İnternet ortamında ses bilgisi ve ses bilimi araştırmaları
Bir Ders Sonrası:
Türk Dil Bilgisi I: Ses Bilgisi dersinde bugün ses, ses yolu, konuşma sesi, ünlüler, ünsüzler, Türkçenin belli başlı ses özellikleri gibi konu başlıklarını Süer Eker Hocamızın Çağdaş Türk Dili kitabını da izleyerek öğrencilerimize aktardım.
Bu arada ses yolunun fizyolojik özelliklerini göstermek adına gerçek zamanlı kamera görüntüleri ile MR çekimi videolarını izlettim. Bu görüntülerde konuşan, şarkı söyleyen katılımcıların sesleri nasıl çıkardıkları, ses yolundaki organların havaya nasıl biçim verdikleri açıkça görülüyor.
Aşağıdaki bağlantılardan bu videolara ulaşabilirsiniz:
1. Tyley Ros ile MR'lı Şarkı Söyleme (Singing in the MRI with Tyley Ross - Making the Voice Visible)
https://www.youtube.com/watch?v=J3TwTb-T044
2. Bir Şarkı Söylemenin Fizyolojisi (Trailer "The Voice" (DVD) - Insights into the Physiology of Singing an Speaking)
https://www.youtube.com/watch?v=y05yGLkrOko
3. Ses Kıvrımı ya da Ses Telleri (Vocal Folds)
https://www.youtube.com/watch?v=v9Wdf-RwLcs
4. Bir Tıp Dersinde Şarkı Söyleyeni Muayene (Singing Voice Examined Medical Course)
https://www.youtube.com/watch?v=VKmu0YXaf8k
Ünlüler ve ünsüzler ile ilgili tasarım boyutunda kalan bir ders notumuzu paylaştım. Bu çalışmada farklı dil bilgisi kitaplarında ünlüler ve ünsüzlerin nasıl sınıflandırıldığı görülebilir:
http://www.dilbilimi.net/Turkcenin_Sesleri.pdf
Öğrencilerin en çok zihnini karıştıran doğal olarak farklı terimler oluyor.
(Art-ön mü, kalın-ince mi), (ötümlü-ötümsüz mü, yumuşak-sert mi, sedalı-sedasız mı), (geniş-dar mı, açık-kapalı mı)
Birini öğrenirken üniversiteye kadar öğrendiklerinin bazılarını unutmasını istiyoruz.
Bir de kaynaştırma harf diye öğrendikleri seslerden yalnızca y ünsüzünün yardımcı ses olduğunu öğrendiklerinde şaşırıyorlar. Açıklamasını yapıyoruz ama geleceğin Türkçe öğretmeni olarak biz öğrencimize hangisini öğreteceğiz diye soruyorlar.
Ders boyunca sesleri tanıtırken öğrencilerimizin de konuşma organlarını kullanarak bu seslerin nasıl çıktığını farketmelerini sağlamaya çalışıyorum. Mesela z sesinin sürekli olup olmadığını anlamaları için o sesi kendilerinin çıkarması hatırlamalarını kolaylaştırıyor.
Öğrencilerimiz için değil ama araştırmacılar için şu sayfamız da ilgi çekecektir diye düşünüyorum:
http://www.dilbilimi.net/
fonetik_fonoloji_arastirmalari.html
