Hikaye özetleri, Yüksek ökçeler özeti (Ömer Seyfettin)

Hikaye özetleri, Yüksek ökçeler özeti (Ömer Seyfettin), Ömer Seyfettin Yüksek Ökçeler Hikaye İncelemesi (Konusu, teması, olay örgüsü, kişiler ve özellikleri, mekan ve zaman, çatışmaları, ana düşüncesi...)

ÖMER SEYFETTİN-YÜKSEK ÖKÇELER

Yazan: Meltem Kayacı

Hikayenin Konusu: Ömer Seyfettin’e ait olan “Yüksek Ökçeler” adlı hikaye, genç yaşında yaşlı bir ihtiyar ile evlenen daha sonra dul kalan zengin bir kadın olan Hatice Hanım'ın evinin hizmetçileri ile yaşamış olduğu olayları anlatıyor. Hatice Hanım’ın yüksek ökçeli ayakkabıları bu anekdotun hikayenin başında ortaya çıkmasını engellemiştir. Batı hayranlığının timsali olan yüksek ökçeli (topuklu) ayakkabılar ne zaman terk edilmiş o zaman da yalı içerisinde görülen diğer aksaklıklar Ömer Seyfettin’in üzerinde durduğu önemli temalar haline gelir.

Hikayenin Özeti:

Ömer Seyfettin bu hikayesinde Hatice Hanım karakteriyle Batı hayranlığını, şekil üzerinde uygulamaya çalışan bir kadın tiplemesinden faydalanarak dile getirir. Tanzimat Edebiyatı'nda sıkça işlenen bu konu Ömer Seyfettin'de bu hikaye ile devam eder. Hikayenin sosyal içerikli diğer bir konusu da izdivaç (evlilik)  olayındaki çarpıklığın dile getirilişidir. Devrin getirdiği sosyal yapılanma kadınların genç yaşta ilerlemiş yaştaki erkeklerle evlendirilmesine zemin hazırlıyordu. Hatice Hanım’ da on üç yaşında iken altmış altı yaşında zengin bir ihtiyarla evlenmiştir. Hatice Hanım'ın bu izdivacın sonunda erkeklerden nefret etmeye başladığı görülür. Eşinin ölümünden sonra da bir daha evlenmemesi bu tepkinin sonucudur.

Hatice Hanım'ın Batı hayranlığı yüksek ökçeli ayakkabı merakıyla dile getirilir. Bu merak Hatice Hanım'ın rahatsızlanmasına da sebep olmuştur. Devrin bu çarpık merakı Ömer Seyfettin’in kendi kaleminde şekilcilik boyutuyla kendi üslubuyla dile getirilir.

Bu çalkantılarda zamanla etkilenen Hatice Hanım’da artık gözünün görmediğinden vicdanım rahat düşüncesi ile eski hayatına tekrar geri döner.

Teması: Sosyal çarpıklık, toplumsal yozlaşma

Ana düşüncesi: Göz görmeyince gönül katlanır.

                                                             
ŞAHIS KADROSU VE ÖZELLİKLERİ:

Hatice Hanım: On üç yaşında iken altmış yaşında biri ile evlendirilmiş, genç yaşta dul kalmış biridir. Başlıca merakı temizlik ve namusluluktur. Köşkteki hizmetçileri sürekli traş ettirir, temizler. Beyazlar giydirir. Genç yaşta ihtiyar biri ile evlendirilmesinden dolayı izdivaç lafından nefret eder. Yüksek ökçeli ayakkabı giyme merakı vardır.

Aşçı Mehmet : Köşkte aşçılık yapmaktadır. Hatice Hanım'ın çok güvendiği birisidir. Fakat sadık biri değildir. Evden yiyecek içecek aşırıp etrafındakilerle yemektedir. Hırsızdır. Yöresel ağızla konuşur.

Gülter: Hatice Hanımın evlatlığıdır. O da hırsızlıkta Mehmet’le işbirliği yapar.

Eleni: Köşkün hizmetçisidir. Hatice Hanım'ın güvenin boşa çıkarır. İşinden olma korkusuyla Mehmet’le fazla görüşmez. Fakat o da Mehmet gibi hırsızlık yapar.

