NAZİRE NEDİR, NAZİRE ÖZELLİKLERİ, NAZİRE TEST
NAZİRE NEDİR, NAZİRE ÖZELLİKLERİ, NAZİRE TEST
NAZİRE NEDİR, NAZİRE ÖZELLİKLERİ, NAZİRE TEST
12. NAZİRE:
Sevilen şairlerin şiirlerine özellikle gazellerine başka şairler tarafından vezin, kafiye ve redifi aynı olmak şartıyla yazılan şiirlerdir. Nazirelerin en azından örnek alınan şiir kadar güzel olmasına dikkat edilir. Edebiyatımızda birbirine nazire yazılan şiirleri toplayan nazire mecmuaları vardır.
Nazirelerin olumsuz anlamda olanlarına nakize denir.
15. yüzyılın büyük şairi Necati’nin “döne döne” redifli gazeli ve bu gazele olan Mihri Hatun (Ö. 1506)’un aynı vezin, kafiye ve redifle yazdığı naziresi:
NAZİRE NEDİR?
Bir şairin şiirine başka bir şair tarafından aynı şekil, vezin, kafiye ve redifle yazdan şiir.
Divan Edebiyatı nazım türüdür.
Kelime Arapça "eş, değer” anlamlarındaki nazirden gelir. Nazire yazma, tanzir, tanzir etme diye anılır.
Nazire geleneği Türk Edebiyatı’na İran edebiyatından geçmiştir.
İranlı şairler nazireye cevâb adını verirler. Alay ve şaka yollu yazılmış nazirelere tezhil veya hezldenir.
FUZULİ’NİN GAZELİ
Hayret ey büt sürelin gördükte lâl eyler meni
Sûret-i hâlim gören sûret hayâl eyler meni
Mihr satmazsın mana rahm eylemezsin munca kim
Sâye tek sevdâ-yı zülfün pây-mâl eyler meni
Za’fı tâli mân-i Tevfik olur her nice kim
İltifâtın ârzû-mend-i visâl eyler meni
Men gedâ şahâyâr olmak yok ammâ neyleyem
Arzû ser-geşte-i fıkr-i muhâl eyler meni
Tir-i gamzen atma kim bağrım deler kanım döker
Akd-i zülfün açma kim âşüfte-hâl eyler meni
Dehr vakfetmiş meni nev-res civanlar aşkına
Her yeten meh-veş esîr-i hatt u hâl eyler meni
Ey Fuzûlî kılmazsam terk-i tarîk-i aşk kim
Bu fazilet dâhil-i ehl-i kemâl eyler meni
FUZULİ
NEDİMİN FUZULİ’NİN GAZELİNE YAZDIĞI NAZİRE
Bûs-ı la ’lin şöyle sîr-âb-ı zulâl eyler beni
Kim gören âb-ı hâyât içmiş hayâl eyler beni
Şâire söz bulmağa minnet yok amma neyleyim
Ah kim hâyret seni gördükçe lâl eyler beni
Sevdiğim câm-ı meye hâcet nedir la’l-i lebin
Hasret-i çeşminle ben hâk-i siyah olsam dahi
Bir şeker handeyle mest-i bî mecât eyler beni
Baht âhir sürme-i çeşm-i gazal eyler beni
Bağda zülf it ruhun andıkça bu kimdür deyü
Sünbül it gül birbirinden sûal eyler beni
Nükhet-î zülfünle geldikçe nesîm- 'ı nev-bâhar
Turra-i sünbül-sıfat âşüfte-hâl eyler beni
Nâ-tüvânım şöyle çeşmin hasetinden kim gehî
Sâye-i müjgân-ı âhü pây-mâl eyler beni
Güldürür ya ağlatır ya lütf eder yâhud itâb
Hâsılı neylerse ol ruhsâr-ı âl eyler beni
Arz-ı hâlim çok efendim hak-i pây devlete
Lütfun ammâ bî-niyâz-ı arz-ı hâl eyler beni
Ben kulun lâyık değildir aslına ammâ yine
İltifatın ârzü mend-i visâl eyler beni
Gerdişin gördükçe sâkî-mülâyım meşrebin
Gûyyâ bilmez efendim bende-i dîrinesin
Arzû ser-geşte-i fıkr-i muhâl eyler beni
Kim Nedîmâ bu mudur deyü suâl eyler beni
Ateş-i gamda kebap oldu ciğer döne döne
Göklere çıkdı dûhânumla şerer döne döne
Cân fırakunla fitil oldı gönül hânesine
Ten hâyâlünle fener oldı yanar döne döne
NAZIM TÜRLERİ TEST
1. Kasidenin nesib bölümünden methiye bölümüne geçerken söylenen beyit ya da beyitlere —- denir. —- iki bölümü birleştiren bir basamak görevindedir.
Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Teşbib
B) Fahriye
C) Tevhit
D) Giriş (girizgâh)
E) Dua
2. Aşağıdakilerden hangisi kasidenin bölümlerinden biri değildir?
A) Fahriye
B) Tegazzül
C) Girizgâh
D) Methiye
E) Hicviye
3. Yuğ adı verilen ölüm törenlerinde söylenir. Ölen kişinin iyilikleri, yiğitlikleri anlatılır.
Yukarıda özellikleri verilen tür aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sav
B) Destan
C) Sagu
D) Varsağı
E) Koşuk
4. Hece sayısı koşmayla eşit olan Divan edebiyatı nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tuyuğ
B) Rubai
C) Şarkı
D) Gazel
E) Kıt'a
5. Ölen kişinin iyiliklerini, yiğitliklerini anlatan şiirlere İslam öncesi Türk edebiyatında —-, Halk edebiyatında —- Divan edebiyatında —- denir.
