27.12.2018, 00:26

"Kendi" Adılı ve "ken" Sözcüğü

Bugün size kendi sözcüğünden bahsedeceğim.

Gramatikal açıdan bu sözcük Batı Türkçesinin sık kullanılan dönüşlülük zamiridir. Doğu Türkçesi “öz” sözcüğünü dönüşlülük zamiri olarak daha sık kullanır. Hatta Batı Türkçesi içinde olmasına rağmen Azerbaycan Türkçesi de “öz” sözcüğünü daha yoğun kullanır.

Etimoloji sözlükleri bu sözcüğü Eski Türkçe devresindeki “kentü” sözcüğüyle açıklıyorlar. Tarihi metinlerden ulaşılabilen en eski şekli bu ancak bir nokta gözden kaçırılmış: Anadolu ağızları söz varlığı.

Antakya ağzında çok sık kullanılan dönüşlülük zamiri “ken” sözcüğüdür. “Keni gördün mü?(Kendisini gördün mü?”)” cümlesindeki ken sözcüğünden bahsediyorum. 

Türk Dil Kurumun derleme sözlüğünde bu sözcük yok, derleme eserlerine baktığımda  ise  Doç. Dr. Jale Öztürk’ün “ANTAKYA AGZINDA KARGIŞLAR” isimli bildirisi dikkatimi çekti. Bu makalede yer alan derlemede aşağıdaki cümlelerde “ken” sözcüğü geçiyor.

"Tıskı ala keni”

“Allah ala keni.”

“Getirmiye Allah keni.”

“Sevda bürüye keni.”

“Boyuya keni Allah.”

“Allah behtilleye keni”

Kanımca ken sözcüğü kendi sözcüğünün daha küçük parçasıdır ancak daha küçük parçaya ulaşmak için aynı kökten geldiğini varsayabileceğimiz ve karşılaştırma yapabileceğimiz başka bir sözcük yok.

Yorumlar (0)