EDEBİ AKIMLAR> DADAİZM'İN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE TEMSİLCİLERİ

EDEBİ AKIMLAR> DADAİZM'İN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE TEMSİLCİLERİ

EDEBİ AKIMLAR KOLAY ERİŞİM ÇİZELGESİ

• Edebi Akımların Özellikleri, Dadaizm, Egzistansiyalizm,
• Empresyonizm, Entüisyonizm, Fütürizm, Hümanizm
• Klasisizm, Kübizm, Natüralizm, Neoklasisizm
• Parnasizm, Postmodernizim, Realizm, Romantizm
• Sembolizm, Sürrealizm, Ekspresyonizm

DÜNYA EDEBİYATI

• Yunan-Latin Edebiyatı, İtalyan Edebiyatı, İngiliz Edebiyatı
• Alman Edebiyatı, İspanyol Edebiyatı, Amerikan Edebiyatı
• Fransız Edebiyatı, Rus Edebiyatı, Dünya Edebiyatı Genel
• Batı Edebiyatı Genel, Rönesans Edebiyatı

DADAİZM'İN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE TEMSİLCİLERİ

Fransızca bir sözcük olan dada, çocukların binerek oynadıkları "ağaç parçası, tahta at" anlamına gelir.

Düzensiz sözcük ve imgelerin kullanıldığı dadacılık, I. Dünya Savaşının getirdiği yıkıcı ortamda düş kırıklığına uğrayan aydın ve sanatçıların bir baş kaldırısı olarak doğmuştur. Bir başka deyişle iki dünya savaşı arasında varlık gösteren ve toplumu uyuşukluktan kurtarma çabası güden bir harekettir.

Romen asıllı Fransız şair Tristan Tzara tarafından 1918'de yayımlanan bildirge ile dadacıların görüşü gün ışığına çıkmıştır. Özgün bir akım değildir. Kendinden önceki dönemlerde de benzer görüşlerin savunulduğu, benzer ilkelerin uygulandığı görülür. Yalnızca onlardan ayrı yanı, kuralsız oluşudur.

Dadaizm hareketi, geleneksel değerlere ve inançlara, us ve usa dayalı değerlere karşı çıkıştır. Onları yıkmayı amaçlar. Toplum düzenini ve ahlâk değerlerini kabul etmez ve tepki gösterir.

Dadaizmden özellikle şiir türü etkilenmiştir. Buna göre şiir, kendiliğinden meydana gelen "canlı bir güç" olarak kabul edilir. Biçim önemli değildir. Şiirsel olmayan biçim bile geçerlidir. Şiir yazmak, sözcükleri bir araya getirmektir. Bu görüşün öncüsü sayılan Tristan Tzara'nın şiirinde olduğu gibi:

DADAİST BİR ŞİİR YAZMAK İÇİN

Bir gazete alın
Makas alın
Bu gazetede şiirinize vermeyi tasarladığınız
Uzunluğa sahip olan bir makale seçin.
Makaleyi eşit parçalar halinde kesin.
Daha sonra bu makaleyi meydana getiren kelimeleri özenle kesin
Ve bir torbaya koyun.
Yavaşça karıştırın
Daha sonra her kupürü peş peşe
Torbadan sırayla çekin.
Olduğu gibi yazın
Şiir size benzeyecektir.
İşte siz "çekici bir duygusallığı olan-her ne kadar halk tarafından anlaşılmaz
İse de-son derece değişik bir yazarsınızdır."

Dadaizm'in acımasız tutumu, kendinden sonra gelen gerçeküstücülük (sürrealizm) akımının daha uyumlu ve istediğini bilen bir anlayışa sahip olmasını sağlamıştır. Dadaistler arasında Tristan Tzara'nın yanı sıra bir süre bu harekete katılan Louis Aragon ve Paul Eluard da sayılabilir.

Birinci Dünya Savaşının ardından kurulan bir akım olduğundan dönemin karamsarlığı dadaistlere de yansımıştır. Dayandığı temel görüşler dayanaksız olduğu için çok kısa bir süre (1916-1922) varlığını sürdürebilmiştir.

Dadaizm Akımının Özellikleri

Dadaistler aklın hiçbir değerinin olmadığına inanırlar.
Her şeye kuşkuyla bakan dadaistler çevrelerindeki hiçbir şeyin doğruluğuna ve varlığına inanmazlar.

