Anlatma ve gösterme; yaşanan, tanık olunan, öğrenilen ya da hayal edilen olay ve durumların başkalarına bildirilmesi için kullanılan yöntemlerdendir. Anlatma, en basit hâliyle kişinin “Önce şöyle oldu, o şunu söyledi, ardından diğeri de şunları söyledi, sonra da şunlar şunlar oldu…” vb. cümleler kurması; gösterme ise kendisini olayları gerçekleştirenlerin yerine koyarak olayları canlandırmasıdır. Bu yöntemlerin edebiyatta kullanılması sonucunda anlatmaya bağlı edebî metinlerle göstermeye bağlı edebî metinler oluşmuştur.

Tiyatro metinleri, göstermeye bağlı edebî metinler başlığı altında ele alınır. Aslında tiyatro, kendine özgü kuralları olan bir sahne sanatıdır. “İnsan yaşayışının sahnede canlandırılması sanatı” olarak tanımlanabilecek tiyatroyla edebiyat arasında ilişki kurulmasının nedeni, tiyatro metinlerinin edebî metin niteliği taşımasıdır.

Tiyatro

Sahnede ve seyirciler önünde oynanmak amacıyla yazılmış eserlere tiyatro adı verilir. Tiyatro, tiyatro eseri, oyun ve piyes sözcükleri de aynı anlamda kullanılmaktadır. Yazılan eser, oyuncular tarafından belli bir sahne düzeni içinde, el kol hareketleri, mimikler ve sözlerle canlandırılarak seyirciye gösterilir. Bu özelliklerinden dolayı tiyatroyu “drama” veya “dramatik sanat” olarak da niteleyebilmekteyiz.

Tiyatronun Doğuşu

Araştırmacılar, tiyatronun doğuşunu ilkel toplumların dinî törenlerine dayandırırlar. Bu törenlerde kutsal sayılan varlıklar taklit yoluyla canlandırılmaya çalışılmıştır. Günümüzdeki anlamı ile tiyatro, Eski Yunan kültürüne dayanmaktadır. Eski Yunan bağbozumu tanrısı Dionysos adına düzenledikleri dinî törenlerde kimi gösteriler sergilemişler ve “Ditirombos” adı verilen şiirler okumuşlardır. Bu şiirlere, derilere bürünüp teke kılığına giren bir koro şarkıları ile eşlik etmişlerdir. Bu törenlerin geliştirilmesiyle diyaloglu gösteriler oluşturulmuş ve tragedya, komedya adları verilen klasik tiyatro ortaya çıkmıştır.

Tiyatronun Unsurları

Söze ve harekete dayalı bir canlandırma sanatı olan tiyatronun temel unsurları şunlardır:

1. Tiyatro metni


2. Oyuncu(lar)


3. Sahne / Dekor


4. Seyirciler

Tiyatro metnini oluşturan temel öge diyaloglardır. Ancak diyalogların dışında yazar, metni oluştururken oyuncuların tavır, hareket ve mimiklerini de belirtme durumundadır.

Hemen her türlü konuyu içerebilen tiyatro metni, sahnelenmeye uygun olmalıdır. Yazar, oyunda yarattığı kahramanların diyaloglarında oyunun akışına engel olacak teferruatlardan kaçınmalıdır. Her kahramanı ait olduğu yörenin, sınıfın söyleyiş özelliklerine uygun konuşturmaya dikkat etmelidir.

Oyunun, izleyicide bir tepki uyandırmasında dekor da önemli bir işlev yüklenir. Olayların yaşandığı yerin imkânlar dâhilinde gerçeğe yakın oluşturulması gerekir. Günümüzde tiyatro, teknolojinin de katkısıyla sahne – dekor konusunda geniş imkânlara sahiptir.

Çehov: “Tiyatro sahnesinde duvarda bir tüfek asılı ise bu tüfek oyunun bir yerinde mutlaka patlamalıdır.” der.

Tiyatroda her söz, her davranış, her bakış ve her dekor parçası bir işlevi yerine getirmek için vardır. Belli bir amaca hizmet etmeyen hiçbir ayrıntının tiyatroda yeri yoktur.

Türk tiyatrosu iki başlık altında incelenir:

1. Geleneksel Türk Tiyatrosu


2. Modern Türk Tiyartosu

Göstermeye Bağlı Edebi Metinleri İnceleme, Göstermeye Bağlı Edebi Metinleri İnceleme, Göstermeye Bağlı Edebi Metinleri İnceleme, Göstermeye Bağlı Edebi Metinleri İnceleme Göstermeye Bağlı Edebi Metinleri Tanıma, Göstermeye Bağlı Edebi Metinleri Tanıma