16. YÜZYILIN RUHUNU KURAN ESERLER VE SANATÇILAR

 
16. yüzyıl, klâsik Türk edebiyatı bakımından son derece verimli bir dönemdir. Bu yüzyılda gerek şiir gerek nesir alanında pek çok önemli eser verilmiştir. 16. yüzyılın klâsik Türk edebiyatı bakımından bir zirve noktası oluşturması, şüphesiz bu eserler ve sahiplerinin katkısıyla mümkün olmuştur. Aşağıda 16. yüzyılın zengin kültürel ve edebî birikiminde payı bulunan şairler, yazarlar ve bunların eserleri özet halinde verilmiştir.   

Fuzûlî: Türkçe Dîvân, Farsça Dîvân, Arapça Şiirler, Leylâ vü Mecnûn, Enîsü’l-Kalb, Beng ü Bâde, Tercüme-i Hadîs-i Erbaîn, Sohbetü’l-Esmâr, Sâkînâme (=Heftcâm). Hadîkatü’s-Süedâ, Türkçe Mektûblar, Şikâyetnâme, Rind ü Zâhid, Sıhhat u Maraz (=Hüsn ü Aşk=Rûhnâme), Risâle-i Muammâ, Matlau’l-İtikad fî Ma‘rifeti’l-Mebde ve’l-Me‘âd.   Bâkî: Türkçe Dîvân, Fezâ’ilü’l-Cihâd, Fezâ’il-i Mekke, Meâlimü’l-Yakîn fî Sîreti Seyyidi’l-Mürselîn, Mevâhibü’l-Ledünniyye Tercümesi.   

Zâtî: Türkçe Dîvân, Şem‘ ü Pervâne, Edirne Şehrengîzi, Letâif.   Hayâlî: Türkçe Dîvân, Gül-i Sadberg.   Nev‘î: Türkçe Dîvân, Hadis-i Erba’în Tercümesi, Hasb-i Hâl, Keşfü’l-Hicâb min Vechi’l-Kitâb, Netâyicü’l-Fünûn, Nevâ-yı Uşşâk.   

Taşlıcalı Yahyâ Bey: Türkçe Dîvân, Şâh u Gedâ, Yûsuf u Züleyhâ, Gencîne-i Râz, Gülşen-i Râz, Kitâb-ı Usûl.   Kemal Paşazâde: Türkçe Dîvân, Tevârîh-i Âl-i Osmân, Heşt Behişt Tercümesi, Yûsuf u Zelîhâ, Dakâyıku’l-Hakâyık, Nigâristân.   Lâmi‘î: Şevâhidü’n-Nübüvve, Hüsn ü Dil, Ferhadnâme, Vîs ü Râmin, Nefâhatü’l-üns Tercümesi, Şehrengîz-i Burusa, Vâmık u Azrâ, Şem‘ ü Pervâne, İbretnâme, Şerefü’l-İnsân, Selmân u Absâl, Tasavvuf Risâlesi, Câbirnâme, Fetihnâme-i Kal‘a-i Moton, Firâknâme, Heftpeyker, Münâzara-i Bahâr u Şitâ, Şerh-i Dîbâce-i Gülistân, Mevlid, Maktel-i Hüseyn, Gûy u Çevgân, Fâl Risâlesi, Fezâ’il-i Şi‘r ü Şâ‘irân, Miftâhu’n-Necât fî Havâsi’s-Süveri ve’l-Âyât.   

Celîlî: Türkçe Dîvân, Hüsrev ü Şîrîn, Leylâ vü Mecnûn, Gül-i Sadberg-i Bî-hâr, Hecrnâme, Meheknâme, Yûsuf u Züleyhâ, Şehnâme Tercümesi.   

Mu‘idî: Dîvân, Şem‘ ü Pervâne, Gül ü Nevrûz, Hüsrev ü Şîrîn, Vâmık u Azrâ, Miftâhu’t-Teşbîh, Işkefzâ, Leylâ vü Mecnûn.   

Gelibolulu Âlî: Dîvân, Mihr ü Mâh, Künhü’l-ahbâr, Kavâ’idü’l-mecâlis, Menâkıb-ı Hünerverân.   

Selîmî (Birinci Selim): Türkçe Şiirler, Farsça Dîvân.   

Muhibbî: Türkçe Dîvân, Farsça Dîvân.   Hubbî Hatun: Türkçe Dîvân, Hurşîd u Cemşîd, İmâdü’l-Cihâd.   

Basîrî: Türkçe Dîvân, Farsça Dîvân, Letâif.   

Cinânî: Dîvân, Riyâzü’l-Cinân, Cilâu’l-Kulûb, Bedâyiu’l-Âsâr.   

Diğer bazı mensûr eser sahipleri: Rûhî Çelebi, Lütfî Paşa, Hoca Sadeddîn, Nişancı Mehmed Paşa, Selânikli Mustafa Efendi, Taşköprizâde İsâmeddîn Ahmed, Muhtesibzâde Mehmed Hâkî, Derviş Ahmed Efendi, Mehmed bin Sinânüddîn Yûsuf, Seyyid Mustafa, Amasyalı İbrahim bin Ahmed, Edirneli Mehmed Mecdî, Âşık Çelebi, Ali bin Bâlî, Sehî Bey, Hasan Çelebi, Beyânî, Sûdî, Hevâyî-i Bursevî, Kefevî, Sürûrî, Dervîş İlmî, Zarîfî Hasan Çelebi, Kınalızâde Ali Çelebi, Deli Birâder, Birgili Mehmed Efendi, Sofyalı Bâlî, Enîsî, Şefîk Efendi, Bahşî...