Bu akım, hiçbir şeyin sağlam ve sürekli olduğuna inanmayan bir felsefi yapıdan etkilenir.
Dadaist sanatçılar, insanları şaşırtmak istemişlerdir.
Alışılmış estetik anlayışa karşı çıkarak, dil ve biçimde yeni deneylere girişen dadaistler, dil, biçim, uyak gibi kaygılar taşımaz. Çünkü onlara göre estetiğin hiçbir değeri yoktur.
Dadaistler, bilinçsiz bir şekilde hayalle ruhun kontrol edilemeyen boyutlarına kadar ilerleyip karışıklık meydana getirip sanatı bile ortadan kaldırmayı düşünürler.
Dadaizm'de, bilincin yönünü kaybetmiş bir kuşağın ümitsizliği ve isyanı vardır.

Dadaizm'in Temsilcileri

Tristan Tzara
Jean Arp
Richard Hülsenbeck
Marcel Janco
Emmy Hennings

Edebi Akımlar Test-1

1. —- kuramcısı olan Boileau, —- adlı yapıtında, "Akıl ve mantığı seviniz, eserleriniz görkem ve değerini ondan alsın." diyerek bu akımın en önemli özelliklerinden olan akıl ve sağduyu egemenliğini gözler önüne sermiştir.

Bu cümlede boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?

A) Klasisizmin – Şiir Sanatı

B) Sembolizmin – Kötülük Çiçekleri

C) Romantizmin – Cromwell

D) Realizmin – Madam Bovary

E) Hümanizmin – Denemeler

2. Bu akım, parnasyenlerin şiirden kovduğu duygu ve hayali şiire geri getirmiştir. Birtakım simgelerin arkasına saklanarak, anlamı herkese göre değişebilen kapalı bir şiir anlayışını benimsemiştir.

Parçada tanıtılan edebiyat akımı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sürrealizm B) Sembolizm C) Romantizm D) Fütürizm E) Klasisizm

3. Emile Zola'nın kurucusu olduğu ve realizm akımının aşırı bir devamı sayılan edebiyat akımı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Natüralizm B) Parnasizm C) Sembolizm D) Klasisizm E) Egzistansiyalizm

4. Eski Yunan ve Latin kaynaklarına bağlı kalarak bu kaynaklardan beslenen akımın sanatçıları, erdem ve ahlak unsurlarına büyük önem vermişlerdir. Anlattıkları karakterlerdeki mükemmeliyetçiliği yazı dillerine de yansıtmışlar, konuyu kusursuz bir dille ortaya koymaya özen göstermişlerdir.

Yukarıda sözü edilen sanatçılar, hangi edebiyat akımına bağlı olabilirler?

A) Romantizm B) Natüralizm C) Sürrealizm D) Klasisizm E) Sembolizm

I. Freud'un psikanaliz görüşünden yararlanırlar.

II. Gelenek ve yasalara sıkı sıkıya bağlıdırlar.

III. Bilinci ve aklı değil bilinçaltını esas alırlar.

IV. Dil ve anlatımda anlaşılır olmayı önemsemezler.

V. Şiirde rüyaya benzeyen bir dünya yaratırlar.

5. Yukarıda verilen bilgilerden hangisi sürrealist sanatçıların özelliklerinden biri değildir?

1. I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

6. Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışı söz konusudur?

A) Suç ve Ceza, Karamazov Kardeşler, realist bir yazar olan Dostoyevski'nin ünlü yapıtlarındandır.

B) Romantizmde, klasisizmde ihmal edilen doğaya karşı büyük bir sevgi gösterilir.

C) Corneille, Moliere, Racine klasik akımın temsilcilerindendir.

 D) Natüralizm, Darwinci doğa anlayışının ilkelerini edebiyata uygulayarak gelişmiştir.

E) Sembolistler, şiirde anlaşılır olmaya özen göstermişlerdir.

7. (I) 19. yüzyılın ilk yarısında romantizme tepki olarak doğan realizm, dış dünyayı olduğu gibi anlatmayı amaçlayan bir edebiyat akımıdır. (II) Akımın sanatçıları romantizmin hayalci görüşlerini reddederek, gözlemlerine kendi duygularını karıştırmadan yazmışlardır. (III) Kişileri tanıtırken onların yaşadığı doğal ve sosyal çevreyi de en ince ayrıntısına dek incelemişlerdir. (IV) Anlatıma fazlaca değer vermeyen realist sanatçılar toplumsal faydayı esas almışlardır. (V) Akımın romantizme üstünlüğünü G. Flaubert'in "Madame Bovary" adlı romanıyla ortaya koymuşlardır.

Bu parçada numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

1. I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

8. İnsanın önce var olduğunu, ardından kendi benliğini, kimliğini kendisinin yarattığını söyleyerek "varlık"ın "öz"den önce geldiğini savunan edebiyat akımı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Empresyonizm

B) Sürrealizm

C) Egzistansiyalizm

D) Fütürizm

E) Ekspresyonizm 

9. Edebiyat akımları birbirlerine tepki niteliğinde ortaya çıkmıştır. Örneğin romantizm (I)klasisizme, realizm (II)romantizme, parnasizm (III)realizme, (IV)sembolizm (V)parnasizme, tepki olarak doğmuştur.

Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

1. I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

10. Aşağıdaki sanatçılardan hangisi romantizmin temsilcileri arasında yer almaz?

A) Lamartine

B) J. J. Rousseau

C) Goethe

D) La Fontaine

E) Schiller

11. Romantizmle ilgili olarak aşağıda verilen yargılardan hangisi doğru değildir?

A) Akıl yerine duygu önemsenmiştir.

B) İnsan değişmeyen yönleriyle ön plana çıkarılmış, çevre göz ardı edilmiştir.

C) V. Hugo, bu akımın kurucusu ve kuramcısı kabul edilir.

D) Klasisizmin tüm kural ve biçimleri yıkılmıştır.

 E) Karşıtlıklar ve tesadüf olay akışını sağlayan önemli unsurlardır.

12. Romancı, bilimsel determinizm yöntemiyle incelediği olayları aktarırken kendi kişiliğini gizlemiş ve bu yolla sanatını toplum için kullanmıştır.

Burada sözü edilen romancı, hangi edebiyat akımına bağlı olabilir?

A) Romantizm

B) Sembolizm

C) Parnasizm

D) Natüralizm

E) Fütürizm

13. Aşağıdakilerden hangisi parnasizmin bir özelliği değildir?

A) Realizmin şiirdeki yönünü temsil eder.

B) Şiir, öznellikten nesnelliğe açılan bir yol izler.

C) T. Gautier, Banville önemli temsilcilerindendir.

D) Şiir, saf güzellik olarak algılanmıştır.

E) "Sanat, toplum içindir." ilkesi benimsenmiştir.

14. Sanatçı, dış dünyada gördüğü varlığın realist yönünü değil kendisinde uyandırdığı izlenimlerini anlatmıştır. Bu nedenle sanatçının anlattığı dış dünya değil, dış dünyadaki varlıkların hayale bürünmüş izlenimleridir.

Bu parçada sözü edilen sanatçı, hangi edebiyat akımına bağlı olabilir?

A) Romantizm

B) Klasisizm

C) Parnasizm

D) Natüralizm

E) Empresyonizm

15. Aşağıdakilerden hangisi sembolizmin özelliklerinden biri değildir?

A) Şiirde gerçekliğe tepki olarak doğmuş bir akımdır.

B) Şiirde anlamın açık oluşuna karşı çıkar, bunun düzyazıya ait bir özellik olduğunu savunur.

C) Bu akımda sanatçı, gördüğünü değil, sezdiğini; doğayı değil izlenimlerini anlatır.

D) Yunan mitolojisi yerine Hıristiyanlık mucizelerini ve ulusal efsaneleri konu edinir.

E) Şiirde, musikiyi ve iç ahengi ön plana çıkarır.

16. Ortaya çıkış zamanlarına göre, sanat ve edebiyat akımlarının doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Romantizm – klasisizm – realizm – sembolizm – parnasizm – natüralizm

B) Klasisizm – romantizm – realizm – parnasizm – natüralizm – sembolizm

C) Realizm – natüralizm – parnasizm – romantizm – klasisizm – sembolizm

D) Romantizm – realizm – klasisizm – parnasizm – sembolizm – natüralizm

E) Sembolizm – realizm – romantizm – klasisizm – natüralizm – parnasizm

CEVAP ANAHTARI

1-A 2-B 3-A 4-D 5-B 6-E 7-D 8-C 9-C 10-D 11-B 12-D 13-E 14-E 15-D 16-B

Edebi akımlar özet, edebi akımlar tablo, edebi akımlar pdf, edebi akımlar slayt, edebi akımlar test, türk edebiyat akımları, edebiyat akımları şifreleme, Cumhuriyet dönemi edebi akımlar, Edebi Akımların Özellikleri, Dadaizm, Egzistansiyalizm, Ekspresyonizm, Empresyonizm, Entüisyonizm, Fütürizm, Hümanizm, Klasisizm, Kübizm, Natüralizm, Neoklasisizm, Parnasizm, Postmodernizim, Realizm, Romantizm, Sembolizm, Sürrealizm, Dünya edebiyatı, Türk edebiyatı, Yunan Edebiyatı, Latin Edebiyatı, İtalyan Edebiyatı, İngiliz Edebiyatı, Alman Edebiyatı, İspanyol Edebiyatı, Amerikan Edebiyatı, Fransız Edebiyatı, Rus Edebiyatı, Batı Edebiyatı, Rönesans Edebiyatı