26.04.2021, 17:07

Manas Destanında Türk Birliği 4: Türkiye Türkleri

Manas Destanında Türk Birliği 4: Türkiye Türkleri

Daha önce Manas Destanındaki Türk birliğine örnek olarak Kazakları ve Özbekleri anlatmıştık. Bugün de Türkiye Türklerinden bahsetmek istiyorum. 

1. Manas Destanında Türkiye Urum adıyla geçmektedir:

Urumda catkan Türktür,

Azıp ketip curtunan

Arap bolup cürüptür.

A da Kırgız urugu

Istambuldun ulugu,

Rum’da yatan Türktür,

Azıp gidip yurdundan

Arap olarak geziyor.

O da Kırgız çocuğu

İstanbul’un hükümdarı

Sagınbay Orozbakov varyantında geçen bu metinde Rum'da Türklerin oturduğu ve onların Araplaştığı belirtilmektedir. Bu Araplaşma bize göre Osmanlı Türkçesinden kaynaklanmıştır. Ondan sonra da İstanbul'un yöneticisinin Kırgızların nesli olduğu ilave edilmektedir. 

2. Destanın Togolok Varyantında Türkiye Türkleri Osmon Türkleri diye geçmektedir:

Urum, Kaysarda,

Osmon degen Türk bar.

Oşol Osmoniyaga,

Bizdi bul kapır,

Aman ketirbeyt.

Rum ve Kaysar’da,

Osman adlı Türk vardır.

İşte o Osmoniya’ya

Biz bu kafir,

Sağ-salim göndermez. 

Manas, Çinlilerden gelen casusları, Altay’daki Çinli yanlısı olan Kalmuk boylarını tahrip ederek Altay’daki Türk boyları özgürlüklerini ilan ederler. Bu olaylar gerçekleştikten sonra Cakıp, Altay’daki Türk boylarını toplayarak Çine karşı durabilmek için birleşmeleri gerektiğini, bir güç olarak Çinle savaşmaları gerektiğini anlatır. İşte bu sözünde Cakıp, Batıdaki Urum ve Kaysar adlı yerde Osmon Türklerinin oturduğunu belirtmekte, Çinlilerin de Altay’daki Türklerin Osmon ülkesine gitmelerine izin vermeyeceklerini ilave etmektedir. 

3. Destanın Sayakbay Karalaev varyantında Manas'ın en yakın arkadaşı Urumkan oğlu Kökbörüdür. Yani Türkiye Türklerinin padişahıdır:

Urumkan uulu Kökbörü

Köktön cıldız boz eken,

Manas menen bir kündö

Üç anttaşkan dos eken.

Urumkan oğlu Kökbörü

Gökteki tek yıldızmış,

Manas ile bir günde,

Üç defa yemin eden dostuymuş.

Aynı varyantta Manas'ın cenazesini Kökbörü'nün oğlu Koyonaalı yapmaktadır: 

Kökbörünün ölgöndö körgön emespi,

Koyonaalı çıragı:

‘Ayaş atam Manastı

Kolum menen kömöm dep,

Kökötöydün aşınan,

Köbüröök öydö iş kılıp,

Zıynat menen kömöm dep,

Kökbörü’nün yaşlandığında gördüğü

Koyonaalı oğlu:

‘Ayaş babam Manası

Kendi elimle gömeceğim diye,

Köktöy’ün aşından,

Büyük tören yaparak,

İhtişamla gömeceğim diye,

Gördüğümüz gibi Sayakbay, Kırgızlar ile Türkiye Türklerinin birliğini Manas ile Urumkan oğlu Kökbörü'yü dost yaparak, Manas'ın cenazesini Koyonalıya yaptırarak anlatmaktadır. 

4. Cusup Mamay varyanıtında Manas'ın annesi Çıyırdı aşere olduğunda verilen Simurg kuşunun gözünü Urum, yani Türkiye Türklerinin padişahı vermektedir: 

Atabız opsuz zor eken,

Teŋdeşken bende cok eken.

Kapkaydagı kişiler,

Uçuraşa keliptir,

Sumuruktun közü dep,

Buurusu cok özü dep,

Urum şaardın baaşası,

Orozduga beriptir. 

Babamız büyük adammış,

Ona denk gelen kişi yokmuş.

Uzaklardan kişiler,

Görüşmeye gelmiştir,

Simurg’un gözü diye,

Hiç karışma yok ta kendisi diye,

Urum şehrinin padişahı

Orozdu’ya vermiştir.

Demek ki Cusup Mamay, Türkiye Türkleri ile ilan ilişkiyi Urup padişahı tarafından hediye edilen Simurg kuşunun gözü ile yansıtmıştır. 

Manas Destanı bir tarih değildir. Ancak tarihin izlerini, kültürünü, eski gelenek ve göreneklerini, ideolojisini, milli amacını yansıtan bir metindir. Kültürün aynası olan metinler ise değişik yönden ele alınmalıdır. 

Türkiye Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı kutlu olsun!

Yorumlar (0)