Ayaz İshaki Kimdir? Ayaz İshaki hayatı, eserleri, biyografisi.
Ayaz İshaki Kimdir? Ayaz İshaki hayatı, eserleri, biyografisi.
Ayaz İshaki Kimdir?
Ayaz İshaki Kimdir?
Ayaz İshaki 23 Şubat 1878 tarihinde Tataristan'ın Yavşirme Köyünde doğdu. Burada bulunan Çistay ve Kazan medreselerini okuduktan sonra 1898 -1902 yılları arasında Kazan Uçitelskaya Şkola'sında eğitim aldı. Öğrencilik zamanında gerçekleşen devrim hareketinde aktif olarak yer aldı. 1905 senesinde Tangçılar grubunun kurucuları arasında yer aldı. Parti Rusya Çarlığı'nın ihtilal yoluyla devrilmesinini istiyordu ve bu yönde çalışmalar yaptılar.
İshaki, ihtilal hareketlerinde bulunması sebebiyle yakalanarak hapse mahkum edildi. Bunun yanında uzun bir süre boyunca Arhangil ve Vologda kentlerinde sürgün hayatı yaşadı. Sürgünden döndüğünde Tatarların maddi açıdan yardımları ile Petrograd'da İl gazetesini kurdu. Fakat ilerleyen zamanlarında Rus yetkililer tarafından kapatıldı. Daha sonra Ayaz İshaki bu alanda tecrübe kazanarak 29 farklı eser kaleme aldı. Rus Çarlığı'nın çöküşünün ardından ‘Rusya Müslümanlarının Milli Hürriyetleri’ hareketinde yer aldı.
Bu alanda Türk halklarının birliği konusunda çalışmalar yaptı. Bunun yanında Ufa şehrinde kurulan İç Rusya ve Sibirya Müslümanları Millet Meclisi'nde Moskova milletvekili oldu. Aynı zamanda İç Rusya ve Sibirya Türk-Tatarları Milli-Medeni Muhtariyeti'nin Dışişleri Bakanı olarak da görev yaptı. Rusya'da Bolşeviklerin yönetimi ele geçirmesinden sonra vatanına geri dönmedi. Paris, Berlin, Varşova ve Türkiye'de yaşamını sürdürdü. Bu dönemde birçok siyasi faaliyetlerde bulundu ve Milli Yol dergisini çıkardı. Daha sonra 1935 yılında Mukden şehrinde Uzak Doğu'da yaşayan Türk-Tatarların milli yayın organı olarak da Milli Bayrak gazetesini kurdu. 22 Temmuz 1954 tarihinde Türkiye'nin başeknti Ankara'da yaşamını yitirdi. Vasiyeti üzerine İstanbul'da Edirnekapı Şehitliği'nde toprağa verildi.
Merkezi otorite ve yönetilen azınlık arasındaki düelloda edilgen bir figüran olmayı reddettiği için 20. yüzyılın sürgüne gönderilen ilk Tatar fikir adamlarından Gayaz İshaki.
“Ayaz İshaki ve XX. Yüzyılın Başında Tatarların Millî Uyanışı" Konferansı.
Galimcan İbrahimov Dil, Edebiyat ve Sanat Enstitüsü; Kazan, Tataristan
Kazan'ım dip eytesim kile...
Prof. Dr. Hatice Şirin
