Ziya Paşa Kimdir? Ziya paşa şiirleri, Ziya Paşa sözleri,  Ziya Paşa kitaplar, Ziya Paşa sanat anlayışı

Ziya paşa şiirleri,  Ziya Paşa sözleri,  Ziya Paşa kitaplar,  Ziya Paşa sanat anlayışı,  ziya paşa zafername,  ziya paşa görüşleri,  ziya paşa terkibi bend,  ziya paşa ayinesi iştir kişinin lafa bakılmaz, Ziya paşa, Ziya paşa Kimdir?

Diğer edebiyat yazılarımız için lütfen tıklayınız.

Ziya Paşa Kimdir? Ziya paşa şiirleri, Ziya Paşa sözleri,  Ziya Paşa kitaplar, Ziya Paşa sanat anlayışı

(1825-1880)

Tanzimat Edebiyatının çok yönlü, seçkin yazar ve şairlerinden olan Ziya Paşa İstanbul’da doğup Beyazıt Rüştiyesi’nde okuduktan sonra 30 yaşına kadar Sadaret Kalemi’nde bulunmuştur. Doğu aydını olan Ziya Paşa, 1854 yılında, Büyük Reşit Paşa’nın yardımı ile Saray’a alınmıştı. Ali Paşa sadrazam olur olmaz onu saraydan uzaklaştırdı. Ne var ki şairimizin Ziya Paşa oluşu yani edebi ve siyasi mücadeleleri de bu atılıştan sonra başlamıştır. Gerek edebi gerek siyasi yazılarından çoğunun hedefi Ali Paşa’ya olan düşmanlığıdır.

Saraydan atıldıktan sonra türlü memurluklar yaptığını, bir süre Genç Osmanlıların iki öncüsünden biri olarak Avrupa’ya kaçıp orada Namık Kemal ile çalışmalarını biliyoruz. Ziya Paşa, Londra’da Namık Kemal ile bozuşunca Cenevre’ye çekildi. Orda bir süre Hürriyet’i tek başına çıkardı. Zafername, Terci-i Bend, Emil tercümesi gibi önemli eserlerini de İsviçre’de hazırladı. 1871’de Ali Paşa’nın ölümü üzerine yurda döndü.

Abdülhamid’in ilk saltanat yılında, Namık Kemal ile birlikte, Kanun-ı Esasi’yi (anayasa) hazırlayan komisyonda bulunduklarını biliyoruz. Sonra, diğer hürriyetçiler gibi o da İstanbul’dan uzaklaştırıldı. Vezir rütbesi ile Suriye ve Konya valilikleri yaptı. Adana’da vali iken 1880’de vefat etti.

Ziya Paşa - KİŞİLİĞİ

Ziya Paşa, Tanzimat’ın kendisi gibi tereddütler ve çelişmeler içinde yüzen bir şahsiyettir. Doğulu ve Batılı olmak hususunda kesin karar veremediği gibi bu iki alemi uzlaştırmak gayreti de göstermemiştir. Onda, muhafazakar ve yenilikçi iki şahsiyet her zaman iç içe yaşamıştır. Bu hal edebi eserlerinden başlayarak fikirlerine, karakterine, tavırlarına kadar yansımıştır. Karakterinde çok göze çarpan diğer bir özellikte onun mevki ve ikbale çok değer vermesidir. Bu tutkusuna engel olan Ali Paşa’ya ömrü boyunca aşırı bir kin duymuş ve eserlerinin çoğunda memleket dertleri ile Sadrazama duyduğu hıncı karıştırmıştır. Memleket dertlerinin tek sorumlusu olarak Ali Paşa’yı göstermiştir. Bu noktada Ziya Paşa, ihtiraslarını yenen Namık Kemal’e benzemez.

Ziya Paşa - FİKİRLERİ

Ziya Paşa, birçok toplum konularında Namık Kemal’le aynı şeyleri düşünür. Tanzimatçılar içinde terbiye konusunu, nazari ve tatbiki açıdan fazla kurcalayan Ziya Paşa olmuştur. Eğitime olan bu merakı dolayısıyla Rousseau’nun Emil’ini, açık bir dille Türkçe’ye çevirmiştir. Edebi görüş olarak da Şinasi’den beri gelen yeni sanat ve dil görüşlerini savunmuştur. Dostu Namık Kemal gibi o da, büyük bir sözlük ve gramer kitabı yapılmamasından, düzenli bir imlamız olmayışından yakınmıştır.

Ziya Paşa’nın Londra Hürriyet gazetesine yazmış olduğu Şiir ve İnşa makalesi ise nesir ve şiir konusunda ileri sürdüğü görüşler bakımından çok yeni ve çağının ilerisindedir.

Ziya Paşa - YAZDIĞI TÜRLER

Şinasi ve Namık Kemal’den farklı olarak Ziya Paşa daha çok nazım alanında kalmıştır. O kadar ki Harabat Antolojisinin, ilk edebiyat tarihimiz sayılan “mukaddime”sini bile manzum olarak kaleme almıştır.

Ziya Paşa makale, şiir, hiciv, edebiyat tarihi, ve antoloji(güldeste) türlerinde eserler yazmış ayrıca tercümeler yapmıştır.