Yukarıdaki parçada sözü edilen nazım türleri sırasıyla hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
A) Koşuk, koşma, gazel
B) Ağıt, sagu, koşuk
C) Mersiye, ağıt, semai
D) Sagu, ağıt, tuyuğ
E) Sagu, ağıt, mersiye
6. Aşağıdakilerin hangisinde tek dörtlükten oluşan nazım şekilleri bir arada verilmiştir?
A) Mani, şarkı, rubai
B) Rubai, ağıt, tuyuğ
C) Mani, sagu, murabba
D) Rubai, tuyuğ, mani
E) Tuyuğ, murabba, rubai
7. Tasavvuf edebiyatı nazım türlerinden hangi ikisi "Alevi, Bektaşi" şairleri tarafından kullanılmıştır?
A) Şathiye – ilahi
B) Deme – şathiye
C) Nefes – nutuk
D) Nefes – deme
E) Nutuk – ilahi
8. Aruzun kısa kalıbıyla yazılır. Beş —- yazan şairlere hamse sahibi derler. Her beyit kendi arasında uyaklıdır.
Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdaki nazım şekillerinden hangisi getirilmelidir?
A) Kaside
B) Gazel
C) Terci-i bent
D) Müstezat
E) Mesnevi
Aşını tattırandı
Kötü düşmanı kaçırandı
"Oğrak" askerini çevirendi
Bastı ölüm, aktardı
9. Yukarıdaki dörtlük aşağıdaki nazım şekillerinden hangisine örnek olabilir?
A) Sagu
B) Mani
C) Koşuk
D) Semai
E) Varsağı
Bari kapıdan kaçmasan
Göçküncü gibi göçmesen
Ölüm şarabın içmesen
Ah nideyim ömrüm seni
10. Yukarıdaki dörtlük aşağıdaki nazım şekillerinden hangisine örnek olabilir?
A) Semai
B) Varsağı
C) İlahi
D) Ağıt
E) Tuyuğ
11. Ölen kişinin iyiliklerini anlatan şiirlere —-, kopuz eşliğinde aşk ve tabiat güzelliklerini anlatan şiirlere —- denir.
Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdaki nazım şekillerinden hangileri getirilmelidir?
A) Sav – sagu
B) Sagu – koşuk
C) Koşuk – destan
D) Sagu – destan
E) Koşuk – sagu
12. Aşağıdakilerden hangisi Türklere ait nazım şekilleridir?
A) İlahi, tuyuğ, şarkı
B) Kıt'a, şarkı, türkü
C) Rubai, şarkı, sone
D) Koşma, destan, kıt'a
E) Nefes, semai, sone
13. Yedili hece ölçüsüyle söylenir. Eğlencelerde, sevgililer arasında haberleşmelerde, törenlerde öğüt ve ders vermek amacıyla sıkça kullanılmıştır. Anonim Halk edebiyatının önemli bir türüdür. Asıl söylenmek istenen üçüncü ve dördüncü dizede verilir.
Yukarıda sözü edilen nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mani
B) Koşuk
C) Sav
D) Ağıt
E) Türkü
14. Av törenlerinde ve zaferle biten savaşlardan sonra okunur, yiğitlik ve tabiat sevgisi, aşk gibi konuları işler.
Yukarıda sözü edilen sözlü edebiyat nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Destan
B) Semai
C) Koşuk
D) Varsağı
E) Mani
15. Aşağıda "Koşuk'la ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Hece ölçüsüyle söylenir.
B) Aşk, tabiat ve yiğitlik gibi konular işlenir.
C) Kopuz eşliğinde söylenir.
D) Zengin uyak kullanılmıştır.
E) Dörtlükler şeklinde söylenmiştir.
16. Aşağıdaki nazım şekillerinden hangisi İslam öncesi Türk edebiyatına aittir?
A) Mersiye
B) Koçaklama
C) Ağıt
D) Sagu
E) Şathiye
17. Aşağıdaki cümlelerin hangisi "gazel" ile "kaside"nin ortak özelliği değildir?
A) Beyitlerden oluşmaları
B) İlk beyitlerine matla, son beyitlerine makta denilmesi
C) Uyak örgüsünün benzer olmaları
D) Şairlerinin takma adlarının (mahlas) kullanılması
E) Eğlence ve doğa güzelliklerini işlemeleri
18. Aşağıdaki nazım şekillerinden hangisinin ölçüsü diğerlerinden farklıdır?
A) Varsağı
B) Güzelleme
C) Koçaklama
D) Taşlama
E) Ağıt
19. Aşağıdaki nazım şekillerinden hangisi aruz ölçüsüyle yazılmaz?
A) Rubai
B) Tuyuğ
C) İlahi
D) Şarkı
E) Kıta
20. —- özel bir ezgiyle söylenir ve yörelere göre adlandırılır. —- söyleyeni (yakıcısı) belli olan ve belli olmayan olmak üzere ikiye ayrılır. Asıl —- yakıcısı belli olmayanlardır.
Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere aşağıdaki nazım şekillerinden hangisi getirilmelidir?
A) Koşma
B) Türkü
C) Mani
D) Destan
E) Şarkı
21. Aşağıdaki nazım şekillerinden hangisi hem Anonim Halk edebiyatı hem Aşık edebiyatı nazım şeklidir?
A) Semai
B) Türkü
C) Koşma
D) Nefes
E) Varsağı
CEVAP ANAHTARI
1-D 2-E 3-C 4-A 5-E 6-D 7-D 8-E 9-C 10-A 11-B 12-A 13-A 14-C 15-D 16-D 17-E 18-A 19-C 20-B 21-B