MEKAN: Göztepe'de bir köşk. Köşkün arka bahçesinde bir mutfak var. Üst kata merdivenlerle çıkılıyor.

ZAMAN: Hikayede zaman gerçekçidir. Zaman ifadeleri yıl, ve yaş kavramları etrafında oluşmuştur. Bunun dışında hikayenin Tanzimat sonrası Milli Edebiyat Dönemi'ni anlattığını eserden ve yazarın zihniyetinden çıkarabiliriz. Metinde geçen zaman ifadeleri:

“On üç yaşında iken altmış yaşında biri ile evlendirilmiş, on sene vardı ki, bir gün olup, iki gün içinde, bir hafta içinde, ertesi gün, bu dokuz senelik sadık hizmetçiler..”

ANLATICI VE BAKIŞ AÇISI: Hikayede anlatılanlar ilahi anlatıcı bakış açısıyla aktarılmıştır. Anlatıcı olayların öncesi ve sonrasını, kahramanların iç dünyalarını bilen "hakim anlatıcı"dır.

DİL VE ANLATIM: Eserde sürükleyici bir anlatım kullanılmış, merak duygusu ön plana çıkarıldığı için eser akıcı bir özellik kazanıyor. Dili dönemine göre sade ve yalındır.  Hikaye Mili Edebiyat akımının dil anlayışını yansıtıyor.

Olay Hikayesi Örneği Olarak Bir Kesit

Hatice Hanım, pek genç dul kalmış zengin bir hanımcağızdı. On üç yaşında iken altmış yaşında bir kocaya vardığı için “izdivaç” denen şeyden nefret etmişti. İşte hemen hemen on sene vardı ki, erkeğin hayali zihnine, romatizma, balgam, pamuk, vandoz, tentürdiyot yığınlarından yapılmış pis, abus, lanet bir heyulâ şeklinde gelirdi.

“Gençler başkadır!” diyenlere:

— Aman, aman! Onlar da bir gün olup ihtiyarlamazlar mı? Sonra dertlerini kim çeker?

Diye haykırırdı.

Başlıca merakı temizlik ve namusluluktu. Göztepe’deki köşkünü, hizmetçi Eleni ve evlatlığı Gülter’le her sabah beraber temizler, aşçısı Mehmet’i her gün tıraş ettirir, zavallı Bolulu oğlanı tepeden tırnağa kadar beyazlar giymeye mecbur ederdi. Eleni de, Gülter de son derece namusluydu. Kileri kitlemezdi, paraları meydanda dururdu. Hele Mehmet’in namusuna diyecek yoktu. Konuşurken gözlerini kaldırıp insanın yüzüne bile bakamazdı. Hatice Hanım, köşkten hiçbir yere çıkmadığı için işi gücü adamlarını teftişti. Habire odaları dolaşır, tavan arasına çıkar, mutfağa inerdi. Derdi ki:

— Benim gibi olun! Ben kimse ile görüşüyor muyum? Sakın siz de komşuların hizmetçileriyle, uşaklarıyla konuşmayın. El, insanı azdırır!

Mehmet bile bu nasihati noktası noktasına tutmuştu. Arka bahçedeki mutfağına değil misafir, hemşeri filan, hatta yabancı bir kedi bile girmiyordu. Hatice Hanım, belki günde on defa iner, onu yapayalnız tenceresinin başında bulurdu. Hatice Hanım’ın temizlik, namus merakından başka bir de yüksek ökçe merakı vardı. Güzeldi, tombuldu, cıvıl cıvıl bir şeydi. Fakat boyu çok kısa olduğu için evin içinde de bir karışa yakın ökçeli iskarpinler giyerdi. Âdeta bir cambaza dönmüştü.

Bu yüksek ökçelerle merdivenleri takır takır bir hamlede iner, ayağı burkulmadan bir aşağı, bir yukarı koşar dururdu. Nihayet bir baş dönmesi geldi. Çağırdığı doktor ilaç filan vermedi:

— Bütün rahatsızlığınıza sebep bu ökçelerdir, hanımefendi dedi, onları çıkarın. Rahat, yünden, yumuşak bir terlik giyin. Hiçbir şeyiniz kalmaz.