Ziya Paşa - MAKALELERİ

Ziya Paşa daha çok siyasi ve sosyal tenkit makaleleri yazmıştır. Bunlardaki en büyük başarısı, çağına göre çok sade ve halk zihniyetini okşayıcı bir üslup bulmuş olmasıdır. Tanzimat içinde iktisadi meseleleri en fazla kurcalayan, bunları vukuflu teşhislere bağlayan Ziya Paşa olmuştur. Makalelerine ek olarak, Ziya Paşa’nın küçük küçük üç mensur eserini de burada anmalıyız. Bunlar: Rüya, Veraset Mektupları ve Arzıhal’dir.

Rüya: Eski edebiyatımızdaki Hab-name’ler tarzında bir eserdir. Ziya Paşa’nın Londra’da bir parkta uyurken, düşünde gördüğü Sultan Abdülaziz ile memleket işlerine dair uzun bir sohbet şeklinde yazılmıştır. Bu hayali sözleşmede Ziya Paşa, memleketin bütün dertlerini Sultan’a anlatmış ve bunlardan kurtulmak için tek çıkar yol olarak Ali Paşa’yı azlettirip Kıbrıs’a sürdürmüş, ama ne yazık ki bu tatlı rüya park bekçisinin onu uykudan uyandırması ile sona ermiştir.

Veraset Mektupları: Mısır ve Osmanlı veraset usullerine hücum eden, esasta Ali Paşa’yı hedef tutan iki mektuptur.

Arzıhal: Paris sergisi dolayısıyla Avrupa’ya gelen Sultan Aziz’e verilmek üzere hazırlanmış bir dilekçedir. Yine Ali Paşa’ya olan hıncını sergilemektedir.

Ziya Paşa - ŞİİRLERİ

Ziya Paşa’nın küçük bir Divan’ından başka Terkib-i Bend, Terci-i Bend ve Zafername adlı manzum eserleri vardır. Ziya Paşa, Tanzimatçılar arasında eski şiire en fazla bağlı kalanlardandır. Biçimde olduğu gibi muhtevada da fazla bir yeniliğe yanaşmamıştır. Böyle olmakla birlikte, Ziya Paşa’yı bir divan şairi sayamayız. Çünkü, şiirlerine, eski mecazlar ve mazmunlar arasında olsa bile, kendi hayatını, yaşadığı çağı, yeni his ve heyecanlarını ve Batı’dan gelme düşüncelerini de koymuştur. O, parlak hayalleri ve taze duyguları olan lirik bir şair değildir. Topluma öğüt verici hikmetler söylemeye yatkındır. Keskin zekasının ince şahitleri olan nükte ve hicivleri Ziya Paşa’yı bütün edebiyatımızın büyük mizahçıları arasına koymaktadır. Zafername’de en yüksek noktaya ulaşan mizah, bütün nazım ve nesirlerine de az çok yayılmış haldedir.

Nazım şekli olarak hep eskileri izlemiştir. Kaside, gazel, terkip ve kıt’aları arasında, asıl başarılı olan şiirleri gazelleridir. Bunlarda yeni hayat ve görüşler ile birlikte Nedim, Koca Ragıp Paşa ve Şeyh Galip etkileri görülmektedir. Kullandığı vezin aruzdur. Yalnız hece vezni ile türkü yazmıştır. Sadelik iddiasına rağmen nazım dili pek de sade değildir. Nesirde daha açık ve güzel bir halk dilini ustalıkla kullanmıştır.

Terkib-i Bend: Paris’te yazılmış 12 bentlik bir manzumedir. Doğu ve Batı’dan edinilmiş fikirleri dağınık, fakat düzgün ve sağlam hikmetler şeklinde veren bu uzun şiir Ziya Paşa’nın en çok sevilmiş, ezberlenmiş, atasözü gibi dillerde dolaşmış beyitleriyle doludur. Edebiyatımızın sosyal tenkit ve hikmetler bakımından şaheseri sayılabilir.

Terci-i Bend: Ziya Paşa’nın Avrupa’ya gitmeden yazdığı 12 bentlik bir takım-şiir-dir. Dünyanın kuruluşu, kainatın sırrı, Tanrı’nın hikmeti gibi fizik-ötesi temalara el atan felsefi bir eserdir. Çok ağır bir dille yazılmıştır.ziya paşa’nın Terci-i Bend’de her bend’in sonunda dönüp dolaşarak vardığı sonuç, Arapça söylediği şu “vasıta” beyti ile özetlenebilir:

“Subhane men tahayyere fi sun’ihi-l ‘ukul

Subhane men bikudretihi ya’cüzü’l-fuhul”

(San’atı karşısında akıllara hayret veren büyük sanatkarı ulularım. Kudretiyle en üstün bilginleri aciz bırakan Ulu Tanrı’yı ulularım.)

Ziya Paşa - EDEBİYAT TARİHİ

Ziya Paşa’nın Harabat güldestesine yazdığı manzum Mukaddeme biz de ilk edebiyat tarihi ve tenkit taslağı sayılmıştır. Eserdeki bazı bilgi hataları ve yanlış hükümleri Namık Kemal’in Takib-i Harabat’ında ve daha başkaları tarafından ortaya konulmuştur.