Pekiştirme Sıfatları Nedir?

Pekiştirme Sıfatları Nedir?

Yamyassı bir burun... Koskocaman bir kulak... Kapkara bir ten... Yemyeşil iki göz... vs gibi örneklere bakara pekiştirme sıfatlarının görevinin sıfatları pekiştirmek olduğunu kolayca anlayabiliriz.

Sıfatlar başka şekillerde de pekiştirilirler. Bunlar sırasıyla:

a) İkilem dedğimiz aynı sıfatın tekrar edilmesi yoluyla:
uzun uzun kavaklar, tatlı tatlı bakışlar, iri iri taşlar, kara kara gözler, büyük büyük binalar, geniş geniş yollar...

b) Tekrar edilen sıfatların arasına "mı" getirilerilerek yapılarn pekiştirme;
tatlı mı tatlı nar, güzel mi güzel çiçekler, kara mı kara gözler, beyaz mı beyaz gömlekler, uzun mu uzun kollar...

c) Bazı isimler tekrar edilerek sıfat olarak pekiştirilmiş biçimde kullanılırlar:
dilim dilim karpuz, sıra sıra kamyonlar, avuç avuç para, sepet sepet üzüm, sürü sürü koyunlar...

d) Birbirine anlam bakımından yakın olan ve uygun getirilen kelimelerle yapılan pekiştirme:
açık saçık söz, kırık dökük eşya, anlı şanlı paşa, eğri büğrü yazı

NOT: Sıfatlar cümlede yüklemin anlamını tamamladıkları zaman ZARF TÜMLECİ olurlar. Böylece bu sıfatlar, zarf tümleci olarak isimlendirilirler.

Adam, kıpkırmızı oldu.

Rüzgar tatlı tatlı esiyordu.

Bazıları abuk sabuk konuşuyor.

Cümlelerde koyu yazılmış kelimeler, pekiştirme sıfatları gibi gözükmelerine rağmen, cümlede zarf görevini üstlenmişlerdir.

Pekiştirme Sıfatı Örnekleri :

Niteledikleri adın anlamlarını güçlendiren, pekiştiren sıfatlardır.

ÖRNEK

Pespembe güller,

yeşil yeşil gözler,

kırık dökük masa...

Pekiştirme sıfatları şu şekillerde yapılır:

a- Sıfat olan sözcüğün ilk sesli harfine kadar olankısım alınır, "m / p / r / s" sessizlerinden biri getirilir.Oluşan bu ses grubu önek olarak sözcüğün başınaeklenerek yapılan pekiştirmeler.

ÖRNEK

temiz bir kilim-ter-temiz bir kilim

mavi gökyüzü-mas-mavi gökyüzü

sıcak çay-sım-sıcak çay

ince yol -ip-ince yol

UYARI 1: Türkçede, ister yapım ister çekim eki olsun, ekler sözcüğün sonuna ulanır. Sadece bu ör­nekte önek sözkonusudur.UYARI 2: Pekiştirme sözcüklerinin bazılarında pekiş­tirme ekiyle sözcük arasına bir ünlü harf ya da (-il) hecesi girebilir.

ÖRNEK

Sağlam adam — sap-a-sağlam adam

Çıplak kadın — çır-ıl-çıplak kadın

b- Sıfat olan sözcüğün yinelenmesi yoluyla yapılan pekiştirmeler.

ÖRNEK

küçük küçük arabalar

mavi mavi gözler

arı sarı saçlar

c- Yinelenen sıfatların ilkine "mı, mi, mu, mü" soru edatı eklenerek yapılan pekiştirmeler.

ÖRNEK

güzel mi güzel bir yemek

sağlam mı sağlam ayakkabı

çalışkan mı çalışkan öğrenci

d- Yakın anlamlı sözcüklerin yinelenişiyle yapılan pe­kiştirmeler.

ÖRNEK

yalan yanlış bilgiler

kırık dökük eşya

e- Bir anlamlı, bir anlamsız sözcükle yapılan pekiştir­meler.

ÖRNEK

yarım yamalak bilgi,

eğri büğrü yol

f- iki anlamsız sözcükle yapılan pekiştirmeler.

ÖRNEK

abuk sabuk düşünce

süklüm püklüm çocuk