DÜNYA DİLLERİNİN SINIFLANDIRILMASI - Prof. Dr. Ahmet B. Ercilasun

3. DÜNYA DİLLERİNİN SINIFLANDIRILMASI 

Dünya dillerini birbirleriyle karşılaştırıp dil ailelerini geniş tutan araş­tırmalar, Altay dilleri teorisi bölümünde de gördüğümüz gibi 19. yüzyılda bir hayli revaçtaydı. Fakat insan dilinin birliği (monogenist) teorisi, Societe de Linguistique de Paris (Paris Dil Bilimi Cemiyeti) tarafından 1866'da yasak­lanınca dil bilimciler bu konuya eğilmekten çekindiler. Ancak Alfredo Trombetti (1905), Sapir, Morris Svvadesh (1971) gibi dil bilimciler konuya eğilebildiler. Edward Sapir 1924'teki bir mektubunda Trombetti'de mü­kemmel fikirler ve malzeme bulunduğunu ifade ediyordu (Ruhlen 1994: 28).

Merrit Ruhlen 20. yüzyıldaki tutumu şöyle özetler:

19. yüzyılın sonlan ile 20. yüzyılın başlarında "uzun zamanlı karşılaştırmalar"a muhalefet başladı. 19. yüzyılda, HintAvrupa ve Avrasya dilleri arasındaki yakınlıklara temas eden dilcilerin çalışmaları unutuldu. "Buna karşılık dil bilimciler HintAvrupa dil ailesinin bilinen akrabası olmadığı şeklindeki kolaycı hikâyeyi benimsediler. Bu görüşü benimseyenlere göre karşılaştırmalı metot 58 000 yıl için kullanılabilirdi ki bu, HintAvrupa dil ailesinin bilinen yaşını içine alıyordu." (Ruhlen 1994: 14).

1980'lerin sonunda genetikte yaşanan gelişmeler ABD'de monogenist teoriye (insan dilinin tek kökenliliği) tekrar itibar kazandırdı. Genetikçilerin insan topluluklarını sınıflandıran araştırmalarıyla dilcilerin sınıflandırmaları örtüşüyordu. Greenberg Amerikan yerli dillerini 1987'de üç gruba ayırmış ve onları da birçok alt sınıfa bölmüştü. 1988'de Luca CavalliSforza ve ar­kadaşlarının, insan genlerinin dağılımını gösteren araştırması ile Greenberg'in dil tasnifi tam tamına uyuşuyordu. Bu durum, Amerikan dil biliminde monogenist araştırmaları birden bire hızlandırdı. Özellikle Merritt Ruhlen ve John D. Bengston "Global Etymologies" adlı çalışmalarında 27 kelimeyi bütün dünya dil ailelerinde karşılaştırarak büyük bir adım attılar (Ruhlen 1994: 277328). Merritt Ruhlen kendi çalışmalarını, "Greenberg'in çok yönlü karşılaştırma geleneği içinde çalışarak, bütün dünya dil ailelerinin bağlantısını 27 etimoloji ile kurduk." şeklinde değerlendirmektedir (Ruhlen 1994: 30).

Son olarak Merritt Ruhlen'in 5 000 civarında tahmin edilen dünya dille­rini "Greenberg'in buluşları ışığında" önce 23, sonra 12 büyük aileye ayıran sınıflandırmalarını veriyoruz (Ruhlen 1994: 13, 29).

 

1.   Hoysan (Güney Afrika)

2.   NijerKordofan (Orta ve Güney Afrika)

3.   NilSahra (Orta Afrika)

4.   AfroAsyatik (Kuzey Afrika)

5.   (Kuzey) Kafkasya (GüneyDoğu Avrupa)

6.   Kartvel (Güney Avrupa)

7.   HintAvrupa (Güney ve Batı Avrasya)

8.   UralYukagir (Kuzey Avrasya)

9.   Dravit (Güney Hindistan)

10.  Altay (Orta Asya)

11.  Yenisey (Merkezî Asya)

12 . KoreJaponAynu (Doğu Asya)

13.  ÇukçiKamçatka (KuzeyDoğu Asya)

14.  EskimoAleut (Kuzey Amerika)

15.  ÇinTibet (Doğu Asya)

16.  Astroasyatik (GüneyDoğu Asya)

17.  MiaoYao (GüneyDoğu Asya)

18.  Day (=Kaday) (GüneyDoğu Asya)

19.  Astronezya (Pasifik Okyanusu)

20.HintPasifık (Yeni Gine)

21.  Avustralya (Avustralya)

22.  NaDene (Kuzey Amerika)

23.  Amerind (Kuzey ve Güney Amerika).

Merritt Ruhlen'in diğer sınıflandırmasında Ostrik, DeneKafkasya, Avrasyatik büyük ailelerini kabul etmek şartıyla dil ailelerini daha da azalt­maktadır:

1. Hoysan


2. NijerKordofan


3. Kordofan


4. NijerKongo


5. NilSahra


6. Avustralya


7. HintPasifık


8. Ostrik


9. Astroasyatik


10. MiaoYao


11. Day

ç. Astronezya

1. DeneKafkas


2. Bask


3. (Kuzey) Kafkasya


4. Buruşaski
   ç. Nahali


5. ÇinTibet


6. Yenisey


7. NaDene


8. Afro-Asyatik


9. Kartvel

10. Dravit


11. Avrasyatik


12. HintAvrupa


13. Ural-Yukagir


14. Altay

ç. Kore-Japon-Aynu

1. Gilyak


2. ÇukçiKamçatka


3. Eskimo-Aleut
   12. Amerind