Türk dünyası için çok önemli bir teklif
TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER İŞBİRLİĞİ KONSEYİ’nin adının değiştirilmesi toplantısı
Türk Konseyi’nin 30 Mart 2021 tarihinde gerçekleşen gayrı resmi zirvesinde isim değişikliği konusu gündeme gelmişti. Konuyu biraz açıklayalım.
Emperyalist devletler ana dilleri olduğu halde emperyalist devletin dilini resmi devlet dili olarak kullanan devletler için “dilli” tabirini kullanmaktadırlar. Meselâ Fas, Cezayir, Tunus ve bir çok Afrika devleti ana dilleri Arapça veya başka bir mahalli dil olduğu halde Fransızcayı resmî devlet dili olarak kullanıyorlar. Bu ülkelere / devletlere “Fransız dilli devletler” deniliyor. Yine ana dilleri Hintçe olduğu halde resmî devlet dili olarak İngilizceyi kullanan ülkelere / devletlere de “İngiliz dilli ülkeler / devletler” deniliyor.
1990’da Sovyetler Birliği’nin yıkılmasından sonra başta Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Azerbaycan ve Türkiye’nin kurduğu konseyin resmî adı da “Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi” idi. Ancak yukarıda adı geçen altı ülkenin / devletin ana dilleri Türkçe idi dolayısıyla “Türk Dili Konuşan” tabiri gerekmiyordu.
Batının emperyalist devletleri “Türk Birliği”ni önlemek için “Siz aynı değilsiniz. Türkiye Cumhuriyeti’nin dili “Türkçe (İngilizce karşılığı: Turkish)”, diğer devletlerin dili ise “Türkî’ (İngilizce karşılığı: Turkic)”dir dediler. Birden İngilizce Turkish ve Turkic terimlerinin yanında Rusça Turetski ve Turkski, Almanca Turc ve Turk vs gibi ikili terimler ileri sürüldü ama İngiliz bilim adamı Sir Gerard Clauson başta olmak üzere bir çok bilim adamı tarafından “Turkic” tabiri kabul edilmeyip benimsenmedi. Türkiye’de de doğuda yer alıp Türkçe konuşan Türk devletlerinin dillerine “Türkî”, batıda yer alıp Türkçe konuşan devletlere de “Komşu” tabiri ileri sürüldü, ancak bu teklif de benimsenmedi.
Konunun bilim adamları tarafından görüşülerek bir karara varılması 6 Ağustos 2021 Cuma günü Uluslararası Türk Akademisi tarafından yapılan bir toplantıda derinliğine tartışılmıştır.
Uluslararası Türk Akademisi Başkanı Prof. Dr. Darhan Kıdırali’nin başkanlığında ve yönetiminde sırasıyla 1. Kazakistan’dan: Tanınmış Bilim Adamı ve Devlet Figürü Prof. Dr. Mirzatay Coldasbekov, 2. Azerbaycan’dan Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Başkan Yardımcısı Akademik Prof. Dr. İsa Habibbeyli, 3. Kazakistan’dan: Dil Enstitüsü Müdiresi Prof. Dr. Anar Maratkızı Fazılcanova, 4. Kırgızistan’dan: Prof. Dr. Abdültacan Akmataliyev, 5. Türkiye’den: Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Gürer Gülsevin, 6. Tanınmış Bilim Adamı Prof. Dr. Osman Fikri Sertkaya ve 7. Türksoy Genel Sekreteri Doç. Dr. Bilal Çakıcı, 8. Macaristan’dan (müşahit olarak): Türk Konseyi Budapeşte Daire Başkanı Janos Hovary, 9. Özbekistan’dan: Bilimler Akademisi Üyesi Prof. Dr. Farhad Maksudov, 10. ABD’den: Michigan Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Timur Kocaoğlu, 11. Kırgızistan’dan: Manas-Türk Üniversitesi Öğretim üyesi Prof. Dr. Kadıralı Konkobayev, 12. Özbekistan’dan: Özbekistan Arkeoloji Merkezi Müdürü Prof. Dr. Gaybulla Babayarov’dan oluşan bilim adamları
oy birliği ile Török, Türük, Türkî gibi kelimeler yerine TÜRK kelimesinin kullanılmasını, Ülke yerine resmî terim olan DEVLET kelimesinin kullanılmasını, Konsey “organisation” kelimesinin yerine de “şûra, teşkilât, örgüt, uyum” gibi tabirlerden birisinin seçiminin Türk Devlet başçılarınca yapılmasını tavsiye kararı aldı. Buna göre: “Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi”nin yeni adı sözgelimi “Türk Devletleri Örgütü” veya “Türk Devletleri Uyumu” olabilecektir.
Bu kararlardan sonra benim gönlüm gelecekte altı Türk devletinin Birleşmiş Milletler teşkilâtında iç işlerinde serbest, dış işlerinde ise federe olmak üzere “Birleşik Türk Devletleri” adını alması ve daha sonraları bu altı devlete Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Tataristan ve Uyguristan’ın da katılması arzusundadır. Hocalarım ile büyüklerim de Gaspıralı İsmail Bey’den beri böyle düşünmüşlerdi. Niçin olmasın?
