Lades Tutuşma’yı kim buldu
Lades tutuşmanın bilinen en eski kökeni Etrüsklere dayanıyor.
Lades Tutuşma’yı kim buldu
- Lades'im lades olsun mu?
+Olsun.
- Vermeyen gavur olsun mu?
+ Olsun.
- Yerde ne var?
+ Toprak.
- Gökte ne var?
+ Bulut.
- Sen bunu kırk günde unut.
Tavuğun besleyici faydasının, çok lezzetli olmasının yanında lades kemiğinin bir iddia konusu olması hepimizin bildiği bir gerçektir.
Eskisi kadar popüler olmasa da hiç unutulmamış geleneksel bir oyundur lades tutuşmak. Lades tutuşmanın bilinen en eski kökeni Etrüsklere dayanıyor.
Etrüskler, İtalya’nın Tiber ile Arno nehirleri arasında yer alan Etruria bölgesinde yaşamış ve MÖ 6. yüzyıla dek varlığını sürdürmüş bir halktır. Etrüsk kahinleri gelecekten haber vermek için tavuklardan yararlanırlardı. Lades kemiğini niyet tutmak için kullanmaktaydılar. Yere çizilen daire yirmi eşit parçaya bölüner buralara yirmi Etrüsk harfi yazılır ve mısır serpilirdi. Dairenin içine bırakılan tavuk, mısırları toplarken, gagasıyla işaretlediği harflerden kahin anlam çıkararak geleceği okumaktaydı. Bu ayinde yer alan tavuklar öldüğünde lades kemikleri çıkarılıp kurutulur ve kırılmadan niyet tutmakta kullanılırdı.
Romalılar bu geleneği Etrüskler’den almışlar ancak onların açıklamalarına göre, kutsal kemik kıtlığı nedeniyle çekişerek, uzun parçanın kazanılmasını talih saymışlardır. Romalılar’ın ingiltere’ye getirdikleri inanç, Amerikan folkloruna göre kıtaya çıkan hacıların 1621’de ilk kez kutladıkları Şükran Günü’nde de uygulanmış ve ABD ‘de bayram ve resmi tatil günü olarak kabul edilen bu günde hindi pişirilerek lades tutuşmak adeti yaygınlaşmıştır. Lades kemiği İngilizce’de “wishbone” dilek kemiği olarak geçer.
Lades sözcüğünün aslının yades, yad-ı dest, yaddaş ve hatta ladest olduğunu söyleyenler bulunmaktadır. Farsça yadest hem oyunun adı hem de Türkçe’de söylenen aklımda kelimesinin karşılığıdır.
İtalyanca’da lades latince’ye bağlanan forcello (çatalcık) sözcüğünden gelmektedir. İngilizcede “whishbone” Amerikan efsanesine karşın, çok geç bir tarihten, 1853 yılından itibaren saptanabilmektedir. Fransızca da da ingilizce den geçen wishbone sözcüğü kullanılmaya başlanmıştır. Bu ülkelere de Amerikadan ithal edilmiştir. Türklerde ise ladesin kökeni İran dünyasına dayanmaktadır.
ilkkimbuldu
|
TDH-KOLAY ERİŞİMİ |
||
|
DİL BİLGİSİ KOLAY ERİŞİMİ |
||
