Feza Gürsey (7 Nisan 1921 – 13 Nisan 1992)
Fizik ve matematik alanlarında önemli başarıları olan bilim adamımızdır. Yaşamı boyunca birçok ödül almış ve birçok önemli çalışma yapmış olan bilim adamımız, iki kez Nobel Fizik Ödülü'ne aday gösterilmiştir. Bu alanda bu ödüle aday gösterilen ilk ve tek bilim adamımızdır.
İş yaşamının ilk yıllarında "Tek boyutlu bir istatiksel sistem" ve "İki bileşenli dalga denklemleri üzerine" başlıklı iki önemli çalışma yayımlamıştır. 1953 yılında "Spinli elektronların klasik ve dalga mekaniği" adlı çalışması yayınlanmıştır. Ülkemizde ve yurtdışında birçok saygın kurumda görev almış ve Feza Gürsey'in bilim çevrelerinde adını duyuran ilk çalışması yük bağımsızlığı ve Baryon korunumu ile Pauli Dönüşümünün ilgisini gösteren çalışması olmuştur. Wolfgang Pauli ünlü Rus fizikçisi Landau'ya yazdığı mektupta ilgisini çeken bu çalışmadan söz etmekte ve Heisenberg ile çalışmalarında bu simetriyi kendi spinor modellerinde kullanmayı düşündüğünü söylemektedir. Pauli, kendisinden Princeton Enstitüsünde çalışmalarına devam etmesi için referans isteyen Feza Gürsey'a gönderdiği mektupta şöyle demiştir: "Ben, seni tavsiye edebilir miyim diye düşünmüyorum, tam tersi, Princeton Enstitüsü'nü sana tavsiye edebilir miyim diye düşünüyorum."
Nobel Fizik Ödüllü Wolfgang Pauli, ölümüne dek, zekası ve sezgisine beğendiği Feza Gürsey'i çok desteklemiş ve onu zamanın en ünlü ve en etkin fizikçileriyle tanışıp çalışmasını sağlamıştır. Feza Gürsey, atom bombasının babası diye bilinen J. Robert Oppenheimer ve Nobel Fizik Ödülü kazanmış fizikçiler olan Eugen Wigner, Lee ve Yang ile de yakın dostluklar kurmuştur. Ayrıca Luigi Arialdo Radicati di Brozolo ve Abraham Pais ile de ortak çalışmalar gerçekleştirmiştir.
1974 yılına dek Türkiye'den ayrılmak istemediğinden Yale Üniversitesi'nde konuk öğretim üyesi olarak kalmış ve ODTÜ'de görev almıştır. Ancak o yıl ODTÜ'den ayrılmak zorunda bırakılmıştır. Gürsey bunun nedenlerini, Prof. Dr. Mustafa Parlar Eğitim ve Araştırma Vakfı'nca verilen Bilim Hizmeti ve Onur Ödülü töreninde anlatmıştır: "Birincisi, sık sık ve ücretli izinli olarak dışarıdaki bilim merkezlerinde çalışmam ve bu bilimsel alışverişe öğrencilerimi de katmam. İkincisi, Türkiye'mizin seviyesine ve ihtiyaçlarına uygun olmayan üst düzeyde bir araştırma yaparak gençliğe zararlı bir örnek olmam."
Feza Gürsey 1971 yılından 1991 yılındaki emekliliğine kadar Yale Üniversitesi Fizik Bölümü'nde çalışmıştır. 19 Ocak 1977'de temel parçacık fiziğine yaptığı katkılardan dolayı Sheldon Glashow ile birlikte Oppenheimer Ödülü'nü aldı. Ödül için kendisini tebrik eden öğrencilerine "Ödül, Yale ile Harvard arasında paylaşıldı yazıldı. İsterdim ki, ODTÜ ve Harvard arasında paylaşıldı desinler" demiştir.
