Prof. Dr. Timur Kocaoğlu'ndan Ziya Gökalp’ın Lisan şiirine eleştiri

---------------- YAYGIN BİR DÖRTLÜĞE ELEŞTİRİ -------------------------

LİSAN

Uydurma söz yapmayız,
Yapma yola sapmayız,
Türkçeleşmiş, Türkçedir;
Eski köke tapmayız.

Ziya Gökalp (1876-1924)

--- Ziya Gökalp'in "Lisan" adlı yırını yazdığı yılı bilmiyorum, sanırım 1911 ile 1924 arasındadır. Bu uzun yırındaki başka düşünceler Türkçe bakımından çok güzel, ancak yukarıdaki dörtlük sorunludur!

1. Birincisi "Uydurma söz yapmayız, / Yapma yola sapmayız" diyor, bunu açıklamak gerekir: Türkçede söz türetilir, yalnış türetilmiş olması ayrı bir konudur. Sonraları, bir çok aydın ile Türkbilimci Gökalp'ın bu dizelerine dayanarak, Türkçe köklerden yeni söz türetilmesine karşı çıkmışlardır!

2. Sonra da, Gökalp "Türkçeleşmiş, Türkçedir; / Eski köke tapmayız" diyor! Bu iki dize de birçok aydının Türkçedeki Arapça-Farsça sözlere yapışıp kalıp, onların Türkçelerini kullanmama konusunda bir kaynak olmuştur! "Eski kök" de ne demek, Türkçenin eski köklerinden de söz türetilebilir, böyle bir kısıtlama olabilir mi? Sonra, ne demek "Türkçeleşmiş Türkçedir", yabancı bir söz yabancıdır, Türkçeleşemez, Türkçede kullanılabilir, ancak ona Türkçe diyemeyiz (?)

--- İşte bu nedenlerden dolayı Ziya Gökalp'ın bu dörtlüğü çok sorunludur, kimileri bu dörtlüğü yabancı sözleri savunmak için "bayrak" gibi kullanmışlardır kendi gerekçelerinde!

--- Son olarak da, Ziya Gökalp bu uzun yırına "Güzel dil Türkçe bize, / Başka dil gece bize" dizeleriyle başlarken Türkçe "dil" sözünü kullanmış olsa da, neden Türkçeyi öven bu yırına Arapça "LİSAN" başlığını kullandı?

Bu da o yazıldığı dönemde aydınlarımızın beyinlerinin yabancı sözlerle ne düzeyde dolu olduğunu, onların tutarsızlıklarını gösteriyor! Ziya Gökalp büyük bilginimiz düşünürümüzdür, ancak onun bütün söyledikleri de "doğru" değildir, onu eleştirebilmeliyiz!

Timur, 7.1.2018