Hatice Hanım, doktorun tavsiye ettiği bu yünden terlikleri aldırdı. Hakikaten rahattı. İki gün içinde başının dönmesi filan geçti. Dizlerinde, baldırlarında sızı kalmadı. Fakat böyle, tam vücudu rahat ettiği sırada, ruhu derin bir azap duydu. Dokuz senelik adamlarının iki gün içinde birdenbire ahlakları bozulmuştu. Eleni’yi kendi diş fırçasıyla dişini fırçalarken, Gülter’i kilerde reçel kavanozunu boşaltırken görmüştü. Mehmet’i et günü olmadığı halde bol bir sahan külbastıyı yerken yakaladı.

— Ne oldu bunlara Yarabbim? Bunlara ne oldu?

Diyordu. Bir hafta içinde adamlarının on beşten fazla hırsızlığını, yolsuzluğunu tuttu. Hele Mehmet’i, komşu paşanın neferleriyle koca bir lenger pirinç pilavını atıştırırken görünce, hiddetinden ne yapacağını şaşırdı. O gün her tarafı kilit kürek altına aldı.

— Bakalım şimdi ne çalacaklar?

Dedi. Hakikaten çalınacak hiçbir şey kalmamıştı. Ertesi gün biraz geç kalktı. Aşağıya indi. Gülter’le Eleni meydanda yoktu. Yürüdü, mutfağa doğru gitti. Gözleri aralık kapıya ilişince, az daha nefesi duracaktı. Mehmet, ocağın başındaki kısa iskemleye çökmüş, bir dizine Eleni’yi, bir dizine Gülter’i oturtmuş, kalın kollarını ikisinin bellerine halattan bir kemer gibi sarmıştı. Hatice Hanım, bu levhanın rezaletini görmemek için hemen gözlerini kapadı. Fakat kulaklarının kapağı olmadığı için, konuştuklarını duymamazlık edemedi.

Mehmet diyor ki:

— Ülen Gülter, artık sen şeker filan getirmeyon?

Gülter:

— Her taraf kitli, ne yapayım?

Diyordu. Mehmet, tuhaf bir şapırtı içinde Eleni’ye de:

— Ülen gece niçin gelmiyon? Sana helva yapıp saklayon!

Sualini soruyor, Eleni:

— Yakalanazağiz vire! Sonra hanım bizi kovazak diye çırpınıyordu.

Aralarında çıtır pıtır bir hasbihal başladı. Hatice Hanım, gözünü açmıyor, yüreği çarparak merakla dinliyordu. Gülter:

— Ah o terlikler! dedi, her işimizi bozdu. Hanımın geldiği hiç duyulmuyor. Ne yapsak yakalanıyoruz. Eskiden ne iyiydi. Yüksek ökçelerin takırtısından evin en üst katında kımıldadığını duyardık.

Hasbihal uzadıkça, kendi göremediği başka rezaletlerin mufassal hikâyelerini işitiyordu. Dayanamadı. Gözlerini açtı:

— Sizi alçak, hırsız, namussuzlar! Defolun şimdi evimden!

Diye haykırdı. Bu dokuz senelik sadık hizmetçilerini hemen kapı dışarı etti.

Aşçı, işçi, artık eve ne kadar adam aldıysa, hepsi arsız, hırsız, yüzsüz, namussuz çıkıyordu. Tam iki sene bir adamakıllısına rastgelmedi. Malı mülkü varken, hiçbir sıkıntısı yokken, bu hizmetçi üzüntüsünden zayıflıyor, sararıp soluyordu. Baktı olmayacak! Yine yüksek ökçeli iskarpinlerini giydi. Hizmetçilerinin hırsızlıklarını, uğursuzluklarını, namussuzluklarını göremez oldu.

Benzine kan geldi. Vâkıâ yine, başı dönmeye başladı. Fakat sesi işitilmeyen ökçesiz terlik giydireceğini düşünerek doktora kendini göstermiyor:

— Hiç olmazsa şimdi yüreğim rahat ya, diyordu.