Sabiha Gökçen - Doç. Dr. Haluk Berkmen

Sabiha Gökçen


 

Doç. Dr. Haluk Berkmen



8 Mart Dünya Kadınlar günüdür. Bu vesile ile size birkaç gün boyunca dünyadaki önemli kadınlardan söz edeceğim. Bugün Sabiha Gökçen’in hayat hikâyesini anlatacağım. Sabiha Gökçen (1913 – 2001) Bursa doğumludur.

1925 yılında Atatürk Bursa’yı ziyaret ettiğinde henüz 12 yaşında olan Sabiha, Atatürk’e bir yatılı okulda okumak istediğini söyledi. Sabiha’nın bu cesur yaklaşımını çok beğenen Atatürk, Sabiha’yı manevi evlat edindi. Sabiha bir süre Ankara’da Atatürk’ün diğer manevi çocukları olan Zehra, Afet ve Rukiye ile birlikte yaşadı. Lise öğrenimi için Atatürk Sabiha’yı Kandilli kız lisesine yatılı olarak yolladı.

Liseyi bitirdikten sonra Sabih Gökçen, Atatürk’e pilot olmak istediğini söyledi. 1935 yılında Türkiye’nin tek pilot okulu Eskişehir’deki Tayyare Mektebi idi. Fakat Tayyare Mektebine sadece erkek öğrenci kabul ediliyordu. Bir kız olarak orada okuması mümkün değildi. Atatürk’ün emri ile Sabiha’ya Savmi Uçan ve Muhittin bey adlı iki pilot özel dersler vermeye başladılar. Bir süre Eskişehir’de okuduktan sonra Ukrayna’nın Kırım bölgesindeki Koktebel Yüksek Planör Okulunda tecrübe kazandı ve o okuldan mezun olunca motorlu uçakları kullanma iznini elde etti.

Dersim isyanının bastırılmasına katılan Sabiha Gökçen, dünyanın ilk kadın savaş pilotu unvanını kazandı. 1937'de Fransa, Hatay'ı Suriye'ye bağlamak istiyordu. 1920’li yıllarda Fransa zaten Suriye’de asker bulundurmuş olduğundan ve bölgede Fransız okulları açmış olduğundan, bölgeyi kolayca ele geçirmeyi planlıyordu. Bunun üzerine Atatürk'ün emriyle üniformasını giyen Sabiha Gökçen, Fransız sefaretinin önünde havaya üç el ateş etti ve "Hatay'ın vatana katılması için gerekirse silahlanırız" diye bağırdı. Bu olayın ardından da tutuklanarak 1 gün hapis yattı. Gökçen'in bu cesur girişimi sayesinde Atatürk Fransızlara gözdağı vermiş oldu ve ardından yapılan referandumla Hatay Türkiye’ye bağlandı.
Sabiha Gökçen 1938’de Türkkuşu uçuş okuluna başöğretmen olarak atandı. Aynı yıl uçağıyla 5 günlük Balkan turuna çıktı ve gittiği şehirlerde devlet protokolü ile karşılandı. Atina, Sofya ile Belgrat şehirlerini ziyaret etti. Ziyaret ettiği yerlerde pilot üniformasını hiç çıkarmadı. Türkkuşu pilot okulunda 1954 yılına kadar öğretmenlik yaptı. Bu sürede dört tane kadın pilot yetiştirdi. Bunlar Edibe Subaşı, Yıldız Uçman, Sahavet Karapas ve Nezihe Viranyalı adlı kadınlardı. Alttaki resimlerde Sabiha Gökçen’i pilot üniformasıyla ve yanındaki resimde Atatürk’le bir gezide görüyoruz. 1981 yılında “Atatürk’le Bir Ömür” başlıklı kitabını yayınladı. Kitabın kapağı ile onun anısına dikilmiş heykel altta sağda görülüyor. Sabiha Gökçen yaşamı boyunca birçok ödül ve madalya kazandı. Bunlardan bazıları: Türk Hava Kurumu'nun Övünç Madalyası, Yugoslav Ordusunun en büyük nişanı olan Beyaz Kartal Nişanı, Romanya Ordusu Havacılık Brövesi, Türk Hava Kurumu tarafından 1989 yılında verilen altın madalya ve 1996'da ABD'nin Maxwell Hava Üssü'ndeki törende "dünya tarihine adını yazdıran 20 havacıdan biri" unvanı sayılabilir.

Atatürk kadınların toplumda aktif rol almalarından yana olduğunu 1923 yılında şu sözlerle ifade etmiştir:

“Bizim sosyal toplumumuzun başarısızlığının sebebi, kadınlarımıza karşı gösterdiğimiz ilgisizlikten ileri gelmektedir. Yaşamak demek faaliyet demektir. Bundan dolayı bir sosyal toplumun bir organı faaliyette bulunurken diğer bir organı işlemezse o sosyal toplum felçlidir.“

Atatürk sayesinde, 1930’lu yılların başından itibaren kadınlar seçme ve seçilme haklarını kazanmaya başladılar ve 5 Aralık 1934 tarihinde çıkarılan yasa ile Türk kadınları milletvekili olma hakkını, birçok Avrupa ülkesinden önce elde ettiler.

Yorumlar (0)