AMERİKA'YI HARACA BAĞLAYAN CEZAYİRLİ HASAN PAŞA'NIN RUHU IZDIRAP İÇİNDE-Dr. MEHMET TÜTÜNCÜ

AMERİKA'YI HARACA BAĞLAYAN CEZAYİRLİ HASAN PAŞA'NIN RUHU IZDIRAP İÇİNDE

Dr. MEHMET TÜTÜNCÜ

[gallery td_gallery_title_input="Amerika'yı vergiye bağlayan padişah, ABD Osmanlı anlaşması" size="medium" ids="8046,8045,8044"]

Amerika'yı yılda 12.000 altın haraca bağlayan Cezayir Dayısı Hasan Paşa'nın yaptığı antlaşma metni aşağıdadır. Hasan Paşa'nın 1792 yılında Cezayir'de Yaptırdığı Cami olan Keçiova camisi Osmanlı döneminin son mimari eseri olması bakımından sembolik bir anlamda taşımaktadır.

Fransız işgalinden sonra Cezayir’in bu merkezî Camii 1840’de kiliseye (St. Philippe Katedrali adıyla) çevrilmiş ve içindeki İslami eserler kaldırılıp mimari formu da bozularak katedral yapılmıştır. Bu esnada burada bulunan ve Hasan paşanın adını taşıyan kitabelerin hepsi kaldırılarak yok edilmiş, geriye kalan iki kitabe ise müzeye getirilmiştir. Keçava Camii’nin kapısı da yine aynı şekilde müzeye kaldırılmıştır.

TİKA tarafından 2014 yılından bu yana restore edilen caminin sosyal medyada resimleri dolaşmaktadır. Bu resimlerden görebildiğimiz kadarıyla maalesef tamiratı yapan Hasan Paşa'nın torunları onun geçmişine ait eski halini andıran herhangi bir iz veya işaret kullanmamışlardır. Konuya hakim olmayan bilinçsiz danışmanlar (Koca koca profesörler haydi isimlerini yazmayayım, onlar kendilerini bilirler, benim Çamlıca yayınları tarafından yayınlanan Cezayir'de Osmanlı İzleri kitabımın 295-297, ve 304-305 sayfalarını okusalardı bu hataya düşmezlerdi) Camide Hasan Paşa'nın mimari yapısını ve adını Fransızlar gibi yok farz etmişler ve kafalarına göre camide bir restorasyona girişmişlerdir.

Yakında cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından açılışı yapılması beklenen cami bu şekliyle açılırsa Hasan Paşa'ya büyük bir saygısızlık yapılacağı gibi ruhu da büyük bir ızdırap duyacaktır. Yetkililer ilgilenirse bu konuda düşüncelerimi ayrıca paylaşırım ama heyhat boşuna beklersin diyor bir ses içimde.

Cezayir Dayısı Hasan Paşa'nın yaptığı antlaşma metni

21 Safer 1210
5 September 1795

Sebeb-i tahrîr-i Ahidnâme der Sulh-i Taîfe-i Merikân Sebeb-i tahrîr-i ahd-u amanî ve baîsi terkim-i kitab-i meymenet ünvanî oldur ki işbu bin iki yüz on senesinin mah-ı sefer ul hayrın yirmibirinci günü ki yevmi sebt, Cezayir-i bahr-i muhitte vâki Merika nam Cezirede mütemekkin taîfe-i Merikânu hâkimi ve zâbiti tarafından hâla darül cihad-i Cezayir-i Garp Ocağı ile akd-i sulh etmeğe mukâlemeye vesile ve vasıta ittihaz edüp tayin olunan Cosef Donalson nam paşodori gelüp derun-i ahdnâmende mezkûr olan şurût ve kuyudun subutu üzere hâla devletlü dustur-i mükerrem müşir-i mufahham sadr nişin-i serir-i siyâdet ve mâhi-yi cevr-u âdavet ve hâmi-i ekâlim-u memleket Hasan Paşa yesserallahu lehu mâyerumu ve mâ yeşa hazretlerinin huzur-i âlilerinde ve cümle erbab-ı divan ve ocak-ı mansure ihtiyarları ve asâkir-i nusret şiâr mahzaralarında takviye-i dostluk ve meveddet ve tasfiye-i muhabbet etmeğe mükâmele

ve beher sene Cezayir-i Garp Ocağına
on iki bin Cezayir altını vermeyi
deruhte ve iltizam eylemek ile ahd-i sulh ve va’di misak olundu.

İmdi işbu bedel-i sulh zikrolunan on iki bin altın mukabelesinde Ocağımıza ve tersanemize barut ve kurşun ve demir top ve bomba mühresi ve bomba taşı ve top taşı ve direk ve seren ve lentine ve komena ve İsparçina ve yelken bezi ve katran ve zift ve palenkete ve tahta ve lata ve sair mühimmat iktiza eyledikte ve kendülerine sipariş olundukta getürülüp cümle sipariş olunan eşyaların bahaları hesap olunub on iki bin altına müsavi gelürse feneam ve bina ve eğer onların dahi ziyade akçeleri geçer ise kendülere eda ve eğer bizim onalrda dahi matlubumuz kalırsa tamam eylemek üzere kavl-i akd-i sulhumuzda mukaddem korsanlarımız taife-i mezkûr sefayinlerinden ganime aldılar ise redolunmaya ganimemiz olup ve akd-i sulh tarihinden sonra korsanalrımızı bir sefinelerini ahzederler geriye red olunmamak üzere kavl ve akd olunup işbu mahalde kayd ve tahrir olunduki vakti hacette nazar olunup mucibince amel oluna

Tahriren fi 21 safer sene 1210