BÖRE/BÖRÜ (KURT) SÖZÜNÜN ETİMOLOJİSİ
Ön Türkçeden bugünkü Türk dillerine evrimde, baştaki UR sözünün düştüğünü ve kalan BARA sözünün günümüze BÖRE/BÖRÜ/PİRÄ biçimlerinde dönüştüğünü görüyoruz.
BÖRE (KURT) SÖZÜNÜN ETİMOLOJİSİ
Bugün Türk dillerinde BÖRE, BÖRİ ya da BÖRÜ (Çuvaşça PİRÄ) biçimlerinde söylenen sözün kökeni bilinen en eski Ön Türk dillerine dek uzanıyor. Bu sözün Sümerce karşılığı URBARA. Ön Türkçeden bugünkü Türk dillerine evrimde, baştaki UR sözünün düştüğünü ve kalan BARA sözünün günümüze BÖRE/BÖRÜ/PİRÄ biçimlerinde dönüştüğünü görüyoruz.
Bir de Türkiye, Azerbaycan, Türkmenistan ve Kazkstan gibi ülkelerde BÖRE sözünün dışında KURT sözünün de kullanıldığını görüyoruz. Bu durum aslında dilde bir anlam kayması (bozulma) olarak açıklanabilir. Çünkü KURT (Çuvaşça XURT) aslında solucanımsı hayvanların genel adıdır.
Sümercede bu sözün karşılığı MAR. Solucan, bit, parazit gibi anlamlara geliyor. Aynı zamanda da günümüz Türk dillerindeki hem kurt, hem de pire sözlerinin kökeni. Çuvaşlar ise pireye PURZA ya da PÄRÇA diyorlar.
BÖRE sözünün, Etrüskçenin doğrudan ardılı olan Latincedeki karşılığı LUPUS. Yunancada ise LUKOS. Etrüskçe LUP ya da LUPU sözleri ölü ve öldürmek anlamlarına geliyor. Buradan, Etrüskçe LUPU sözünün Latinceye LUPUS, Yunancaya da LUKOS olarak “öldüren” anlam köküyle BÖRE anlamında geçtiğini görüyoruz. Etrüskçe LUP/LUPU sözü günümüz Türk dillerindeki ÖLÜP (ölü/ölmüş) sözünün de kökenidir.
Etrüskçede bir de “kurban etmek” anlamına gelen İLU sözü vardır ki, Türk dilindeki “öldürmek” sözü ile fonetik ve anlam olarak eşleşiyor. Sümercede ise TİL sözü “sona ermek” anlamına geliyor ve yine ÖL sözüyle anlam ve fonetik birliği var.
Batılı dilbilimciler, böre anlamına gelen Germen dillerindeki wolf, varg ve ulv, Slav dillerindeki volk ve vuk, Arnavutçadaki uk sözlerinin eski ortak “Hint-Avrupa” dilinden evrildiğini iddia ederler. Ancak ortada ortak “Hint-Avrupa” diline ilişkin her hangi bir kalıt, kayıt ya da kanıt yoktur ve bu tezlerini belgelerle hiç bir şekilde kanıtlayamamaktadırlar.
Oysa Etrüskçe VELKH ve VELKV sözleri, “böre” anlamına gelir ve Germen dillerine wolf/ulv/varg, Slav dillerine de volk/vuk, Arnavutçaya da uk olarak geçmiştir. Etrüskçe böre anlamına gelen bu söz günümüz Türk dillerine de evrilmiştir. Türk dillerindeki “evcilleştirilmemiş hayvan” ya da “yaban atı” anlamlarına gelen YILKI sözü bu kökten gelmektedir. Ayrıca Yunanca "at" demek olan alego da Etrüskçe velh sözünden evrilmiştir.
Arif Cengiz Erman
KÖKENBİLİM SÖZLÜĞÜNE GİTMEK İÇİN BURAYA TIKLAYINIZ.
DİĞER KÖKEN BİLGİSİ YAZILARINI OKUMAK İÇİN BURAYA TIKLAYINIZ.
TÜRKÇE ADLAR
A B C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
ARAPÇA ADLAR
A B C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
