DEĞİL SÖZÜ ÜZERİNE
Değil sözünü İstanbul ağzına göre düşündüğümüzde, çok doğru bir yaklaşım. Değil yerine, "Deyil" yazılamaz.
Ancak ortak Türkçeye göre düşünürsek farklı sonuçlarla karşılaşırız.
Sözgelimi; Azerbaycan'da, /ğ/ yerine sıklıkla /y/ kullanılıyor. Azerbaycan'da, ya da Azerbaycan ağzıyla konuşulan yerlerde, değil yerine, "deyil" diyorlar.
Anadolu'nun çoğu yerinde değil yerine, "deel" deniyor. Türkmenistan'da değil yerine, "däl" diyorlar. Türkmenistan'da uzatmalar alfabede gösterilmiyor. Anadolu'daki deel ile Türkmenistan'daki däl aynı. /ä/ harfi, a ile e arası bir ses içindir. Bizde bu harf olmadığı için /e/ ile yazılır. Ancak, söylenişi tıpkı /ä/ sesi gibidir. Türkmenistan'da, Kırgızistan'daki gibi uzatılan harfler çift olarak yazılsaydı şöyle olacaktı:
Dääl. Tıpkı Silifke'nin Keben yöresinde söylendiği gibi, "Deel"
Tataristan'da (Başkenti Kazan) değil yerine, "tügel" deyiveriyorlar.
Nogay ağzında ise "Tuvıl" şeklinde söyleniyor.
Gagavuzyeri'nde değil sözü, "diil" olmuş.
Kırım'da ise ağızlara göre; degil, dügül, tuvul şeklinde kullanılmaktadır.
Ek bilgi:
Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Doğu Türkistan'da konuşulan Türkçede, değil yerine, "emes" sözü kullanılmaktadır.
Sonuç: İstanbul ağzına dayalı Türkçe, Türkçenin diğer ağızlarına zarar vermiştir. Ortak alfabe olursa bu zarar biraz azaltılabilir.
Bilgi olsun diye yazdım.
Selamlar.
