FERGANA VADİSİ SORUNU
FERGANA VADİSİ SORUNU
Geçtiğimiz günlerde Kırgızistan-Özbekistan arasında yıllar öncesine dayanan su ve sınır sorunu henüz çözüme kavuşturulmuşken, bu kez Kırgızistan-Tacikistan arasında çatışma çıkması; Rusya’nın Türkistan’da çözüm istemediğinin ve istikrardan duyduğu rahatsızlığın kanıtıdır.
Kırım’ı ilhak eden, Azerbaycan’ın üzerine Ermeni’yi salan Rus’tur, PKK’lı/YPG’li teröristleri Türkiye’ye karşı silahlandıran, Güney Türkistan’da Özbek-Türkmen kavgası çıkaran, Tacikleri Kırgız’ın başına musallat eden yine Rus’tur. Ve elbette ki oyun arkadaşları da İran, Çin ve ABD’dir.
Keyfi sınırlar çiz.
Komşu ve kardeş ülkeler arasında suni sorunlar yarat.
Uzlaştırıcı rolüne bürünüp içlerine gir.
Araya fitne tohumlarını serp.
Savaş durumunda askerini bölgeye çek.
‘‘Rusya’nın yardımı olmadan dirlik olmaz!’’ algısı oluştur.
Taraflar kavgaya tutuşsun, sen kaymağını ye!...
Kargaşadan beslenen Rusya’nın tarih boyu üstlendiği rol işte budur, Türk’ün huzurunu bozmaktır. Gerilim ve çatışmalara en açık bölgelerin başında Fergana Vadisi gelmektedir.
Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan’ın kesişimindeki Fergana Vadisi dünyanın en şaşırtıcı bölgelerinden biridir. Bölge üzerindeki su kaynaklarının eşitsizlikle paylaştırılmış olması, bilinçli olarak birbirinin içinde kalacak şekilde yapay sınırlar (Anklav/Eksklav) çizilmiş olması taraflar arasında sürekli çatışmalara yol açmaktadır. En ilginç anklav Kırgızistan’daki Soh anklavıdır. Soh; Kırgızistan sınırları içinde, Tacik nüfuslu, Özbekistan egemenliğinde olan bir bölgedir.
29 Nisan’da Kırgızistan-Tacikistan arasında su dağıtım şebekesini kontrol etme nedeniyle çatışmalar çıkmış; Tacikistan askerleri Kırgızistan’ın sınır köylerine ateş açmış, evleri ateşe vermiş ve sivilleri öldürmüştü.
Fergana Vadisi uyuşturucu üretim merkezlerine yakınlığı nedeniyle transit geçiş noktası üzerindedir. Bölgenin bir diğer sorunu da aşırı dini akımlara kapılan teröristlerin üssü haline gelmiş olmasıdır. Bölgede terörizm, silah ve uyuşturucu kaçakçılığı nedeniyle de gerginlikler çıkmaktadır. Kırgız-Tacik çatışmasına, Kırgızistan kuvvetlerinin uyuşturucu trafiğini baltalaması ve Taciklerin maddi kayıplara uğramasının da neden olduğu söyleniyor.
Rusya başta olmak üzere Çin, İran ve ABD yıllardır bölgedeki sorunları kaşımaktadır. İran soydaşları Tacikleri silahlandırırken, ABD bölgede asker bulunduruyor, Çin ise; Türk Cumhuriyetlerine ve Tacikistan’a yatırım vaatleriyle girip bu ülkeleri ekonomik yönden bağımlı hale getirmeyi amaçlıyor. Öyle ki; Tacikistan geçtiğimiz yıllarda ‘‘sınır sorunu çözümü adına’’ kendi toprağının yüzde üçünü Çin’e vermiştir. Çin işgal yoluyla toprağına toprak katabildiği gibi siyasi ve ekonomik gücünü kullanarak masada da toprak almaktan geri durmayan yayılmacı bir devlettir.
Türk Cumhuriyetleri dört bir yandan kıskaca alınmış gibidir. Ulus olarak savaştan yana olmadık, olmayız da. Dış güçler tarafından oynanan oyunların farkına varmak, Rusya’nın ara buluculuğunun hiçbir işe yaramadığını görmek gerekir. Bu aşamada Türk Cumhuriyetlerinin kenetlenmesi ve sorunların taraflar arasında çözülmeye çalışılması şarttır. Manas Ata'nın yurdu, ‘‘Ata Meken’’ kardeş ülke Kırgızistan'ımıza baş sağlığı diliyor, her daim soydaşlarımızın yanında olduğumuzu bildirmek istiyorum!
TÜRKLÜK BİLİMCİ (TÜRKOLOG)
DİLEK YILMAZ
