Mahmut Makal Yaşamını Yitirdi-Ahmet Özgür Türen
Mahmut Makal, Yaşamını Yitirdi, Ahmet Özgür Türen
Mahmut Makal Yaşamını Yitirdi-Ahmet Özgür Türen
Yıl 1943. Yani 75 YIL öncesi.
Köy Enstitüleri'nin babası Tonguç, yavrularını görmeye gider. Yurt Bilgisi dersinin o günkü konusu. "Devletin yurttaşlara karşı görevleri"dir. ("Yurttaşların devlete karşı görevleri" değil!..)
Tonguç, öğrencilerinden Mahmut Makal'ı kaldırır ve anlatmasını ister. Bu küçük köylü çocuğunun dili tutulur. Onca büyüğünün önünde heyecandan konuşamaz.
Ama onun yerine Tonguç öğretmene dönerek konuşur:
" - Bunlar yüzyıllardır susturuldukları için konuşmaları kolay olmaz. Derslerinizde ve derslerin dışında üstünde duracağınız ilk şey, bunların dilinin çözülmesini, konuşmalarını sağlamak olmalıdır..."
İşte o Mahmut Makal'ın henüz 17 yaşında yazmaya başladığı Bizim Köy adlı eseri, 1950’de Menderes döneminde yayımlandığında toplumun geniş kesimlerinde tam anlamıyla bir depreme yol açtı. Yazarın, 17 yaşında gencecik bir öğretmenken kaleme almaya başladığı “köy notları” kitap haline getirilip de basıldığı zaman önce iktidarın öfkesini üzerine çekti. Çünkü köyden yükselen yoksulluk çığlığı, kulaklarını ve gözlerini her türlü olumsuzluğa kapamak isteyenlere, köyleri yemyeşil, bereketli, güzel köylü kızlarının berrak pınarlardan su taşıdığı yerler olarak gösterme çabasında olanlara atılan bir tokattı. Köylerde hâlâ taş devrinin yaşandığı gerçeğini dile getirmenin bir cezası olacaktı elbette. Her yer kar altındayken, köylere ulaşım sağlanamazken köyünde öğrencilerini “hayata hazırlamaya” çalışan genç öğretmenin haberi olmadı kitabının kopardığı gürültüden. Karlar erimeye başlayıp, yollar açılınca ilk ziyaretçileri jandarmalar oldu Makal’ın. Tutuklandı. Bizim Köy ise tam tersine çeşitli dillere çevrilip ülke sınırlarını aşmaya başladı.
Dönemin cumhurbaşkanı, yazarı Çankaya Köşkü’ne davet ettiğinde, bu tutum Demokrat Parti’nin köye ve köylünün sorunlarına önem vermesi olarak algılandı. Ama bu da uzun sürmedi. Önce çeşitli karalamaların boy hedefi haline gelen Köy Enstitüleri kapatıldı, ardından Enstitülü öğretmenlere baskılar başladı. Köye ve köylülerin içinde bulunduğu çağdışı koşullara değinen yazarlara, aydınlara karşı sistemli bir linç kampanyası başlatıldı.
İşte o Mahmut Makal, UNESCO tarafından dünya gençliğine örnek insan seçilen, Köy Enstitülü eğitimci ve yazar Mahmut Makal, 88 yaşında bugün hayatını kaybetti.
Allah rahmet eylesin. Aileye ve sevenlerine sabır diliyorum.
