Kul Mesud kimdir? Hayatı, eserleri, sözleri hakkında bilgi
Türk Tarihi
21.01.2018, 11:37 21.01.2018, 11:37
Kul Mesud kimdir? Hayatı, eserleri, sözleri hakkında bilgi
Hayatı hakkında fazla bilgi sahibi değiliz. Farsçadan çevirdiği Kelile ve Dimne adlı eseriyle tanınmaktadır.
⦁ Kelile ve Dimne: Aydınoğlu Umur Bey’in emriyle Türkçeye çevrilmiştir. Çok sade bir dille Türkçeye çevrilen bu eser, döneminin dil özelliklerini yansıtması bakımından büyük önem taşımaktadır. Bilinen iki nüshası vardır. Eksik bir nüsha Oxford’da Bodleine Kütüphanesi’nde, tam nüsha ise Süleymaniye Kütüphanesi, Laleli bölümü 1897’de kayıtlıdır.
Eser, ilk kez Nasrullah tarafından Doğu Türkçesine, Kul Mesud tarafından da Eski Anadolu Türkçesine tercüme edilmiştir. Daha sonra adı bilinmeyen bir yazar tarafından I. Murad için manzum olarak yazıldı. XVI. yüzyılda Ali Vasi ve Ali Çelebi adlarıyla da tanınan Ali bin Salih, Kanuni Sultan Süleyman adına eseri yeniden yazmıştır.
5. Hoca Mesud (Mesud Bin Ahmed)
Hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. Tezkirelerde adından fazla bahsedilmeyen bu yazarla ilgili ancak eserlerinden bilgi ediniyoruz. 14. yüzyılda yaşamış, Türkçeyi çok iyi kullanmış, devrinde “Hoca” lakabıyla tanınmış ve bilgisinden faydalanılmış bir kişiliğe sahiptir.
Eserleri
⦁ Süheyl ü Nev-bahtr: Yazılışı 751/1350 olan bu eser, 5568 beyittir. Eser, Hoca Mesud’un yeğeni İzzeddin Ahmed tarafından mesnevi şeklinde yazılmaya başlanmıştır. İzzeddin Ahmed 1000 kadar beyit yazdıktan sonra yazdıklarını Hoca Mesud’a getirerek ondan tamamlamasını ister. Eserin geri kalan 4568 beyitini Hoca Mesud tamamlamıştır. Eserin sonundaki bir beyitte eserin ismi Kenzü’l-bedtyi olarak geçmesine rağmen bugün kahramanlarının adıyla anılmaktadır. Eserin iki nüshası vardır. Berlin’deki nüshası J. H. Mordtmann tarafından 1925 yılında Hannover’de tıpkıbasım olarak basılmıştır. İkinci nüshası ise Dehri Dilçin Kütüphanesi’ndedir. Bu iki nüsha üzerinde Cem Dilçin doktora çalışması yapmıştır.
⦁ Ferhengntme-i Stdi: 755/1354 yılında yazılmış, İran şairlerinden Sadi’nin Bosttn adlı eserinden bazı şiirlerin Türkçeye çevirisidir.
Kimdir?
Hayatı hakkında yeterli bilgi olmadığı gibi tezkirelerde de adına rastlanmamıştır. XIV. yüzyılın birinci yarısında yaşadığı kaydedilen Kul Mesud, 1334-1337 yılları arasında hüküm süren Aydın Emîri Umur Bey'in isteği üzerine ve onun adına Kelîle ve Dimne'yi Farsçadan Türkçeye tercüme etmiştir.
Tercüme, Umur Bey'in babası Mehmed Bey (ö. 734/1334) henüz hayatta iken gerçekleştirilmiş olmalıdır. Kendini Kul Mesud olarak tanıtan mütercimin başka bir eseri bilinmemektedir. Johannes H. Mordtmann, bu tercümeden yaklaşık yirmi yıl sonra yine Farsçadan Türkçeye çevrilmiş olan Süheyl ü Nev-bahar’ın mütercimi Hoca Mesud'un Kul Mesud ile aynı kişi olabileceğini ileri sürmüşse de Kilisli Rifat ve M. Fuad Köprülü [ 1] Ancak konu üzerinde doktora çalışması yapan Zehra Toska, her iki Mesud'un eserlerinden ve bu eserler üzerinde yapılan çalışmalardan hareketle Kul Mesud ile Hoca Mesud'un aynı kişi olabileceğini belirtmiştir. [2 ]
Hayatı hakkında hemen hiç bir bilgiye sahip olmadığımız Kul Mesut ile Süheyl-ü Nevbahar'ın yazarı olan Hoca Mesut'un aynı kişiler olamayacağı Süheyl Ünver atrafından hemen hemen kesinleştirilmiş bulunmaktadır. Kul Mesut'un hayatı hakkında hemen hemen hiç bir bilgi bulunmasa bile yaptığı Kellie ve Dimne çevirisi ile edebiyatımıza adını yazdırmıştır. Bu önemli eser yıllarca ders, öğüt ve ahlak kitabı olarak pek çok kişinin baş ucu eseri olmuştur.
