Haydar Tilbe
Türkî-gûy “Türkçe söyleyen” lâkabı ile şöhret bulan Mîr Haydar veya eserindeki şekliyle Haydar Tilbe’nin hayatı hakkında fazla bilgiye sahip değiliz. Nevâyî, Muhakemetü’l-luğateyn adlı eserinde onun Hârezmli olduğunu kaydetmektedir. Timur’un torunlarından İskender b. Ömer Şeyh Mîrzâ namına kaleme aldığı Mahzenü’l-esrâr adlı mesnevîsi, onun XIV. yüzyılın ikinci yarısı ile XV. yüzyılın ilk yarısında yaşadığını göstermektedir. Haydar Tilbe’nin Mevlânâ Lutfî’den sonra XV. yüzyılın en kudretli şairi olduğu kabul edilmektedir.
Mahzenü’l-esrar “Sırlar hazinesi”, Nizâmî’nin aynı adlı mesnevîsine nazire olarak yazılmıştır. Mesnevîde yer alan fahriyelerden Haydar Tilbe’nin XV. yüzyılda büyük bir şöhret sahibi olduğu anlaşılmaktadır. Nazım tekniği ve ifade bakımından oldukça başarılı olan eser, on makaleden ibarettir. Her makalenin sonunda konuyla ilgili bir hikâye yer almaktadır. Eser aruzun recez (müfte’ilün müfte’ilün fâ’ilün) bahriyle yazılmıştır. Mesnevînin Türkiye ve dünya kitaplarında birçok yazma nüshaları bulunmaktadır.
Haydar Tilbe’nin elimizde bulunan bu mesnevîsinden başka şiirlerinin de olabileceği düşünülürse de şimdiye kadar rastlanmamıştır.
