İbni Kemâl) gibi Türk edebiyatının en büyük isimlerinin birçoğu da bu dönemde yaşamıştır. Türk mimarisinin âbide ismi Mimar Sinan gibi büyük sanatçıların da yaşadığı bu dönem, bir bakıma Türk şiiri ve sanatı açısından gerçek anlamıyla klâsik bir nitelik taşımaktadır.
ve diğer devlet yöneticilerinin teşvikleriyle İstanbul’da ve diğer önemli merkezlerde oluşturulan elverişli ortam, doğudan ve batıdan birçok din ve ilim adamının, şairin, yazarın, hattatın, mimarın, nakkaşın, müzehhibin, musikişinasın Osmanlı ülkesine yönelmesini sağlamıştır. 15. yüzyılda Fatih ve Bâyezîd dönemlerinde hızlandırılmış olan bu süreç, 16. yüzyılda İstanbul’u ve Osmanlı’nın birçok şehrini kültürel ve sanatsal faaliyetlerin merkezi haline getirmiştir.
16. yüzyılda edebiyat ve sanat faaliyetleri dört önemli muhitte (çevrede) yürütülmüştür. Bunlardan biri padişahların, biri şehzâdelerin, biri devlet büyüklerinin, biri de paşa ve beylerin çevresinde oluşturulmuştur. Padişahların sarayları çevresinde oluşturulmuş edebî ve kültürel çevrenin merkezi doğal olarak İstanbul’dur.
Şehzâdelerin saraylarında oluşturulan muhit (çevre) ise şehzâde sancağı olan merkezlerdedir. Bu anlamda dikkat çeken merkezler; Edirne, Konya, Amasya, Manisa, Trabzon ve Kütahya’dır. Bu arada Bağdad, Kahire, Üsküp, Bağdat, Şam, Bosna, Sofya, Belgrad, Prizren, Yenice Vardar, Priştine gibi şehirler de unutulmamalıdır. Sadrazam, vezir, kazasker gibi devlet büyüklerinin çevresinde oluşturulan muhitin! merkezi de doğal olarak görevli bulundukları İstanbul olmuş; şehzâdelerin çevresindeki paşa ve beylerin oluşturdukları muhit de yine görevli oldukları yerlerde gelişmiştir.
