Ek Fiil (Ek Eylem)
Ek Fiil (Ek Eylem)
Ek fiil “i-mek” fiilidir. Sözcük özelliğini yitirip ek durumuna geldiğinden bu şekilde adlandırılmıştır.
Ek fiilin (ek eylemlerin) görevleri şunlardır:
a. Basit çekimli fiillere gelerek onları birleşik çekimli fiil yapar.
b. Ad soylu sözcüklere gelerek onları yüklem yapar.
Şimdi bu görevleri inceleyelim.
a. Basit çekimli fiillere gelerek onları birleşik çekimli fiil yapar: Bir fiil iki tane kip eki almaz. Daha önce gördüğümüz gibi birleşik çekimli fiillerde ikinci kip eki fiile ek fiil (imek) sayesinde gelir. Daha sonra ek fiil genellikle düşer. Altı çizili kelimeler ek fiil almıştır.
Örnek: Gözyaşı durmaz sel gibi akardı.
Yiğit nereden geliyordu?
b. Ad (İsim) soylu sözcüklere gelerek onları yüklem yapar: Ad soylu sözcükler fiil kip eklerini almaz. Ek fiil, fiil kip eklerini alıp ad soylu sözcüklere eklenerek onları yüklem yapar. Ek fiil genellikle düşer.
Örnek: Yol çok emindir diye gafil olma,
Harami çoktur düşersin pusuya
b.1. Ek Fiilin Di’li Geçmiş Zaman Çekimi
Ad soylu sözcüklere “ek fiil” ve “di’li geçmiş zaman” kipi eki getirilerek yapılır.
Örnek: Yusuf Mısır’a sultandı.
b.2. Ek Fiilin Miş’li Geçmiş Zaman Çekimi
Ad soylu sözcüklere “ek fiil” ve “miş’li geçmiş zaman kipi eki getirilerek yapılır.
Örnek: Sabır gerçek ilaçmış.
b.3. Ek Fiilin Geniş Zaman Çekimi
Ad soylu sözcüklere kişi ekleri getirilerek yapılır.
Ek fiilin geniş zaman çekiminde kişi ekleri ek fiil görevi üstlenir.
Örnek: Bu tekkede bir garip misafirim.
b.4. Ek Fiilin Şart Çekimi
Ad soylu sözcüklere “ek fiil” ve “dilek-koşul” kipi eki getirilerek yapılır. Ek fiilin şart çekimi, öteki çekimlerinde olduğu gibi eklendiği sözcüğü yüklem yapmaz, ona şart anlamı katarak yükleme bağlar.
Örnek: Üzgünsem gönlüm dili konuşur.
Sponsorlu Bağlantılar
Ek Fiilin Olumsuzu
Ek fiilin az önce gördüğümüz isim soylu yüklemlerin çekimlerine “değil” sözcüğü getirilerek yapılır.
Örnek: Sabrın her yerde iyiliktir işi. (olumlu)
Sabrın her yerde iyilik değildir işi (olumsuz)
