16. YÜZYILIN BÜYÜK ŞAİRLERİ
16.yüzyıl, Osmanlı tarihinin büyük padişahlarının yetiştiği dönem olmasının yanında klâsik Türk edebiyatının büyük şairlerinin de yetiştiği dönem olmuştur. Klâsik Türk şiirinin Fuzûlî, Bâkî, Nef‘î, Nedîm ve Şeyh Gâlip’ten oluşan beş büyük zirve isminden ikisi bu yüzyılda yaşamıştır. Ayrıca Hayâlî Bey, Taşlıcalı Yahyâ Bey, Zâtî, Nev‘î gibi klâsik Türk şiirinin üstâd isimleri de bu yüzyılın önemli şairleri arasındadır.
Zâtî (1471-1546): Kronolojik anlamda 16. yüzyılın ilk büyük şairlerinden olan Zâtî, Balıkesir doğumludur. Aralarında Bâkî, Hayâlî ve Taşlıcalı Yahyâ Bey gibi isimlerin de bulunduğu birçok şair, onun Bâyezîd Câmii avlusundaki dükkânında gerçekleşen şiir sohbetlerinde bulunmuştur. Türkçe Dîvânı yanında Şem‘ ü Pervâne, Edirne Şehrengîzi, Letâif gibi eserleri de vardır.
Fuzûlî (1483?-1556): Bağdad doğumlu olup, 16. yüzyılın en büyük şairi kabul edilmektedir. Şiirlerinde Azerbaycan Türkçesinin özellikleri görülür. Başta Türkçe divanı ve Leylâ vü Mecnûn mesnevisi olmak üzere, eserleri yoluyla kendinden sonraki dönem şairleri üzerinde önemli etkiler bırakmıştır. Türkçe Dîvân, Farsça Dîvân, Arapça Şiirler, Leylâ vü Mecnûn, Enîsü’l-Kalb, Beng ü Bâde, Tercüme-i Hadîs-i Erbaîn (Câmî’den), Sohbetü’l-Esmâr, Sâkînâme (=Heftcâm) manzum; Hadîkatü’s-Süedâ, Türkçe Mektûblar, Şikâyetnâme, Rind ü Zâhid, Sıhhat u Maraz (=Hüsn ü Aşk =Rûhnâme), Risâle-i Muammâ, Matlau’l-İtikad fî Ma‘rifeti’l-Mebde ve’l-Me‘âd ise mensur eserleridir.
Hayâlî (?-1557): Rumeli (Vardar Yenicesi) doğumludur. Daha çok Türkçe Dîvânı ve bu dîvândaki gazelleriyle tanınan şairin Gül-i Sadberg (şiir mecmûası) adlı bir eseri de vardır.
Taşlıcalı Yahyâ (?-1582): Dukakinzâde olarak da bilinen şair, devşirme bir yeniçeridir. 16. yüzyılın hamse (5 mesnevi) sahibi şairi Taşlıcalı Yahyâ Bey’in Türkçe Dîvânı dışında yer alan Şâh u Gedâ, Yûsuf u Züleyhâ, Gencîne-i Râz, Gülşen-i Râz, Kitâb-ı Usûl adlı eserleri hamsesini oluşturmaktadır.
Nev‘î (1533-1599): O zamanlar Edirne’ye bağlı olan Malkara’da doğmuştur. Türkçe Dîvânı’ndan başka, Hadis-i Erba’în Tercümesi (manzûm), Hasb-i Hâl (ilâhî aşk konulu mesnevî), Keşfü’l-Hicâb min Vechi’l-Kitâb (M.Arabî-Füsûsu’l-hikem’in tercümesi), Netâyicü’l-Fünûn (ansiklopedik), Nevâ-yı Uşşâk(mensûr, Tazarrunâme gibi) gibi eserleri de vardır.
Bâkî (1526-1600): 16. yüzyıl İstanbul’unda sultanü’ş-şuarâ unvanıyla tanınmıştır. 16. yüzyılın üstâd şairleri içinde İstanbul doğumlu tek isim Bâkî’dir. Başta Kanûnî olmak üzere hem devlet yöneticilerinin hem de diğer şairlerin dikkatini çekmeyi başarmıştır. En ünlü eseri Türkçe Dîvânıdır. Ayrıca Fezâ’ilü’l-Cihâd, Fezâ’il-i Mekke, Meâlimü’l-Yakîn fî Sîreti Seyyidi’l-Mürselîn (siyer), Mevâhibü’l-Ledünniyye Tercümesi (İmam Kastalânî’den) gibi eserleri de vardır.
